Hejt – czym jest i jakie ma konsekwencje? Jak sobie radzić z hejtem?
Hejt najprościej można przedstawić jako mowę nienawiści w sieci. Może się odwoływać do grupy społecznej, ale i być skierowany personalnie wobec konkretnej osoby. Sprawca hejtu nie pozostaje bezkarny. Takie zachowanie wiąże się z konsekwencjami prawnymi.
Polecane
Co to jest hejt?
Słowo hejt pojawiło się w powszechnym użyciu na początku obecnego stulecia. Pochodzenia z języka angielskiego od czasownika hate, który oznacza nienawidzić. Definicja hejtu jest następująca – zjawisko społeczne o poniżającym charakterze, pełne nienawiści, złości, zawiści
Gdzie można zauważyć hejt?
Hejterzy to osoby stosujące tzw. mowę nienawiści. Najpopularniejszymi mediami, w których obserwuje się problem hejtu, są m.in. Facebook, Instagram, YouTube, Twitter, Twitch. Aktywność hejterów łatwo zaobserwować w komentarzach pod artykułami w serwisach informacyjnych czy na forach poświęconych traumie społecznej, polityce czy poruszających kwestie światopoglądowe. Zdecydowanie mniej hejtu znajduje się na specjalistycznych portalach, które poświęcone są konkretnemu hobby czy problemowi.
Wobec kogo może być skierowany hejt?
Zjawisko hejtu może dotyczyć pojedynczej osoby, zarówno prywatnej, jak i publicznej, np. sportowca, polityka, aktora. Hejt odnosi się też do grup społecznych i bywa skierowany wobec przedstawicieli danego narodu, wyznawców danej religii czy grupy politycznej, ludzi określonej płci, o orientacji seksualnej, światopoglądzie innym niż ten reprezentowany przez hejtera. Hejt nie omija produktów, kampanii, filmów, seriali. Obiektem hejtu tak naprawdę może stać się każdy.
Jaka jest skala hejtu? Profil hejtera
Agencja Badań Rynku i Opinii SW Research stworzyła profil polskiego hejtera na podstawie wywiadów z kilkoma tysiącami internautów. Oto jego obraz:
nieznacznie częściej są to przedstawiciele płci męskiej (53%) niż kobiety (47%),
aż 73% to osoby w wieku 16–24 lat,
z wykształceniem średnim ogólnokształcącym (35%) i wyższym (20%),
publikuje negatywne posty kilka razy w tygodniu.
Pamiętaj, że w sieci występują też tzw. świadko-sprawcy hejtu. To osoby, które same nie tworzą zawistnych treści, lecz przyczyniają się do ich rozpowszechniania poprzez lajkowanie czy udostępnianie. Skala hejtu jest szczególnie duża wśród młodzieży. Według badań EU Kids Online 2018 około 30% młodych ludzi spotkało się z poniżającymi, przepełnionymi nienawiścią treściami internetowymi. Należy jednak mieć na uwadze, że ten odsetek jest zaniżony z uwagi na towarzyszący niektórym wstyd.
Jakie są przyczyny hejtowania?
Hejt w internecie to obecnie zjawisko bardzo powszechne. Za takie zachowanie odpowiadać może wiele czynników. Angażowanie się w hejt przejawiają osoby niezadowolone ze swojego życia i mające przykre doświadczenia w przeszłości. Poza tym rozgoryczone i zazdrosne (np. w stosunku do osób, które osiągają sukcesy na polu zawodowym, bogatszych, lepiej wykształconych). Hejt jest wówczas powodowany frustracją i życiowym niespełnieniem. Sukces innych powinien być raczej dodatkową motywacją do zmiany, a nie przyczyną złośliwości. Skłonność do hejtu podnosi zły nastrój. Może być próbą odreagowania negatywnych emocji. Czynnikami mu sprzyjającymi są istniejące w społeczeństwie stereotypy i uprzedzenia. Powstają one najczęściej, kiedy nie ma się wystarczającej wiedzy na dany temat.Do hejtu predysponuje przekonanie o byciu osobą anonimową i kierowanie go w sposób niebezpośredni – nie „prosto w twarz”. Taka sytuacja sprzyja zmniejszeniu się zahamowań przed łamaniem norm społecznych. Efekt zmniejszonych zahamowań wiąże się przede wszystkim z redukcją niepokoju przed oceną ze strony innych ludzi. Jednakże obecna technologia umożliwia dotarcie organów ścigania do hejterów na podstawie adresów IP komputerów. Dzięki temu hejt w internecie nie jest taki anonimowy, jakby się mogło wydawać. Pewnie zaciekawi Cię też fakt, że mózg hejtującego działa jak w przypadku uzależnienia. Jest zalewany dopaminą (rodzajem neuroprzekaźnika, który przenosi informacje między komórkami nerwowymi), co dostarcza poczucia przyjemności. Hejtowanie może zatem uzależnić.
Jakie mogą być konsekwencje hejtu?
Doświadczanie hejtu może być dramatyczne w skutkach. W sposób szczególny wrażliwe są na niego osoby niepewne siebie, mające trudności w relacjach międzyludzkich, młodzi ludzie. W przypadku tych ostatnich zawistna treść może wyrządzić wiele złego, bo uderza w dopiero budującą się samoocenę i poczucie własnej wartości. Poza tym nie mają jeszcze wykształconych mechanizmów obronnych. Jedne z łagodniejszych konsekwencji to: wycofanie, przygnębienie, skrytość, niska samoocena, kompleksy.
Czy hejt jest bezkarny?
Hejt nie jest bezkarny. Należy mieć na uwadze, że omawiane zachowanie wiąże się z konsekwencjami prawnymi. Szerzenie tzw. mowy nienawiści w sieci klasyfikowane jest zazwyczaj jako przestępstwo pomówienia, znieważenia, naruszenia dóbr osobistych. Przykładowo za zniewagę i zniesławienie grozi kara grzywny, pozbawienie albo ograniczenie wolności w wymiarze do 1 roku. Z kolei zachęcanie do dyskryminacji i nienawiści wiąże się z grzywną, pozbawieniem lub ograniczeniem wolności do 2 lat. Pamiętaj, że postępowanie w sprawie przestępstwa zniesławienia podejmowane jest z prywatnego oskarżenia. Dlatego też każda obrażona osoba powinna dokumentować przejawy hejtu, np. wykonywać zrzuty ekranu. Ważne jest też, aby zapisać adres URL strony. Osoba hejtująca może zlikwidować swój obraźliwy wpis, licząc, że uda jej się zatrzeć swoją działalność i uciec w ten sposób przed poniesieniem kary.
W jaki sposób można radzić sobie z hejtem?
Nie można dawać przyzwolenia na hejt. Bronienie się przed nim nie jest jednak zadaniem łatwym. Najlepiej nie czytać negatywnych opinii, a tym bardziej nie wchodzić z hejterami w dyskusję. Możliwość wymiany zdania z „ofiarą” stanowi dla nich tylko pożywkę. Odpowiedź na agresję jeszcze bardziej podburza agresora. Nie daj się sprowokować i ponieść emocjom. Jeśli już podejmiesz decyzję o udzieleniu hejterowi odpowiedzi, rób to spokojnie i rzeczowo. Nie stosuj agresji. Hejterom zależy na Twojej atencji i czasie.Jak reagować na hejt? Skutecznym sposobem na hejt jest zablokowanie konta osoby wygłaszającej złośliwe opinie. Takie zachowania powinno się też zgłaszać administratorom i właścicielom portali społecznościowych. Mogą usunąć komentarz albo konto danej osoby. Wstawiaj się za ofiarami hejtu. Możliwość zgłaszania go mają też postronni użytkownicy portali internetowych. Nie rozpowszechniaj hejterskich treści. Traktuj innych z szacunkiem, jaki sam chciałbyś otrzymywać. Ważna jest również profilaktyka. Z uwagi na nasilenie zjawiska hejtu, co wiąże się z postępem technologicznym, spotkać można coraz więcej warsztatów i akcji społecznych z zakresu przemocy w internecie. Adresatami „wychowania cyfrowego” są zwłaszcza nastolatki.W jaki sposób ograniczyć falę hejtu w sieci? Jeśli chcesz komentować to, co Cię otacza, to rób to w kulturalny sposób. Wulgaryzmy i „jadowite” opinie stanowią tylko o braku kultury. Jeśli jednak sprawisz komuś przykrość, nawet nieświadomie, zawsze przepraszaj. Wyrób sobie krytyczne spojrzenie na media. Poznaj różnice między faktami i informacjami a opinią głoszoną w sposób subiektywny. W likwidacji przykrości powstałych z hejtu z pewnością pomoże rozmowa z bliską osobą. Możesz też skorzystać z pomocy specjalistów, np. psychologa lub telefonów zaufania, gdzie też uzyskasz profesjonalną pomoc.
- C. Blaya, Cyberhate. A review and content analysis of intervention strategies, „Aggression and Violent Behavior” 2019, nr 45, s. 163–172.
- N. Gauducheau, Internet Practices and Differences in Youths' Acceptability of Online Verbal Violence, „International Journal of Cyber Behavior, Psychology and Learning” 2019, t. 9, nr 2, s. 19–33.
- M. Juza, Hejterstwo w komunikacji internetowej: charakterystyka zjawiska, przyczyny i sposoby przeciwdziałania, „Profilaktyka Społeczna i Resocjalizacja” 2015, nr 25, s. 27–50.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.