Czy strzępiak ceglasty jest grzybem jadalnym?

Jak wygląda strzępiak ceglasty? Charakterystyka

Strzępiak ceglasty to grzyb występujący tylko na terenie Europy. Można spotkać go w polskich lasach od maja do października. Polska nazwa strzępiak ceglasty została nadana w roku 1968 przez Barbarę Gumińską i Władysława Wojewodę. Wcześniej grzyb ten nazywany był włókniakiem ceglastym. Co ciekawe, w pewnym momencie ten gatunek został przeniesiony do innej grupy rodzajowej, w związku z czym specjalna komisja przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym dała rekomendację, by grzyb nazywać włókniakiem ceglastym.

Strzępiak ceglasty jest grzybem trującym, podobnie jak: muchomor sromotnikowy, muchomor jadowity, olszówka, piestrzenica kasztanowata czy maślanka wiązkowa. Grzybiarze mylą go często z gęśnicą wiosenną, która należy do grzybów jadalnych.

Strzępiaka ceglastego można spotkać w parkach i lasach. Rośnie również przy alejach czy w zaroślach pod drzewami liściastymi. Najczęściej wyrasta pod bukami, dębami, lipami i sosnami.

Kapelusz omawianego grzyba ma średnicę od 3 do 10 cm. U młodych osobników jest stożkowato-dzwonkowaty, w miarę dojrzewania zmienia się i staje się spłaszczony. Na jego środku można zauważyć wyraźny garbek. Kapelusz ma gładką i suchą powierzchnię i bardzo często postrzępiony brzeg – u młodych grzybów jest podwinięty, biały lub bladokremowy, natomiast u starszych popękany w sposób promienisty. Gdy grzyb dojrzewa, zaczyna pokrywać się plamami w kolorze ceglastoczerwonym. Dorosłe grzyby stają się brązowo-czerwone lub brązowe. Brzegi zachowują jaśniejszy odcień.

U młodych osobników blaszki strzępiaka ceglastego są białe, u starszych przybierają kolor oliwkowobrązowy. Robią się czerwone, jeśli zostaną uciśnięte. Są gęsto ułożone. Charakteryzują się tym, że są szerokie, ale jednocześnie cienkie. Przy trzonie grzyba mają zatokowate wycięcia. Nierówne ostrza sprawiają wrażenie oszronionych.

Wysokość trzonu strzępiaka ceglastego waha się od 5 do 20 cm, a jego grubość wynosi od 0,8 do 2 cm. Jego kształt ma charakter cylindryczny. Na dole jest rozszerzony i zwęża się ku górze. Nóżka strzępiaka ceglastego jest w środku pełna. Jej powierzchnię pokrywają białoróżowe włókienka. Przy samej górze jest oszroniona.

Miąższ strzępiaka ceglastego ma delikatny, owocowy zapach i łagodny smak. Kolor miąższu jest zróżnicowany – w kapeluszu biały, natomiast w trzonie – różowawy.

Jak strzępiak ceglasty wpływa na organizm człowieka? Czy jest jadalny?

Strzępiak ceglasty jest grzybem trującym. Jego spożycie może doprowadzić do śmierci. Za zatrucia odpowiedzialna jest toksyna – muskaryna, której grzyb ten zawiera 500 razy więcej niż muchomor czerwony. Nawet 10–20 g zjedzonego na surowo strzępiaka ceglastego może poważnie zatruć osobę dorosłą, a dziecko doprowadzić do śmierci.

Pierwsze objawy zatrucia pojawiają się od 15 minut do 2 godzin po spożyciu strzępiaka ceglastego. Są to:

• ból głowy,

• zawroty głowy,

• nudności,

• wymioty,

• ślinienie się,

• pocenie się,

• zaburzenia widzenia, w tym nieodróżnianie kolorów,

• zwężenie źrenic,

• biegunka,

• skurczowy ból brzucha,

• napady duszności,

• spadki ciśnienia krwi,

• spowolnienie tętna,

• drgawki,

• zaburzenia świadomości.

Jeśli ktoś zatruł się strzępiakiem ceglastym, to należy zapewnić mu jak najszybszy dostęp do pomocy medycznej. Trzeba jak najszybciej pozbyć się toksyn z organizmu.

Jeśli osoba jest przytomna, to można spróbować przepłukać żołądek – podać kilka szklanek ciepłej wody i sprowokować wymioty. Zaleca się także podanie węgla aktywnego. Nie należy stosować leków przeciwbólowych i przeciwskurczowych, gdyż mogą później utrudniać lekarzowi diagnostykę.

Konieczna jest wizyta w szpitalu. Lekarz zrobi płukanie żołądka, a także poda antidotum w postaci atropiny. Pomoże uniknąć drastycznych w skutkach powikłań po spożyciu muskaryny, jakimi są niewydolność sercowo-naczyniowa i oddechowa. U kobiet w ciąży zatrucie muskaryną może wywołać poronienie lub wcześniejszy poród.

Jak odróżnić strzępiaka ceglastego od gęśnicy wiosennej?

Strzępiak ceglasty jest z wyglądu bardzo podobny do jadalnej gęśnicy wiosennej i często jest z nią mylony. Gęśnica ma gładki, suchy i matowy kapelusz, którego średnica wynosi od 5 do 17 cm. Ma podwinięty brzeg, który nie strzępi się i nie pęka promieniście tak jak w przypadku strzępiaka ceglastego. Gęśnica jest koloru białego, kremowego, a nawet żółtobrązowego. Ma gładki, biały trzon. Jej miąższ jest zwarty i biały. Nie zmienia koloru, kiedy się go przekroi. Jej blaszki są kremowe, a u starszych okazów bladoorchowe. Gęśnica wiosenna ma zapach mączny lub mącznoogórkowy, a nie owocowy jak strzępiak.

1. H.E. Laux, Atlas grzybów jadalnych i trujących, RM, 2014.
2. M. Fluck, Atlas grzybów – oznaczanie zbiór użytkowanie, Delta, 2015.