Amarantus – zboże XXI w. nie tylko dla wegan i wegetarian

Co to jest amarantus?

Amarantus (szarłat) jest pseudozbożem, podobnie jak komosa ryżowa. W czasach prekolumbijskich dla Inków, Azteków i Majów ziarno amarantusa stanowiło jeden z głównych składników codziennej diety (obok kukurydzy i fasoli). W Hiszpanii nasiona amarantusa zaczęto siać i uprawiać od XVI w. Niedługo później stał się on popularny w całej Europie, a w XIX w. także w Afryce i Azji.

Jak wygląda amarantus? Cechą charakterystyczną jest gęsty i duży kwiatostan (może osiągać nawet 50 cm), osadzony na łodygach o wysokości do 3,5 m. Ziarna o soczewkowatym kształcie są bardzo drobne – nie większe niż 1,7 mm. W zależności od odmiany amarantusa nasiona mogą mieć barwę białą, żółtą, brązową lub czarną.

Ziarna amarantusa wykorzystywane są do przyrządzania smacznych i zdrowych dań bezglutenowych. Mogą być bazą płatków śniadaniowych, deserów i przekąsek. Natomiast mąka z amarantusa doskonale sprawdza się podczas przygotowywania makaronów, klusek czy wypieków.

Amarantus ekspandowany a kasza amarantus – czym się różnią?

Ekspandowanie to „nadmuchiwanie” ziaren, które ma na celu zwiększenie ich objętości. W efekcie powstaje tzw. popping. To dlatego amarantus ekspandowany nazywany jest również dmuchanym lub preparowanym. Nasiona przed spożyciem nie wymagają gotowania, zachowują przy tym wszystkie cenne składniki odżywcze. Pomimo zmiany struktury pozostają pełnowartościowe. Rodzice coraz chętniej kupują tego typu amarantus dzieciom – można go dodać do przygotowanej kaszki, zupy czy jogurtu, bez dodatkowej obróbki termicznej.

Surowe ziarna amarantusa przed spożyciem wymagają ugotowania. Niestety, jak podczas każdej obróbki termicznej odbywa się to kosztem zawartych w nasionach składników odżywczych. Nie oznacza to jednak, że kasza z amarantusa jest mało wartościowa. Nadal jest bardzo cennym źródłem witamin, składników mineralnych i związków bioaktywnych. Jest ich jednak nieco mniej niż w surowej postaci.

Wartości odżywcze amarantusa

W nasionach amarantusa znajduje się dużo białka (około 18%) o korzystnym układzie aminokwasów.

Nie brak w nim również kwasów tłuszczowych:

• stearynowego,

• palmitynowego,

• oleinowego,

• linolowego.

W ziarnach amarantusa znajduje się dużo błonnika. Co ciekawe, znacznie mniej mają go m.in. pszenica, owies czy ryż. W szarłacie obecne są także polifenole, które jako przeciwutleniacze zwalczają wolne rodniki, spowalniając m.in. proces starzenia komórek i tkanek. Warto sięgnąć po amarantus, by dostarczyć organizmowi witamin (B1, B2, B3, B6, E), skwalenu, fitosteroli, mikro- i makroelementy (żelaza, magnezu, potasu, cynku).

Właściwości amarantusa

Amarantus jako produkt pochodzenia roślinnego jest cennym białkiem wegańskiej i wegetariańskiej diety. Ponadto, ponieważ nie zawiera glutenu, może zagościć na stałe w diecie osób chorujących na celiakię bądź borykających się z alergią na gluten.

Włączając do diety amarantus ekspandowany czy kaszę z amarantusa, obniżysz poziom cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów, a także zredukujesz podwyższone ciśnienie krwi. Amarantus ma również działanie hipoglikemiczne – obniża poziom glukozy. Jeśli chorujesz na cukrzycę bądź zmagasz się z insulinoopornością, wówczas sięgnij po ten produkt.

Co ciekawe, ekstrakt z łodyg i nasion szarłatu ma działanie przeciwbakteryjne (zwalcza szczepy bakterii Staphylococcus aureus i Escherichia coli) oraz przeciwgrzybicze (zwalcza grzyby Fusarium solani i Rhizopus oligosporus).

Powinnaś sięgnąć po produkty z amarantusa, chcąc zapobiec szkodliwemu działaniu wolnych rodników. Szarłat wygasza bowiem rodniki ABTS i DPPH oraz jony żelaza. Dzięki regularnemu spożywaniu nasion tej rośliny nie tylko spowolnisz proces starzenia organizmu, ale również zredukujesz ryzyko wystąpienia stresu oksydacyjnego i rozwoju związanych z nim wielu chorób cywilizacyjnych, jak choćby nowotworów.

Amarantus to produkt, którego nie może zabraknąć w jadłospisie osób stosujących dietę bogatą w błonnik. Składnik ten pozytywnie wpływa na redukcję wagi, a także poprawia pracę układu pokarmowego – zapobiega bolesnym wzdęciom i zaparciom. Ponadto, ponieważ błonnik pęcznieje w brzuchu, na dłużej zapewnia uczucie sytości.

1. B. Kulczyński i in., Amarantus – wartość odżywcza i właściwości prozdrowotne, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna” 2017, nr 1, s. 1–7.
2. R. Klebaniuk i in., Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych z udziałem amaranthusa, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2018, nr 99 (1), s. 82–87.