Czym jest klaustrofobia? Objawy, przyczyny i sposoby na pokonanie lęku

Klaustrofobia – co to jest?

Termin klaustrofobia pochodzi od łacińskiego słowa claustrum (zamknięcie) i greckiego phobos (strach). Pojęcie to odnosi się do jednej z najczęściej występujących fobii. Oznacza lęk przed zamkniętymi pomieszczeniami. Jeśli zmagasz się z klaustrofobią, strachem napawają Cię sytuacje i miejsca, które dla ogółu społeczeństwa nie wydają się niczym niebezpiecznym. Wśród nich znajduje się przede wszystkim przebywanie w małych, ciasnych pomieszczeniach, np. w windzie, w przenośnej kabinie WC czy w urządzeniu do wykonywania rezonansu magnetycznego. Co ciekawe, objawy klaustrofobii mogą pojawić się także wtedy, gdy znajdujesz się w tłumie, w małym samochodzie lub w tunelu, a nawet gdy siedzisz na fotelu dentystycznym albo stoisz w kolejce. Przykłady można mnożyć bez końca. Lęki wywołane klaustrofobią związane są bowiem z przebywaniem w miejscu, z którego trudno jest się wydostać. Wiele zależy od tego, z czym Tobie kojarzy się taka sytuacja – dla każdego może to być coś zupełnie innego.

Z czego bierze się klaustrofobia?

Klaustrofobia może mieć wiele przyczyn. Istnieje kilka podstawowych teorii, które pokazują możliwe podłoże lęku przed zamkniętymi pomieszczeniami. Źródłem takiego strachu mogą być np. różne traumatyczne doświadczenia z przeszłości. Przykładem takiej sytuacji jest zatrzaśnięcie się w windzie, zakleszczenie w samochodzie na skutek wypadku lub bycie zamkniętym w szafie jako dziecko.

Niektórzy uważają, że klaustrofobia ma podłoże genetyczne. Istotne wydaje się również zjawisko warunkowania. Jeśli Twoi rodzice zmagali się z klaustrofobią, a Ty jako dziecko obserwowałeś ich reakcje, mogłeś przejąć część ich zachowań i niejako „nauczyć się” odczuwania lęku.

Najbardziej klasyczne podejście związane z psychoanalizą wskazuje, że każda osoba ma w sobie lęk przed zamkniętymi pomieszczeniami – różne jest tylko jego nasilenie. Według tej teorii klaustrofobia wynika bowiem z momentu przejścia przez ciasny kanał rodny podczas porodu.

Klaustrofobia – objawy uporczywego lęku

Podobnie jak szereg innych fobii, lęk przed zamkniętymi pomieszczeniami wywołuje wiele nieprzyjemnych objawów. Są to symptomy zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Ich nasilenie zależy od stopnia zaawansowania tego zaburzenia nerwicowego. Główne objawy klaustrofobii, których możesz doświadczyć, to:

• zauważalnie przyspieszone bicie serca,

• uporczywe zawroty głowy,

• nadmierne pocenie się,

• drżenie rąk,

• uczucie duszności i trudności z oddychaniem,

• nudności,

• dolegliwości bólowe (np. bóle brzucha),

• niepokój i poczucie zbliżającej się katastrofy,

• dezorientacja i problemy ze skupieniem uwagi,

• strach przed śmiercią,

• atak paniki (w skrajnych przypadkach).

Symptomy klaustrofobii pojawiają się wtedy, gdy jesteś wystawiony na stresogenny bodziec. W takiej sytuacji warto, abyś wiedział, jak poradzić sobie z lękiem przed zamkniętymi pomieszczeniami i możliwie jak najbardziej go zminimalizować.

Klaustrofobia – jak sobie radzić z atakami lęku?

Objawy klaustrofobii są często bardzo nieprzyjemne. Potrafią utrudniać codzienne życie, dlatego jeśli Ci doskwierają, pomyśl o leczeniu. Możesz też spróbować doraźnie poradzić sobie z przykrymi symptomami i opanować nieco lęk, gdy znajdziesz się w miejscu wywołującym paraliżujący strach.

Atak klaustrofobii często może przerodzić się w atak paniki. Co robić w takim przypadku? Istnieje kilka sposobów, które pomogą Ci powrócić do równowagi. Przede wszystkim spróbuj wykonywać proste ćwiczenia oddechowe. Głębokie i powolne oddechy doskonale pozwalają się uspokoić. Możesz też przenieść swoją uwagę na jakiś przedmiot. Spójrz na niego i skup się tylko na nim – dzięki temu nie będziesz koncentrować się na sytuacji, która budzi w Tobie lęk. Innym rozwiązaniem jest wyobrażanie sobie jakichś przyjemnych wydarzeń. Oprócz tego ważne, abyś miał świadomość, że paraliżujący lęk jest tylko chwilowy, a do tego bezpodstawny. Pamiętaj, że to tylko atak klaustrofobii i w rzeczywistości absolutnie nic Ci nie zagraża.

Jak leczyć klaustrofobię?

Jeśli klaustrofobia jest czymś, z czym sobie nie radzisz, pomyśl o poproszeniu o profesjonalną pomoc. To sposób na zadbanie o siebie – dzięki temu możesz znacząco poprawić swój komfort życia. Jak wyleczyć klaustrofobię? Kluczem do sukcesu jest regularna psychoterapia, najlepiej w nurcie poznawczo-behawioralnym. Jej celem jest stopniowe oswajanie z sytuacjami i bodźcami, które stanowią źródło lęku. To długotrwały proces, jednak może przynieść naprawdę dobre rezultaty.

W sytuacji, gdy ataki klaustrofobii są naprawdę bardzo nasilone i uniemożliwiają normalne funkcjonowanie, konieczne może być także leczenie farmakologiczne. Psychiatra przepisuje wówczas środki przeciwlękowe, które pozwalają na opanowanie strachu. Przyjmowanie leków nie może jednak zastąpić wizyt u psychologa i stanowi jedynie dodatek do terapii.

1. A. Barrada, J. Bemis, Pokonać lęki i fobie, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2015.
2. H.I. Kaplan, B.J. Sadock, Psychiatria kliniczna, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2004.