Skolioza – przyczyny, objawy, metody leczenia

Co to jest skolioza i jak się objawia?

Skolioza, potocznie nazywana jako boczne skrzywienie kręgosłupa, to rodzaj deformacji o charakterze trójwymiarowym obejmujący zaburzenia fizjologicznych krzywizn w płaszczyźnie strzałkowej (lordoza i kifoza), czołowej, czyli bocznej, a także poprzecznej. Jej efektem jest torsja i rotacja kręgów. Za wadę tego typu uznaje się zniekształcenie, w przebiegu którego doszło do wygięcia kręgosłupa o co najmniej 10 stopni według klasyfikacji Cobba. Skolioza kręgosłupa o mniejszych wartościach kątowych określana jest mianem postawy skoliotycznej. W zależności od liczby powstałych łuków i kierunku ich szczytów wyróżnia się kilka postaci choroby. Nieprawidłowe ukształtowanie największego aparatu ruchu przebiega najczęściej jako skolioza dwułukowa, co oznacza esowate skrzywienie kręgosłupa, które obejmuje poziomy piersiowy i lędźwiowy grzbietu. Deformację możesz samodzielnie rozpoznać u siebie lub swojego dziecka, przyglądając się sylwetce. Stojąc naprzeciwko lustra, możesz zauważyć boczne wygięcie kręgosłupa, szczególnie między łopatkami. W przypadku, kiedy łuk skierowany jest w lewą stronę, przypadłość nazywa się lewowypukłą skoliozą. Poza tym możesz zaobserwować asymetrię trójkątów talii po przeciwnej stronie od wygięcia, asymetrię łopatek i barków oraz wał lędźwiowy, a u córki dodatkowo optyczne pomniejszenie jednej z piersi ze względu na cofniętą stronę klatki piersiowej. Poza obserwacją możesz wykonać prosty test, który polega na skłonie w przód. Jeśli twoje dziecko ma skoliozę, w tej pozycji dostrzeżesz m.in. garb żebrowy po wypukłej stronie łuku, a nawet skrócenie ramienia. Rokowania co do wyleczenia wady są tym większe, im osoba nią obciążona jest młodsza. Skolioza u dzieci dobrze reaguje na rehabilitację ruchową, gorsety i zmianę nawyków, jeśli natomiast rozwinęła się u ciebie, ćwiczeniami możesz złagodzić jej przebieg, zapobiec powikłaniom i poprawić ogólne zdrowie. W walce z objawami u dorosłych ulgę przynoszą inne metody, np. chiropraktyka

Co powoduje skrzywienie kręgosłupa lędźwiowego i piersiowego?

Skolioza u niemowlaka i dziecka w wieku przedszkolnym najczęściej związana jest z wrodzoną wadą kręgosłupa. Często towarzyszy także wadom serca i układu moczowo-płciowego oraz różnorodnym zaburzeniom neurologicznym uwarunkowanym genetycznie (jak mózgowe porażenie dziecięce). Może jednak też rozwinąć się w późniejszym okresie życia. Wtórne, czyli nabyte przyczyny skoliozy u dorosłych bywają związane zwłaszcza z postępującymi zmianami zwyrodnieniowymi i osteoporotycznymi kręgosłupa. Poza tym skolioza może mieć podłoże rozwojowe i nawykowe. Do przyczyn tego typu należą np. choroby zaburzające stabilizację kręgosłupa, zmianę osi czy środka ciężkości ciała, jak dystrofie mięśniowe, porażenia wiotkie i spastyczne, a także nieprawidłowa postawa (tzw. postawa zmęczeniowa). Bywa jednak też tak, że skolioza ma charakter idiopatyczny. Wówczas przyczyna twoich problemów z sylwetką jest nieznana. Na szczęście fizjoterapia oferuje wiele możliwości leczenia wady postawy, nawet gdy skolioza ma 30 stopni.

Skolioza – jak leczyć i zapobiegać?

Celem terapii skoliozy jest przede wszystkim skorygowanie deformacji kręgosłupa oraz odciążenie uciśniętych tkanek przykręgosłupowych i narządów klatki piersiowej, jednak dobór sposobów leczniczych zależy od stopnia zaawansowania twojego problemu. Skrzywienie kręgosłupa u dzieci dobrze reaguje na rehabilitację ruchową. Skolioza pierwszego stopnia pod wpływem gimnastyki korekcyjnej ukierunkowanej na rozciągnięcie grzbietu ma tendencję do cofania się. Aby twoje dziecko w przyszłości nie zmagało się z problemami tego typu, powinno kontynuować ćwiczenia. Może je wykonywać w domu. W celu profilaktyki uczęszczajcie też na basen. Nie bez znaczenia dużo mówi się o zaletach pływania przy rehabilitacji grzbietu. Inaczej wygląda leczenie skoliozy drugiego stopnia. Wymaga ona zastosowania gorsetu ortopedycznego, który nie tylko wspiera repozycję kręgosłupa, ale też utrwala wypracowane efekty terapii ruchowej poprzez bierną stabilizację. Niekiedy niezbędne są też zabiegi fizykoterapeutyczne oraz specjalistyczne ćwiczenia neuromobilizacyjne metodami: McKenziego, Bobath czy Vojty. Operacja na skoliozę rozważana jest przy skrzywieniach powyżej 40 stopni, jednak zabieg nie stanowi o zakończeniu leczenia. Po interwencji niezbędna jest fizjoterapia i profilaktyka skoliozy.

1. S. S. Fernandez, Metoda leczenia skolioz, kifoz i lordoz, Fizjomed, Warszawa 2008;
2. A. Nowakowski, Skolioza. Skrzywienie kręgosłupa można leczyć, Bonami, Poznań 1995;
3. A. Zwierzchowska, Ocena wpływu krzywizn kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej na dolegliwości mięśniowo – szkieletowe u młodych osób, „Medycyna Pracy” 2018, nr 69(1), s. 29–36.