Czym jest felinoterapia i kiedy jest stosowana?

Felinoterapia – co to jest?

Felinoterapia jest obok dogoterapii i hipoterapii jedną z najpopularniejszych odmian animaloterapii. Jej nazwa ma łacińsko-grecki rodowód. Stanowi połączenie słów „felis” oraz „therapeia” i w wolnym tłumaczeniu oznacza „leczenie kotem”. Za prekursorkę wspomnianej rehabilitacji uchodzi Nise da Silveira, psychiatra pochodząca z Brazylii. To ona jako pierwsza zauważyła, że miauczące czworonogi mają dobroczynny wpływ na zdrowie człowieka i mogą w znaczący sposób wspomóc kurację pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi. Do Polski felinoterapia dotarła w 2005 roku za sprawą Mirosława Tomasza Wende, hodowcy kotów.

Jaki kot może zostać „mruczącym terapeutą”?

Nie każdy kot nadaje się na „terapeutę”. W tej roli świetnie sprawdzają się przedstawiciele ras, takich jak:

• ragdoll – są z natury spokojne, łagodne i towarzyskie. Nie przejawiają agresywnych zachowań i chętnie nawiązują kontakt z człowiekiem. Dobrze znoszą przebywanie w hałaśliwym otoczeniu. Szybko uczą się różnego rodzaju sztuczek, na przykład podawania łapy i aportowania. Dlatego też często bywają nazywane psami w kociej skórze. Uwagę zwraca nie tylko ich przyjacielski charakter, ale również wygląd. Mają miękką, puszystą sierść, duże łapy i niebieskie oczy. Uczestniczą w terapii osób z reumatyzmem, stwardnieniem rozsianym czy chorobą Parkinsona;

• maine coon – uwielbiają zabawę i ludzkie towarzystwo. Mają niespożytą energię. Ich „znakiem rozpoznawczym” są duże uszy z frędzelkami, a także zielone lub bursztynowe oczy o kształcie migdałów. Pomagają człowiekowi w radzeniu sobie ze stresem i wewnętrznym napięciem;

• perska – są wykorzystywane przede wszystkim w pracy z osobami cierpiącymi na nadpobudliwość lub depresję. Lubią przebywać w towarzystwie ludzi. Dobrze znoszą obecność dzieci. Szybko nabywają nowe umiejętności i chętnie uczą się nowych komend;

• brytyjska – są wspaniałymi terapeutami dla seniorów. Dobrze odnajdują się w nieznanym środowisku i szybko adaptują się do nowych warunków.

Czy to znaczy, że tylko rasowe zwierzęta są predysponowane do tego, by zostać kocimi „terapeutami”? W żadnym razie. Dachowce również mogą pełnić funkcję „pomagaczy”. W tym przypadku liczy się przede wszystkim charakter czworonoga, a nie jego pochodzenie. Trzeba jednak pamiętać o odpowiednim przygotowaniu danego osobnika. Nie chodzi o żadne specjalistyczne szkolenie. W procesie felinoterapii wykorzystuje się naturalne kocie zachowania.

Jak felinoterapia wygląda w praktyce?

Felinoterapia może przybierać trzy różne formy w zależności od potrzeb i oczekiwań pacjentów, a także przyjętych założeń teoretycznych:

• animal asissted activity (AAA) – koty wraz ze swoimi opiekunami odwiedzają domy opieki i ośrodki zdrowia, gdzie przebywają seniorzy oraz osoby z niepełnosprawnościami. Ta forma rehabilitacji opiera się przede wszystkim na kontakcie człowieka ze zwierzęciem. Uczestnicy spotkań mogą głaskać czworonoga, przytulać go, karmić i bawić się z nim. Wspomniana aktywność nie jest ukierunkowana na żaden konkretny cel terapeutyczny;

• animal assisted therapy (AAT) – spotkania z kotem odbywają się cyklicznie zgodnie z programem opracowanym przez wykwalifikowanego felinoterapeutę. Ich przebieg jest starannie dokumentowany. Zajęcia są ukierunkowane na poprawę zdrowia fizycznego oraz psychicznego danego pacjenta;

• animal assisted education (AAE) – nadrzędnym celem zajęć jest przede wszystkim nauczanie dzieci. Podczas spotkań młodzi ludzie poznają zwyczaje kotów i obserwują ich zachowania. Rozmawiają na temat czworonogów z hodowcami i weterynarzami. 

Warto zwrócić uwagę na fakt, że felinoterapia bardzo często łączy się z innymi oddziaływaniami terapeutycznymi, na przykład z arteterapią. Bardzo ciekawym narzędziem edukacyjnym i terapeutycznym, które zyskuje obecnie na popularności, są tak zwane felinobajki, czyli opowieści z kotem w roli głównej. W tego typu historiach zwierzak przeżywa rozmaite przygody i pokazuje dzieciom, jak powinny zachować się w różnych sytuacjach dnia codziennego. Pomaga im też oswoić się z trudnymi zdarzeniami, na przykład z chorobą czy śmiercią kogoś bliskiego.

Jakie korzyści płyną z felinoterapii?

Felinoterapia jest wykorzystywana między innymi w leczeniu:

• reumatoidalnego zapalenia stawów;

• autyzmu;

• zespołu Aspergera;

• cukrzycy;

• dystrofii mięśniowej;

• schorzeń występujących w obrębie układu krążenia;

• choroby Alzheimera;

• zespołów bólowych o nieznanej etiologii;

• uszkodzeń narządów zmysłów (wzroku i słuchu);

• stanów depresyjnych.

Koty odgrywają bardzo istotną rolę w usprawnieniu pacjentów onkologicznych i osób z mózgowym porażeniem dziecięcym. Udowodniono, że już samo przebywanie w towarzystwie wspomnianych zwierząt działa na chorych odprężająco. Słuchanie mruczenia wycisza i obniża poziom stresu, a dotykanie i głaskanie futra pozwala ćwiczyć umiejętności manualne. Poprawia też krążenie krwi. Co więcej, kontakt z kocim „terapeutą” wzmaga produkcję endorfin („hormonów szczęścia”), wzmacnia reakcje immunologiczne organizmu, obniża ciśnienie krwi i zmniejsza ryzyko zawału serca. 

Udział w felinoterapii jest zalecany nie tylko osobom, które zmagają się z niepełnosprawnością i różnymi problemami zdrowotnymi. „Kuracja” z udziałem kotów znajduje również zastosowanie w resocjalizacji młodzieży niedostosowanej społecznie. Mruczące czworonogi uczą empatii, ufności, cierpliwości i wrażliwości. Pomagają młodym ludziom w radzeniu sobie z trudnymi emocjami. Dzięki nim nastolatki łatwiej nawiązują relacje z otoczeniem. Stają się bardziej otwarte na potrzeby rówieśników. Mają mniejsze poczucie lęku i osamotnienia.