Rana szarpana – definicja, przyczyny, pierwsza pomoc, sposoby leczenia

Co to jest rana szarpana?

Rana szarpana nogi, ręki czy innej okolicy ciała to rodzaj uszkodzenia skóry polegający na przerwaniu jej ciągłości w sposób szarpiący. Rana szarpana wygląda zwykle bardzo nieestetycznie. Charakteryzuje się nieregularnymi i podwiniętymi brzegami. Skóra objęta urazem jest nadmiernie rozciągnięta, a w głębi uszkodzenia można zaobserwować strzępy oderwanych tkanek czy inne uszkodzenia, np. złamaną kość. Rana szarpana zwykle bardzo krwawi, a ze względu na przyczyny jej powstawania nierzadko bywa zanieczyszczona, co sprzyja infekcjom i wydłuża czas leczenia. Rana tego typu jest bardziej wymagająca pod względem udzielania pierwszej pomocy oraz doboru metod terapii usprawniających miejscową regenerację skóry niż np. rana cięta. Rana szarpana może pozostawiać po sobie bliznę.

Rana szarpana – od czego?

Istotą powstania rany szarpanej jest zadziałanie czynnika mechanicznego w stosunku do powierzchni skóry, wywołujące przerwanie jej ciągłości. Uraz tego typu powstaje w wyniku uszkodzenia zakrzywionym narzędziem o tępej, kanciastej krawędzi, które godzi pod skosem bądź stycznie do powierzchni ciała. Najczęściej rana szarpana palca powstaje w efekcie nieumiejętnego posługiwania się narzędziami różnego rodzaju, w tym zasilanych elektrycznie, np. piłą mechaniczną. Do urazu tego typu może także doprowadzić zahaczenie o hak i gwoździe czy niefortunne spotkanie z bosakiem. Ze względu na okoliczności powstawania rany jej wnętrze nierzadko bywa narażone na kontakt z rdzą, ze smarami, z błotem czy innymi zabrudzeniami, dlatego nie tylko ze względu na obfite krwotoki, ale również ryzyko wdania się zakażenia rana szarpana wymaga szybkiego i odpowiedniego opatrzenia. Rozwijające się bakterie w miejscu zalegania zanieczyszczeń mogą powodować poważne powikłania zdrowotne. Sącząca się, ropiejąca rana na wiele dni po wypadku może świadczyć o niedokładnym oczyszczeniu jej brzegów czy wnętrza i upośledzeniu procesu gojenia. 

Rana szarpana – pierwsza pomoc przy małych urazach

Pierwsza pomoc polega głównie na zabezpieczeniu rany i ochronie przed postępem uszkodzeń. Ponieważ ranom szarpanym zwykle towarzyszy silne krwawienie, należy w pierwszej kolejności je zatamować, zakładając jałowy opatrunek. Kiedy nie masz apteczki i odpowiednich akcesoriów, możesz przyłożyć do rany czystą odzież lub ręcznik. W razie udzielania pomocy innej osobie pamiętaj także, aby ograniczyć bezpośredni kontakt z krwią poszkodowanego do minimum. W tym celu podczas czynności ratowniczych, jeśli to możliwe, załóż rękawiczki jednorazowe! Kiedy rana szarpana jest powierzchowna, należy jej najbliższą okolicę oczyścić, używając soli fizjologicznej lub środków antyseptycznych, a na koniec zabezpieczyć plastrem lub gazą. Nie zakładaj opatrunków z waty lub ligniny. Unikaj opasek uciskowych oraz przemywania wodą. 

Pierwsza pomoc przy dużych ranach szarpanych

Rana szarpana piłą mechaniczną wymaga pilnej wizyty szpitalnej. Głęboka rana bez szycia może stwarzać zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia. Jeśli dostrzegasz wewnątrz rany jakieś odłamki narzędzi czy innych przedmiotów bądź zabrudzenia, wzbraniaj się przed ich usuwaniem – odgrywają one rolę tamponu zapobiegającego postępowi krwotoku. Wyjęciem wbitych ciał obcych zajmą się odpowiednie służby medyczne. Twoja pierwsza pomoc w przypadku rany szarpanej powinna polegać przede wszystkim na tamowaniu krwawienia, zabezpieczeniu uszkodzonej skóry oraz wezwaniu pogotowia i monitorowaniu stanu poszkodowanego. Podczas udzielania pierwszej pomocy postaraj się odpowiednio ułożyć osobę, która uległa urazowi. Najlepiej, aby usiadła lub położyła się, ponieważ krwotoki sprzyjają omdleniom i nudnościom. 

Rana szarpana – jak leczyć?

Sposób założenia opatrunku zależy przede wszystkim od rozległości uszkodzeń. Kiedy krwawienie jest obfite, rana szarpana wymaga obłożenia jałową gazą i szerokim kompresem z gazy. Na całość najlepiej zastosować docisk w postaci bandażowania miejscowego oraz obejmującego najbliższą okolicę w celu stabilizacji opatrunku. Krwawiąca, niegojąca się rana szarpana może powodować przeciekanie opatrunku. W takiej sytuacji wskazane jest dokładanie materiałów opatrunkowych, ale bez zdejmowania poprzednich warstw. Oprócz zastosowania opatrunku rana może wymagać szycia. Jest ono wskazane zwłaszcza wtedy, gdy krwawienie nie ustępuje pomimo tamponowania, a brzegi rany silnie się rozchodzą. Po opanowaniu ostrej fazy urazu poszkodowanemu może zostać zaproponowane wsparcie farmakologiczne obejmujące doustne środki przeciwbólowe oraz miejscowe preparaty o działaniu antybakteryjnym i przyspieszającym gojenie. W zależności od stanu uodpornienia chory może także wymagać podania szczepienia przeciwko tężcowi, a w niektórych przypadkach również anatoksyny tężcowej.