Rodzaje, charakterystyka i rozpoznanie bielactwa

Bielactwo – podstawowe informacje i podział

W zależności od wieku, w którym pojawiły się pierwsze objawy, wyróżnia się bielactwo nabyte i wrodzone (tzw. albinizm). Chorobę dzieli się jeszcze ze względu na rodzaj występujących zmian, czyli:

• bielactwo ograniczone, które dzieli się jeszcze na bielactwo ogniskowe i bielactwo segmentowe (podział dotyczy stricte układu przebarwień),

• bielactwo uogólnione, które dzieli się jeszcze na bielactwo akralno-twarzowe (białe plamy występują głównie na twarzy, rękach i stopach) i bielactwo pospolite (zmiany występują nieregularnie),

• bielactwo całkowite, które charakteryzuje się przebarwieniem prawie całego ciała z małymi wyjątkami, gdzie skóra ma prawidłową barwę,

• bielactwo mieszane, które wykazuje połączenie zmian ogniskowych z inną ich postacią.

Bielactwo objawia się odbarwieniem skóry, włosów lub nawet nietypowym kolorem oczu. Dwa ostatnie rodzaje odbarwień dotyczą najczęściej bielactwa wrodzonego. Choroba jest związana z miejscowym, całkowitym brakiem melaniny, czyli pigmentu odpowiadającego za barwę wspomnianych części ciała.

Czym charakteryzuje się bielactwo?

Bielactwo nabyte

Choroba nabyta dotyka około 0,1–2 proc. populacji i nie jest warunkowana przez płeć. Jej głównym objawem są mlecznobiałe przebarwienia, które występują w różnych miejscach na ciele, najczęściej na skórze. Zmiany pojawiają się z biegiem czasu. Główną różnicą między bielactwem nabytym a wrodzonym jest to, że przy chorobie nabytej pierwsze objawy pojawiają się na pewnym etapie życia, np. w wieku dorosłym.

Przy bielactwie nabytym pierwsze zmiany występują zwykle na nadgarstkach, rękach lub plecach. Jednak może się zdarzyć, że przebarwienia w pierwszej kolejności pojawią się na twarzy, np. w okolicach oczu czy ust. Początkowa faza bielactwa nabytego przebiega zwykle bardzo szybko, po czym zatrzymuje się na jakiś czas, by później znów powrócić.

Bielactwo wrodzone

Bielactwo wrodzone, czyli albinizm, jest chorobą genetyczną, którą cechują zmiany barwnikowe występujące już od narodzin. Noworodki dotknięte chorobą mają deficyt melaniny o różnym stopniu natężenia we włosach, w paznokciach, w skórze lub nawet w oczach (a dokładniej w tęczówkach). 

Przez skalę przebarwień albinosi są szczególnie wrażliwi na wymienione wcześniej problemy ze wzrokiem oraz poparzenia słoneczne. U dzieci z bielactwem wrodzonym często diagnozowane są także problemy ze słuchem.

Bielactwo – sposoby diagnostyki i leczenia

Przy bielactwie wrodzonym objawy choroby widoczne są od razu po urodzeniu się dziecka. Ze względu na genetyczne przyczyny choroby dla potwierdzenia i prawidłowej klasyfikacji można wykonać badania genetyczne. Może się zdarzyć bowiem, że białe plamki na skórze niemowlęcia wywołane są np. łupieżem białym.

Albinizm jest niestety chorobą nieuleczalną. W terapii schorzenia kluczowa jest profilaktyka, która obejmuje odpowiednią pielęgnację oczu narażonych na choroby. Dodatkowo należy pamiętać o monitorowaniu stanu skóry i występujących na niej zmian przebarwieniowych lub wywołanych ekspozycją na słońce. Ze względu na charakter zmian szczególnie ważna jest ochrona przed słońcem.

W przypadku bielactwa nabytego diagnostyka jest nieco bardziej utrudniona. Niezbędny jest szczegółowy wywiad lekarski oraz wykluczenie innych schorzeń. Podczas diagnostyki bielactwa nabytego wykonuje się kilka badań:

• wywiad lekarski, pomagający wykluczyć choroby dające jeszcze inne objawy,

• test lampą Wooda, która emituje światło ultrafioletowe (pod jego wpływem tkanka dotknięta bielactwem wydaje się świecić),

• badanie krwi, które pomaga wykluczyć inne choroby,

• biopsja kawałka zmienionej skóry.

Jeśli podejrzewasz, że możesz mieć bielactwo nabyte, skonsultuj się z dermatologiem.

Choć leczenie bielactwa nabytego jest wyjątkowo trudne, lekarze potrafią zminimalizować jego objawy. W początkowej fazie choroby relatywnie wysoką skuteczność wykazują:

• fototerapia,

• kortykosterydy miejscowe,

• kremy i maści immunosupresyjne.

Bielactwo a choroby współistniejące i następstwa

Choć sam brak melaniny często nie wywołuje bezpośrednio innych chorób, może się on przyczynić do pogorszenia stanu psychicznego pacjenta. Nierzadko osoby dotknięte bielactwem, zwłaszcza w młodym wieku, mają problemy z akceptacją samych siebie czy też z akceptacją rówieśniczą. Ten stan rzeczy, związany pozornie tylko z nietypowym wyglądem, może prowadzić do zaburzeń lub chorób psychicznych, takich jak depresja.

Innymi powikłaniami związanymi z bielactwem są poważne choroby wzroku. Zdarza się, zwłaszcza przy bielactwie wrodzonym, że pacjent cierpi dodatkowo na oczopląs, krótkowzroczność czy zaburzenia widzenia lub nawet całkowitą utratę wzroku. Z kolei przy bielactwie nabytym istnieje większe prawdopodobieństwo zachorowania na choroby autoimmunologiczne, takie jak cukrzyca typu 1, niedokrwistość złośliwa, łysienie plackowate czy choroba Hashimoto niż u osób zdrowych.

Dodatkowo chorzy na bielactwo muszą bardzo uważać podczas ekspozycji na słońce. Zalecane są im przede wszystkim kremy z wysokim filtrem SPF, który chroni wrażliwą skórę przed oparzeniami.

1. A. Lallas, E. Errichetti, D. Ioannides, Dermatoskopia w dermatologii ogólnej, Edra Urban & Partner, Wrocław 2023.
2. N. Schaenzler, M. Breitenberger, Choroby autoimmunologiczne pod kontrolą. Najlepsze terapie holistyczne, Esteri, Wrocław 2020.
3. L. Rudnicka, M. Olszewska, M. Sar-Pomian, A. Rakowska, Współczesna dermatologia, t. 1, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2022.