Jak objawiają się problemy z agresją? Jak sobie z nimi poradzić?

Jakie mogą być przyczyny problemów z agresją?

Problemy z agresją mogą być spowodowane przez różne czynniki. Duże znaczenie mają uwarunkowania genetyczne, ale także biologiczne. Mowa przede wszystkim o działaniu hormonów i neurotransmiterów na układ nerwowy. Istnieją również teorie, które głoszą, że problemy z agresją mogą być wrodzone. Tzn. że człowiek rodzi się ze skłonnościami do zachowań agresywnych.

Wiadomo, że problemy z agresją mogą pojawić się już w trakcie życia, a wpływ na nie mają różnego rodzaju doświadczenia życiowe. Wśród nich najczęściej wymienia się: niski status materialny, nieprawidłowe wzorce wychowania (np. obserwowanie w dzieciństwie agresywnych zachowań rodziców), pogorszenie się warunków życia, doświadczanie kar i agresji na wcześniejszych etapach życia.

Problemy z agresją mogą wynikać z odczuwania negatywnych emocji. Są to: frustracja, gniew, lęk, złość, ale także ból lub stres. Wiele osób przejawia zachowania agresywne, ponieważ zostały do nich sprowokowane. Do innych możliwych przyczyn zachowań agresywnych można zaliczyć:

• nadmierne spożycie alkoholu lub środków psychoaktywnych,

• zaburzenia afektywne (manię lub depresję z nasilonym lękiem),

• urojenia lub psychozy schizofreniczne,

• zaburzenia osobowości.

Często obserwuje się także problemy z agresją u osób po odstawieniu alkoholu lub substancji psychoaktywnych.

Agresja u nastolatków i dzieci

Jeżeli jesteś rodzicem, może martwić cię agresja u dzieci. Psychologowie podkreślają, że nie każde zachowanie agresywne w młodym wieku jest nieprawidłowe. Pojawiają się one w miarę rozwoju człowieka po to, aby nabyć ważnych umiejętności społecznych. U małych dzieci (do 6. roku życia) jest ona często wykorzystywana do osiągnięcia korzyści (np. zdobycia zabawki), a nie wyrządzenia świadomej krzywdy innej osobie lub sobie samemu.

Oczywiście, nie powinieneś pochwalać takiego zachowania; należy tłumaczyć dziecku, jak powinno reagować na określone sytuacje. Jeżeli agresja utrzymuje się w późniejszym wieku, musisz poszukać dla swojej pociechy pomocy specjalistycznej. Jest to sygnał, który świadczy o tym, że zachowania agresywne zaczęły się utrwalać.

Agresja u nastolatków może być efektem burzy hormonalnej i zmian, które zachodzą w organizmie młodej osoby. Wiąże się z tym niska samoocena i brak samoakceptacji - szczególnie gdy dochodzą do tego brak akceptacji i szykany ze strony rówieśników. Bardzo często w takiej sytuacji pojawiają się zachowania agresywne, skierowane wobec samego siebie, czyli autoagresja. Agresja u nastolatków może wynikać ze środowiska, w którym przebywa dziecko, nieprawidłowych wzorców w rodzinie, braku poczucia bezpieczeństwa, nadmiernej kontroli ze strony rodziców. Udział w jej formowaniu przypisuje się także brutalnym grom komputerowym lub filmom.

Jakie są objawy problemów z agresją?

Objawy agresji to nie tylko zaatakowanie fizycznie drugiej osoby (np. uderzenie, popchnięcie, zranienie ostrym przedmiotem) lub niszczenie przedmiotów. Pamiętaj, że są to również wszelkiego rodzaju ataki słowne: wyzywanie, naśmiewanie się, prześladowanie, przeklinanie, krzyk. Autoagresja może przejawiać się samookaleczeniem (szczypaniem, uderzaniem głową w ścianę, nacinaniem skóry itp.).

Problemy z agresją - gdzie szukać pomocy?

Jeżeli bliska ci osoba ma problemy z agresją lub sam się z nimi zmagasz, powinieneś skonsultować się z psychologiem. W sytuacji, gdy twoje dziecko przejawia zachowanie agresywne, możesz zwrócić się po pomoc do wychowawcy lub pedagoga szkolnego. Pamiętaj, że profesjonalne leczenie jest niezbędne. Specjalista rozpoznaje problem, stara się określić jego przyczynę i na tej podstawie wybiera metodę terapii.

Jeżeli jesteś ofiarą problemów z agresją, z którymi zmaga się bliska ci osoba, możesz skorzystać z telefonu zaufania. Otrzymasz tam niezbędną pomoc, a także zostaniesz poinformowany na temat kroków, które możesz podjąć. Numery telefonów zaufania to: 11611 (dzieci i młodzież) lub 116123. W Polsce funkcjonuje również „Niebieska Linia” (tel. 22 668-70-00).

1. A. Fronczak, Agresja dzieci w świetle teorii społeczno-poznawczej, „Resocjalizacja Polska” 2017, nr 13, s. 73-85.
2. M. Stachowicz-Piotrowska, Agresja w szkole. Przyczyny - problemy - zapobieganie, „Forum Dydaktyczne” 2009, nr 5-6, s. 127-135.
3. Z. Chodkowski, Wyznaczniki agresji i metody jej przeciwdziałania, „Kultura. Przemiany. Edukacja” 2018, nr 6, s. 211–227.