Rzeżączka w ciąży – drogi zakażenia, objawy i leczenie

Rzeżączka – drogi zakażenia i przyczyny 

Rzeżączka to choroba wywołana przez bakterię Neisseria gonorrhoeae. Patogen umiejscawia się na nabłonku walcowatym, wyściełającym cewkę moczową, odbytnicę, szyjkę macicy, a także gardło i spojówki. Bakteria przenoszona jest w wydzielinie chorego poprzez bezpośredni kontakt genitalny, genitalno-analny, oralno-analny i oralno-genitalny. W przypadku kobiet w ciąży istnieje wysokie ryzyko zakażenia płodu podczas porodu naturalnego i kontaktu dziecka z wydzieliną z pochwy matki.

Rzeżączka jest jedną z najczęściej diagnozowanych chorób przenoszonych drogą płciową. Największa zachorowalność przypada na osoby w wieku od 15 do 29 lat. Czynnikiem ryzyka rozwoju infekcji jest niska odporność organizmu i częsta zmiana partnerów seksualnych.

Objawy rzeżączki w ciąży 

U wielu pacjentek infekcja intymna w ciąży przebiega bezobjawowo. W pozostałych przypadkach pierwsze dolegliwości pojawiają się po mniej więcej 14 dniach od kontaktu z osobą zakażoną. W obrazie klinicznym zakażenia rzeżączką diagnozowane są objawy podmiotowe i przedmiotowe.

Objawy podmiotowe zakażenia rzeżączką:

• zwiększona ilość wydzieliny z pochwy;

• bóle podbrzusza;

• krwawienie międzymiesiączkowe; 

• obfite krwawienia miesiączkowe; 

• pieczenie pochwy; 

• ból podczas oddawania moczu.

W badaniu przedmiotowym stwierdzane są natomiast objawy wskazujące na zapalenie kanału szyjki macicy, m.in.: miejscowe zaczerwienienia, obrzęk szyjki macicy, kontaktowe krwawienia, obecność śluzowo-ropnej wydzieliny w kale. U niektórych pacjentek dochodzi do rozwoju infekcji poza narządami płciowymi. Taka postać rzeżączki daje niejednoznaczne objawy, co utrudnia diagnostykę i rozpoznanie. Szczególnie mylące jest rzeżączkowe zapalenie gardła, które przybiera postać zwykłego przeziębienia. W badaniu stwierdzane są: obrzęk i zaczerwienienie tylnej ściany gardła, obecność wydzieliny na migdałkach i stan podgorączkowy. Infekcja może również przybrać postać rozsianą, w której bakteria przedostaje się do całego organizmu wraz z krwią. W takiej postaci rzeżączki pacjenci zgłaszają bóle stawów, gorączkę i zmiany skórne. 

Diagnostyka i rozpoznanie rzeżączki 

Podstawą diagnostyki rzeżączki jest badanie ginekologiczne, podczas którego pobierana jest próbka wydzieliny z dróg moczowo-płciowych. Materiał poddaje się ocenie mikroskopowej w celu ustalenia obecności bakterii. Biorąc pod uwagę, że w wielu przypadkach rzeżączka przebiega bezobjawowo, jest to jedyna i wiarygodna metoda rozpoznania zakażenia i podstawa do wdrożenia leczenia w celu ochrony matki i płodu. W przypadku podejrzenia infekcji bakteryjnej zalecane jest również wykonanie badania przesiewowego w kierunku wykrycia chlamydii.

Szczególnym wskazaniem do diagnostyki zakażenia rzeżączką jest rozpoznanie choroby lub innych infekcji intymnych u partnera ciężarnej. Badanie przesiewowe u kobiety w ciąży należy przeprowadzić również wtedy, gdy u partnera dojdzie do pojawienia się nadmiaru wydzieliny lub upławów z cewki moczowej. 

W przypadku wykrycia obecności patogenu rzeżączki należy powstrzymać się od kontaktów seksualnych przez całe leczenie, a następnie przez 7 dni po zakończeniu terapii. 

Leczenie zakażenia rzeżączką w ciąży 

Bakteria Neisseria gonorrhoeae wykazuje szczególną oporność na działanie wielu antybiotyków i chemioterapeutyków, m.in.: penicyliny i tetracykliny, co sprawia, że infekcja jest trudna do leczenia. Terapia opiera się na łączeniu kilku środków o działaniu przeciwbakteryjnym. W zależności od stopnia zaawansowania infekcji lekarz może zdecydować o stosowaniu leków doustnych lub domięśniowych. Terapia trwa zwykle do 14 dni. Pacjentka powinna ściśle przestrzegać zaleceń lekarza. W przypadku wcześniejszego ustąpienia objawów na własną rękę nie można odstawiać leków. Przerwanie terapii najczęściej prowadzi do nawrotu infekcji. Po zakończonym leczeniu przeprowadza się ponowne testy kontrolne. Leczeniu podlega również partner ciężarnej.

Zakażenie rzeżączką w ciąży 

Zakażenie bakterią rzeżączki w ciąży jest niebezpieczne, gdyż patogen stanowi bezpośrednie zagrożenie dla rozwoju, zdrowia, a nawet życia płodu. Nieleczona infekcja może prowadzić do powikłań w postaci wad rozwojowych, przedwczesnego porodu lub poronienia. Do przeniesienia patogenu na dziecko może również dojść podczas porodu naturalnego. Wówczas kilka godzin po urodzeniu u noworodka diagnozowane jest rzeżączkowe zapalenie spojówek, zapalenie błony śluzowej nosa lub cewki moczowej. Kluczowa jest więc profilaktyka, w ramach której każda kobieta w ciąży z niepokojącymi objawami powinna wykonać badanie w kierunku zakażenia rzeżączką.

1. C. Bignell i in., Europejskie zalecenia diagnostyczne i terapeutyczne w rzeżączce u dorosłych 2012, „Przegląd Dermatologiczny” 2014, 101, s. 168–178.