Przykłady asertywności w życiu codziennym

Asertywność – co to takiego?

Asertywność to termin z dziedziny psychologii, który oznacza umiejętność wyrażania swojego zdania oraz komunikowania uczuć w sposób bezpośredni i stanowczy. Jest to kompetencja społeczna, która pomaga bronić własnych granic przy jednoczesnym szacunku dla innych osób i ich potrzeb. Stanowcza komunikacja nie ma nic wspólnego z agresją czy egoizmem – konfrontacja z innymi ludźmi zakłada spokojne dążenie do mądrego kompromisu oraz wypracowania rozwiązań, które są korzystne dla obu stron. 

Co ważne, asertywność jest umiejętnością nabytą. W praktyce oznacza to, że każdy może ją wytrenować za pomocą odpowiednich praktyk i ćwiczeń w życiu codziennym. Trening ten będzie pewnie łatwiejszy dla osób z natury pewnych siebie, jednak ludzie mniej przebojowi także mogą nauczyć się asertywnych zachowań.

Postawa asertywna – główne założenia

Asertywność to nie tylko zdolność mówienia „nie”, ale także zespół wielu umiejętności. Należą do nich m.in.:

• wyrażanie własnych uczuć i potrzeb;

• kontrolowanie swoich emocji;

• przyjmowanie krytyki i komplementów;

• realizowanie wyznaczonych celów;

• unikanie manipulacji (zarówno manipulowania innymi, jak i bycia manipulowanym przez innych);

• przyznanie się do winy lub błędu;

• zrozumienie wobec innych osób i umiejętność wczucia się w ich sytuację (empatia);

• wyrażanie szczerej opinii w sposób, który nikogo nie rani;

• wydawanie poleceń i zwracanie się z prośbą;

• jasna komunikacja interpersonalna, czyli informowanie, w jaki sposób chcemy być traktowani;

• budowanie relacji opartych na szacunku do siebie i innych.

Każdą z wymienionych umiejętności można wytrenować i praktykować w codziennym życiu.

Asertywność – przykłady

Asertywne postawy można praktykować w różnych sytuacjach społecznych. Sprawdź, jak być asertywnym w pracy, szkole, w związku, w relacjach z przyjaciółmi czy w wychowywaniu dzieci. 

Asertywność – przykłady w pracy

Wyobraź sobie sytuację, w której jesteś szefem, a Twój pracownik ociąga się z wykonaniem zleconego projektu. Asertywność będzie polegała na jasnym i stanowczym – ale w żadnym wypadku nie apodyktycznym czy agresywnym – zakomunikowaniu tego problemu, ukazaniu skutków takiego postępowania dla pracy całego zespołu i prośbie o jak najszybsze nadrobienie zaległości. Asertywny manager będzie się starał wczuć w sytuację podwładnego i potraktować jego osobiste problemy z należytą empatią, jednak nie będzie rezygnował ze swoich wymagań. 

Z kolei asertywny pracownik potrafi odmówić zaangażowania w kolejny projekt i jasno komunikuje swojemu szefowi, że nadmiar obowiązków źle wpływa na jego funkcjonowanie i chciałby zachować zdrowy balans między życiem zawodowym a prywatnym.

Przykłady asertywności w szkole

Asertywność w szkole dotyczy zarówno nauczycieli, jak i uczniów. Asertywny nauczyciel stawia uczniom konkretne wymagania i konsekwentnie prosi o wykonywanie poleceń. W swojej postawie kieruje się jednak szacunkiem i zrozumieniem dla sytuacji uczniów, np.: „Rozumiem, że stresujesz się matematyką, jednak chciałbym, abyś teraz skupiła się na tym, co mówię, bo to jest ważne dla Twojego rozwoju”. Dzieci w wieku szkolnym również mogą wypracować asertywność. Ćwiczenia będą polegały m.in. na tym, aby nie ulegać presji kolegów i koleżanek, ale postępować według własnych zasad.

Asertywność – przykład w związku

Asertywność pomaga budować dojrzałe związki. Wyobraźmy sobie, że mąż lub żona cały czas ulegają wpływom swoich rodziców. W tym momencie asertywny partner zaznaczy, że nie podoba mu się tak zażyła relacja z teściami, chociaż rozumie przywiązanie do bliskich osób. Poinformuje, że codzienne telefony i częste wizyty są dla niego zbyt męczące i zaproponuje kompromisowe rozwiązanie, aby raz na dwa tygodnie wybrać się z rodzicami za miasto lub przyjemnie spędzić czas w restauracji.

Przykłady asertywności w wychowywaniu dzieci

Asertywny rodzic potrafi stawiać dziecku wymagania, ale nie jest apodyktyczny czy zbyt surowy. Mama 5-letniego chłopca, której udało się wypracować asertywną postawę, będzie oczekiwała od niego określonych zachowań, jednak jej wymagania zawsze będą poprzedzone dokładnym tłumaczeniem oraz uwzględnieniem ograniczeń dziecka. Oprócz tego rodzic będzie mówił dziecku o swoich potrzebach, np.: „Pobawię się z Tobą za pół godziny, bo miałam/em dziś bardzo ciężki dzień w pracy i muszę chwilę odpocząć”.

Asertywność – przykład w relacjach z przyjaciółmi

Asertywność to pożądana cecha w relacjach z przyjaciółmi. Jeśli przyjaciel namawia Cię na wspólny wyjazd, ale Ty akurat nie masz na to ochoty, nie szukaj wymówek, ale szczerze powiedz o swoich odczuciach i potrzebach, np.: „Nie pojadę z Tobą w ten weekend, bo nie mam teraz nastroju na wyjazdy. Jeśli masz ochotę wspólnie spędzić czas, po prostu wpadnij do mnie”. Bezpośrednia komunikacja pozwala budować zdrowe relacje i uniknąć sytuacji, jaką jest toksyczna przyjaźń.