Jaki lekarz jest od kręgosłupa? Najczęstsze schorzenia kręgosłupa. Zapobieganie problemom z kręgosłupem i leczenie ich

Jaki lekarz jest od kręgosłupa?

W przypadku wystąpienia dolegliwości ze strony kręgosłupa, których podłoże nie jest znane, należy zgłosić się najpierw do lekarza rodzinnego. Specjalista ten na podstawie wstępnej diagnozy podejmie decyzję o przekierowaniu pacjenta do odpowiedniego specjalisty – ortopedy, neurologa, a w ostateczności do neurochirurga. Wizyta u ortopedy jest wskazana w przypadku podejrzenia urazów kręgosłupa, stenozy kanału kręgowego, przepukliny dyskowej, dyskopatii, zmian zwyrodnieniowych. Lekarz ten zajmuje się również leczeniem wad postawy.Wskazaniem do wizyty u neurologa są z kolei schorzenia, którym towarzyszą objawy neurologiczne. Wymienia się wśród nich m.in.: rwę kulszową, rwę barkową, uciski na nerwy uszkodzonego krążka międzykręgowego.W sytuacji, gdy wprowadzone leczenie zachowawcze nie przyniosło efektów, konieczna bywa pomoc chirurga. Do zabiegu kierowani są pacjenci m.in. z bólami i zawrotami głowy, drętwieniem i mrowieniem kończyn, omdleniami, zaburzeniami funkcji zwieraczy, porażeniem mięśni, niestabilnym złamaniem struktur kostnych kręgosłupa.

Najczęstsze schorzenia kręgosłupa

Do częściej występujących chorób kręgosłupa należą:

• wady postawy – nieprawidłowości i odchylenia od prawidłowej postawy ciała, najczęstszą spośród nich jest skolioza (trójpłaszczyznowe skrzywienie kręgosłupa),

• dyskopatia – schorzenie krążka międzykręgowego, polegające na uwypukleniu jego jądra,nierzadko jest to pierwszy z etapów choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa,

• kręgozmyk – polega na przemieszczeniu się kręgów względem siebie, charakteryzuje się bólami promieniującymi do kończyn dolnych, nasilającymi się podczas siadania i wstawania,

• stenoza kanału kręgowego –zwężenie/ciasnota kanału kręgowego, powstaje w wyniku postępujących zwyrodnień kręgosłupa, prowadzi do podrażnienia, a nawet do uszkodzenia struktur nerwowych,

• choroba zwyrodnieniowa stawów – charakteryzuje się postępującym uszkodzeniem krążków międzykręgowych i chrząstki stawów międzywyrostkowych, do czynników ryzyka należą: obciążenie rodzinne, zaawansowany wiek, nadwaga i otyłość, nadmierne permanentne obciążanie kręgosłupa, nieprawidłowa biomechanika stawów,

• zespół przeciążeniowo-bólowy – jest jedną z głównych przyczyn przewlekłych bólów kręgosłupa, charakteryzuje się długotrwałymi bólami o zmiennym nasileniu i nawrotowym charakterze. Najczęściej dotyczy on odcinka szyjnego oraz lędźwiowego kręgosłupa,

• zespół Bertolottiego – dotyczy dolnego odcinka kręgosłupa, charakteryzuje się wytworzeniem nieprawidłowego, przerośniętego wyrostka kręgu L5.

Rozpoznawanie i leczenie chorób kręgosłupa

Zgodnie ze sztuką lekarską rozpoznawanie chorób kręgosłupa wymaga przeprowadzenia w pierwszej kolejności wnikliwego wywiadu z pacjentem, czyli badania podmiotowego. Następnie wykonuje się skrupulatne badanie fizykalne i zleca określone testy laboratoryjne (z reguły są to badania do oceny stanu zapalnego, jak białko CRP, OB). Wiele informacji na temat schorzeń kręgosłupa dostarczają badania obrazowe. Początkowo lekarz zleca RTG, a jeśli istnieje taka potrzeba, diagnostykę obrazową uzupełnia o rezonans magnetyczny czy tomografię komputerową.

Dopiero na podstawie powyższych badań, a niekiedy i innych testów, specjalista jest w stanie postawić rozpoznanie i określić postępowanie terapeutyczne. Leczenie chorób kręgosłupa wymaga wielokierunkowego działania. Stosowane są metody zachowawcze – farmakoterapia (głównie środki o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym, podanie leku sterydowego bezpośrednio do zmienionego miejsca generującego objawy), metody rehabilitacyjne (m.in.: masaże, laseroterapia, krioterapia, czyli terapia z wykorzystaniem zimna, elektroterapia, magnetoterapia, kinezyterapia), korzystanie z form zaopatrzenia medycznego, zmiany w stylu życia. Kiedy leczenie zachowawcze nie zapewni oczekiwanych efektów, konieczne staje się postępowanie zabiegowe.Wykorzystuje się różne metody, w tym m.in.: wszczepienie wyrostka kolczystego, laminektomię, foraminotomię.

Jak zapobiegać chorobom kręgosłupa?

Aby mieć zdrowy kręgosłup, ważne jest przestrzeganie kilku zasad. Należy:

• prowadzić aktywny styl życia, unikać długotrwałego przebywania w pozycji siedzącej i stojącej, które obciąża kręgosłup,

• regularnie uprawiać ruch, w tym wykonywać ćwiczenia na wzmocnienie kręgosłupa,

• mieć ergonomiczne warunki pracy za biurkiem – wykonywać przerwy na rozluźnienie ciała, korzystać z dopasowanych akcesoriów – biurka, krzesła, komputera na odpowiedniej wysokości itp.,

• pamiętać o prawidłowej postawie ciała – chodzić z lekko uniesioną głową i wyprostowanymi plecami, podnosić ciężkie przedmioty z pozycji kucznej, a nie z pochyłej na wyprostowanych nogach,

• zadbać o prawidłową masę ciała – nadwaga i otyłość stanowią obciążenie dla układu kostnego,

• nosić wygodne obuwie – buty na podwyższeniu powinny być wkładane okazjonalnie, najlepszym rozwiązaniem są buty z szerokim noskiem, bieżnikiem, który zapewnia stabilność, i z podwyższoną cholewką, utrzymującą kostkę,

• zadbać o odpowiednie proporcje składników mineralnych w diecie, głównie wapnia i magnezu,

• zadbać o należyte warunki do spania, w tym zwłaszcza o wygodny materac, na którym ciało będzie mogło odpowiednio się ułożyć. Przyjmuje się, że osoby o masie ciała do 80 kg powinny wybrać materac o stopniu twardości H2, o masie ciała od 80 do 100 kg – materac o twardości H3, a powyżej 100 kg – materac o twardości H4.Najlepsza pozycja do spania to pozycja na boku lub na plecach. Ze względu na położenie aorty, czyli głównego naczynia krwionośnego, zdecydowanie korzystniejsze dla organizmu jest spanie na lewym boku.

1. T.S. Gaździk, T. Bielecki, Ortopedia i traumatologia, t. 2, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.
2. K. Korabiusz, A. Lubkowska, A. Wawryków, Przegląd najczęściej stosowanych metod fizjoterapii w zespołach bólowych kręgosłupa wśród pacjentów NZOZ ŚROD-MED w Policach, „Journal of Education, Health and Sport” 2016, t. 6, nr 4, s. 127–140.
3. T. Styczyński, Postępy w leczeniu choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, „Reumatologia” 2013, t. 51, nr 6, s. 429–436.