Arachnofobia - przyczyny, objawy i leczenie lęku przed pająkami

Przyczyny lęku przed pająkami

Strach, jaki czujemy wobec niektórych zwierząt, jest uzasadniony - nie wszystkie niekontrolowane zachowania na ich widok to napady lękowe. Nasze obronne reakcje to mechanizmy, które w sytuacji realnego zagrożenia mogą nawet uratować nam życie. Spotkanie z takimi pająkami jak ptasznik australijski albo pustelnik chilijski w istocie może być śmiertelnie niebezpieczne. Jest jednak mało prawdopodobne, by niewielki pajęczak zaatakował nas pierwszy. Co więcej, jak sama nazwa tych zwierząt wskazuje, można natknąć się na nie w Australii lub Ameryce Południowej. Ukąszenia polskich pająków zwykle powodują jedynie swędzące zaczerwienienie skóry, które znika samoistnie po paru dniach. Dlaczego więc niektórzy panicznie boją się pająków?

Arachnofobia nie stanowi prawidłowej reakcji obronnej w zetknięciu z jadowitym zwierzęciem. To wyolbrzymiony (często wręcz paraliżujący), połączony z poczuciem obrzydzenia lęk, który pojawia się niezależnie od rzeczywistego niebezpieczeństwa. Według niektórych badaczy arachnofobia uwarunkowana jest przez nasz pierwotny instynkt. O ile jednak wszyscy reagujemy obronnie w zetknięciu z tygrysem czy niedźwiedziem, pająki budzą takie odruchy jedynie u części ludzi. Co więcej, rzadko obserwuje się objawy arachnofobii u najmłodszych dzieci. Można zatem przypuszczać, że lęk przed pająkami to reakcja wyuczona na skutek negatywnych doświadczeń.

Jeśli cierpisz na arachnofobię, najprawdopodobniej nie pamiętasz zdarzeń, które ją wywołały, bo przeżyłeś je w bardzo wczesnym dzieciństwie. Mógł to być:

• nieprzyjemny, choć niegroźny kontakt z pająkiem, np. dotkliwe ukąszenie podczas zabawy na świeżym powietrzu;

• zachowania starszych dzieci, które straszyły cię pająkami, np. wkładając ci je za dekolt albo opowiadając przerażające historie (zwykle nieprawdziwe);

• lękowe zachowania dorosłych, którzy także reagowali panicznie na widok pająków, a być może nawet przestrzegali cię przed nimi;

• brak jakichkolwiek kontaktów z pająkami (twoi rodzice mogli długo chronić cię przed nimi w obawie, że zrobią ci krzywdę).

Biorąc pod uwagę, że w naszej kulturze pająki nie cieszą się sympatią (choć są bardzo pożyteczne!), wpojony ci niegdyś lęk z łatwością mógł przekształcić się w fobię, która dziś komplikuje życie.

Objawy arachnofobii i jej skutki

Objawy arachnofobii są charakterystyczne dla wszystkich zaburzeń lękowych, choć mogą różnić się stopniem nasilenia. Niektóre osoby na widok pajęczaków czują obrzydzenie, ale tylko bezpośredni kontakt z nimi wywołuje objawy wegetatywne. Inni na samą myśl o zetknięciu z pająkiem mogą krzyczeć, płakać, rzucić się do ucieczki lub przeciwnie - znieruchomieć i zaniemówić.

Arachnofobia może wywoływać takie reakcje wegetatywne jak:

• przyspieszenie akcji serca i wzrost ciśnienia krwi,

• duszność, uczucie ucisku w klatce piersiowej,

• przyspieszony oddech,

• zawroty głowy,

• suchość w ustach,

• intensywne pocenie się,

• drżenie kończyn,

• uczucie ich paraliżu,

• nudności, wymioty,

• omdlenie.

Takie objawy są kłopotliwe i pogłębiają lęk. Jeśli cierpisz na arachnofobię, zapewne zdarzyło ci się unikać kontaktu z pająkami tylko dlatego, by nie narazić się na zażenowanie związane z reakcjami, nad którymi nie jesteś w stanie zapanować. Być może także z powodu arachnofobii rezygnujesz ze spacerów do lasu, wakacyjnych wyjazdów w miejsca, gdzie możesz spotkać pająki, a nawet oglądania filmów, w których spodziewasz się zobaczyć przerażające cię zwierzęta.

Jak leczyć arachnofobię?

Czy wiesz, że konsekwencją fobii mogą być zaburzenia snu, dolegliwości bólowe, wycofanie się z życia społecznego, a nawet depresja lękowa? Oczywiście od wzdrygnięcia się na widok pająka jest do tego daleka droga, ale jeśli zaobserwujesz u siebie nasilone objawy arachnofobii, nie lekceważ ich! To zaburzenie może znacząco uprzykrzyć życie, a tymczasem z łatwością można je leczyć.

Mimo fizycznych objawów arachnofobia ma podłoże psychiczne, więc wymaga psychoterapii. Najskuteczniejsze są metody terapii poznawczo-behawioralnej, takie jak:

• desensytyzacja, czyli odwrażliwianie na pająki poprzez oswajanie się z nimi metodą małych kroków,

• terapia implozywna - gwałtowne wystawianie na stresogenny bodziec, które po kilku zabiegach obniża siłę niepożądanych reakcji.

Nawet jeśli te metody wydają ci się przerażające, możesz być pewien, że w kontrolowanych warunkach terapii są całkowicie bezpieczne i dają doskonałe rezultaty.
Podczas terapii będziesz miał okazję pogłębić swoją wiedzę na temat pająków (okażą się znacznie sympatyczniejsze, niż ci się wydaje) oraz na temat samej arachnofobii. Poznasz także techniki radzenia sobie z wegetatywnymi objawami choroby. Dowiesz się, co robić, gdy atak paniki zaskoczy cię w najmniej odpowiednim momencie.