Melancholik - czym cechuje się osoba o takim temperamencie?

Czym jest temperament?

Od zarania dziejów ludzie próbowali rozumieć, dlaczego część z nich ma wojownicze usposobienie, podczas gdy inni nie lubią znajdować się w centrum uwagi, skąd biorą się radość, gniew czy smutek, jak najlepiej wykorzystać swoje naturalne predyspozycje i jak panować nad emocjami. Z takich rozważań rodziło się przypuszczenie, że każdy z nas ma pewien zespół wrodzonych (lub wykształconych w bardzo wczesnym dzieciństwie) cech, które pozostają niezmienne przez całe życie i decydują o tym, jak odnajdujemy się w rozmaitych sytuacjach.

Ów zespół stałych cech człowieka to właśnie temperament. Czasem błędnie utożsamiany jest on z osobowością, ale ta stanowi szersze pojęcie. Osobowość jest dynamiczna - kształtuje się przez całe życie pod wpływem kolejnych doświadczeń. Zmieniają się nasze upodobania, wartości, aspiracje, przez co z biegiem czasu stajemy się nieco innymi ludźmi, a pod wpływem szczególnie poruszających nas wydarzeń możemy nawet zmienić się z dnia na dzień. To, co pozostaje w nas stałe, to właśnie temperament - nasz ogólny poziom energii, typ wrażliwości, ekspresji uczuć, styl nawiązywania relacji z ludźmi czy rozwiązywania problemów w pracy.

Kto to jest melancholik?

Melancholik to jeden z czterech typów temperamentu. Osoba taka to urodzony introwertyk, na pozór opanowany, rzadko okazujący emocje. W głębi duszy jednak melancholik jest bardzo wrażliwy, ma niezwykle bogaty świat wewnętrznych przeżyć i przemyśleń. Jest przy tym idealistą i perfekcjonistą, co w zderzeniu z nie zawsze doskonałą rzeczywistością sprawia, że ma skłonność do pesymizmu, a nawet do depresji.

Szczególna wrażliwość i refleksyjność melancholika mają tę wadę, że zwykle nie czuje się on pewnie i brak mu wiary w siebie. Ma problem z podejmowaniem decyzji i nowych wyzwań, źle znosi stres, często towarzyszy mu lęk (tak o siebie, jak i o bliskie mu osoby), stosunkowo łatwo go zranić. Jednocześnie jednak dzięki swojemu temperamentowi melancholik jest osobą o wielkiej wyobraźni, zdolności obserwacji, empatii, poczuciu estetyki.

Melancholik w relacjach interpersonalnych

Melancholik nie bywa duszą towarzystwa, ponieważ nie czuje się dobrze w centrum uwagi. Nie znosi też tłumów, zgiełku, nie umie prowadzić powierzchownych rozmów „o pogodzie”. Przyjaciół dobiera sobie bardzo ostrożnie i potrzebuje czasu, by się przed nimi otworzyć. Jednak, kiedy już komuś zaufa, potrafi budować bardzo głębokie relacje, angażując się w nie całym sercem.

Melancholik jest z natury osobą taktowną i potrafi być świetnym słuchaczem. Dlatego zwykle nie brak mu przyjaciół, którym potrafi odwzajemnić się wiernością, lojalnością, a nawet poświeceniem. Melancholik buduje także trwałe, harmonijne związki partnerskie. Życie z nim bywa trudne o tyle, że z uporem dąży do swoich ideałów i nie znosi kompromisów. Zawsze jednak szuka porozumienia z innymi i cieszy go każdy konsensus.

Cechy melancholika w pracy

Melancholik może być osobą o wielu talentach. Z jednej strony ma analityczny umysł i wrodzoną potrzebę dążenia do perfekcji z wielką dbałością o szczegóły, dzięki czemu może być świetnym matematykiem czy architektem. Jednocześnie ze swoim poczuciem estetyki i bogatą wyobraźnią świetnie odnajduje się działaniach twórczych. Melancholicy często stają się wielkimi artystami, choć rzadko odnoszą sukcesy za życia - z braku pewności siebie.

W działaniu melancholik jest bardzo sumienny i dobrze zorganizowany. Stawia sobie wysokie wymagania, tego samego oczekując od innych. Dlatego najlepiej pracuje mu się na samodzielnych stanowiskach - gdy może wziąć pełną odpowiedzialność za określone zadanie i sam dopilnować najwyższych standardów jakości. Przede wszystkim jednak potrzebuje działać w swoim tempie, bez presji czasu. Dla melancholika idealne są wolne zawody.

Melancholik a inne typy temperamentu

Typologia stworzona przez Hipokratesa i rozwinięta przez wieki przez kontynuatorów jego myśli z konieczności jest dużym uproszczeniem. Trudno spotkać człowieka, który reprezentowałby pełen zestaw wyżej opisanych cech. Większość osób przejawia zachowania właściwe dla innych typów temperamentu, choć często jeden z nich jest dominujący. Zdarza się zatem na przykład, że na co dzień spokojny melancholik w pracy staje się cholerykiem.

Typologia temperamentu to użyteczne narzędzie, ponieważ pozwala lepiej zrozumieć innych, a także dostrzec i docenić własny potencjał. Nie wolno jednak z jej wykorzystaniem „szufladkować” ludzi. Dzieli ich bowiem ona na zaledwie cztery kategorie, a przecież każdy jest indywidualnością, a na jego osobowość - oprócz temperamentu - składa się szereg rozmaitych uwarunkowań.

1. J. Strelau, Psychologia temperamentu, Warszawa 2001.
2. A. Zdanowski, Typologia osobowości w praktyce, czyli jak ułatwić sobie życie, Warszawa 2020.
3. J. Strelau, Temperament, osobowość, działanie, Warszawa 1985.