Zastosowanie ultradźwięków w medycynie

Zastosowanie ultradźwięków

Ultradźwiękami nazywane są drgania mechaniczne o częstotliwości przekraczającej granicę słyszalności ucha ludzkiego. Ze względu na swoje właściwości fizyczne, przede wszystkim długość fal i zdolność skupienia wiązki na małym obszarze, znalazły one szerokie zastosowanie w medycynie. Możesz mieć z nimi styczność zarówno w diagnostyce, jak i leczeniu wielu różnych chorób. Fale ultradźwiękowe stosowane są powszechnie jako metoda obrazowania oraz narzędzie terapeutyczne w okulistyce, onkologii, kardiologii, położnictwie, ortopedii czy stomatologii. Są również stosowane do konserwacji narzędzi medycznych i laboratoryjnych. Ultradźwięki w tych celach wytwarza się w sposób mechaniczny, optyczny, termiczny, a także poprzez magnetostrykcję oraz odwrócenie efektu piezoelektrycznego. Działanie biologiczne ultradźwięków polega przede wszystkim na wywołaniu w tkankach odczynu miejscowego i ogólnego o charakterze cieplnym, mechanicznym i biochemicznym. Zmiany, jakie powstają na skutek terapeutycznego przenikania fal dźwiękowych w głąb miejsca zabiegowego na Twoim ciele, obejmują m.in. zmniejszenie napięcia mięśni, czyli masaż tkanek głębokich, rozszerzenie naczyń krwionośnych, hamowanie stanów zapalnych, stabilizację układu współczulnego, przyspieszenie wchłaniania tkankowego czy rozkruszanie wyrośli kostnych. Ze względu na tak szerokie spektrum działania wykorzystanie ultradźwięków możliwe jest na zwyrodnienie stawów czy skręcenie kostki.

Ultradźwięki – zastosowanie w diagnostyce

Jedną z powszechnych metod diagnostycznych, w której wykorzystuje się fale ultradźwiękowe, jest ultrasonografia, tzw. USG. To nieinwazyjne badanie obrazowe, które umożliwia ocenę stanu zdrowia narządów wewnętrznych oraz rozpoznanie różnorodnych nieprawidłowości już na wczesnym ich stadium rozwoju, co pozwala na ustalenia odpowiedniej ścieżki leczenia i ocenę postępów terapii. USG wykorzystywane jest również do monitorowania przebiegu ciąży. W medycynie wyróżnia się kilka rodzajów badania ultrasonograficznego, w zależności od charakteru i okolicy przeprowadzanego badania. Wśród nich wymienia się USG przez powłoki brzuszne, endosonograficzne, w przebiegu którego głowicę emitującą fale akustyczne wprowadza się do ciała przez otwory i jamy, USG śródoperacyjne, a także przezskórne. Ultrasonografia stosowana jest też w badaniach serca (tzw. echokardiografia) oraz naczyń krwionośnych metodą wewnątrznaczyniową. Fale ultradźwiękowe w diagnostyce medycznej znalazły też zastosowanie w wielu różnych zabiegach terapeutycznych, np. w termolezji, ułatwiając osobie wykonującej elektrostymulację umieszczenie igły i elektrody w sąsiedztwie docelowego zakończenia nerwowego, który zostanie poddany stymulacji czuciowej poprzez zastosowanie prądu o częstotliwości fal radiowych.

Zastosowanie ultradźwięków w lecznictwie i rehabilitacji

Ultradźwięki znalazły zastosowanie zwłaszcza w terapiach termicznych, jak hipertermia, czyli zabiegu polegającym na ukierunkowanym działaniu energii cieplnej określonej wartości, który zwykle stanowi środek wspomagający inne metody lecznicze, np. radioterapię lub chemioterapię w leczeniu raka. Działanie ultradźwięków powszechnie jest również wykorzystywane w fizykoterapii na różnorodne dolegliwości i stany. Fale akustyczne najczęściej stosowane są na: ostrogi piętowe, ból pleców i krzyża, rwę kulszową, chorobę zwyrodnieniową stawów, neuralgie obwodowe przebiegające również z zaburzeniami czucia, nerwobóle, zespół bolesnego barku, bóle poamputacyjne, przykurcze, blizny, stany pourazowe, krwiaki, obrzęki i wiele innych. Z ultradźwięków możesz też skorzystać w leczeniu okulistycznym. Zastosowanie ultradźwięków w tej dziedzinie obejmuje m.in. redukowanie objawów i postępu zaćmy. Metoda fakoemulsyfikacji ultradźwiękami jest jedną z najnowocześniejszych metod leczenia zaćmy na świecie. Polega na rozbiciu zmienionej chorobowo soczewki i zastąpieniu jej nową, sztuczną. Efekty są natychmiastowe, a zabieg można wykonać w dowolnym momencie trwania choroby, bez względu na jej stopień zaawansowania. Fale akustyczne są równie cennym narzędziem w rozbijaniu kamieni nerkowych. Sprawdzają się nawet wtedy, kiedy złogi mają średnicę ok. 1 cm i znajdują się w kielichach lub moczowodach. Jeśli jednak masz większe kamienie w innych miejscach, możesz potrzebować więcej sesji terapeutycznych ultradźwiękami. Ultradźwięki sprawdzają się także w stomatologii. Najpopularniejszym zabiegiem z ich wykorzystaniem jest skaling zębów, czyli usuwanie zmineralizowanego kamienia.

Bibliografia:

• A. Nowicki, Ultrasonografia, Kwartalnik Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego, 2008, 34, vol. 8.

• M. Krawczyk, _Przerzuty nowotworowe do wą_troby, PZWL, Warszawa 2020.

• M. Retkowski i in., Termoablacja wątroby wieprzowej – interpretacja zmian obrazu radiologicznego spowodowanych martwicą termiczną, Polish Journal of Radiology, 2002, 67.

• W. Kasprzak i in., Fizykoterapia, PZWL 2001.