Czy choroby tarczycy u mężczyzn to rzadkość, która nie wymaga leczenia?

Za co odpowiada tarczyca u mężczyzn?

Tarczyca jest gruczołem, który u mężczyzn, podobnie jak u kobiet, jest zlokalizowany u podstawy szyi, pomiędzy krtanią a tchawicą. Odpowiada za wydzielanie dwóch hormonów: tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3).

Produkcja hormonów przez tarczycę jest pobudzana przez przysadkę i podwzgórze w mózgu. Oznacza to, że gdy poziom T3 i T4 jest za niski, wówczas podwzgórze pobudza przysadkę do produkcji TSH. Podwyższone stężenie TSH pobudza natomiast tarczycę do produkcji T3 i T4.

Prawidłowe funkcjonowanie tarczycy jest ważne dla:

• rozwoju, a potem prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego,

• metabolizmu białka, tłuszczu i węglowodanów,

• rozwoju nerek,

• rozwoju kości,

• prawidłowego funkcjonowania gospodarki wapniowo-fosforanowej,

• termogenezy (wytwarzania ciepła).

Problemy z tarczycą u mężczyzn

Choć nie mówi się o tym często, to na choroby tarczycy zapadają nie tylko kobiety. Mężczyźni również zmagają się z tym problem. Niestety większość z nich sądzi, że są wolni od zagrożenia. To błędne przekonanie sprawia, że sporadycznie decydują się na diagnostykę i robią to zwykle wówczas, gdy choroby tarczycy są już w zaawansowanym stadium. Choć oczywiście kobiety chorują częściej, to i u mężczyzn zaburzenia funkcjonowania tarczycy zdarzają się i wymagają leczenia.

Niedoczynność tarczycy u mężczyzn

Niedoczynność tarczycy jest chorobą, która wiąże się z niedoborem hormonów T3 i T4, w wyniku czego procesy metaboliczne w organizmie zostają spowolnione. Może mieć postać pierwotną i wówczas wynika ze zmian w obrębie samej tarczycy na skutek m.in. stanów zapalnych, niedoboru jodu czy stosowania niektórych leków (np. interferonu czy antydepresantów). Może także wynikać z niedoboru selenu (powodowanego głównie przez niewiedzę, w jakich produktach minerał ten występuje). Postać wtórna choroby to efekt zmian w układzie podwzgórzowo-przysadkowym, prowadzących do niewystarczającej produkcji TSH. Zmiany te mogą powodować guzy i stany zapalne przysadki lub podwzgórza, a także urazy głowy lub przebyte operacje neurochirurgiczne.

Typowymi objawami niedoczynności tarczycy u mężczyzn są:

• stale utrzymujące się zmęczenie,

• stany depresyjne,

• uczucie niepokoju,

• suchość skóry,

• nadmierne wypadanie włosów,

• łamliwość paznokci,

• obrzęk twarzy,

• ciągłe uczucie chłodu,

• przyrost masy ciała bez wyraźnej przyczyny,

• zaparcia,

• osłabienie libido,

• niepłodność,

• zaburzenia erekcji.

Nie wszystkie objawy niedoczynności tarczycy u mężczyzn muszą występować jednocześnie. Niektóre w ogóle się nie pojawią. Dlatego w razie zaobserwowania jakichkolwiek niepokojących symptomów skonsultuj się z endokrynologiem.

Nadczynność tarczycy u mężczyzn

Nadczynność tarczycy jest chorobą, która polega na zwiększonym wydzielaniu przez ten gruczoł hormonów T3 i T4. Najczęściej jest powiązana z chorobą Gravesa-Basedova i chorobą Plummera. Innymi, nieco rzadszymi jej przyczynami są: nadmierna suplementacja jodu (jodku potasu) i hormonów tarczycy, rozwijający się rak tarczycy oraz pojawiające się guzy przysadki mózgowej. Ponadto nadczynność organu może być spowodowana stanem zapalnym, związanym z chorobą de Quervaina i chorobą Hashimoto.

Do typowych objawów nadczynności tarczycy u mężczyzn należą:

• nadpobudliwość,

• bezsenność,

• zaburzenie koncentracji,

• osłabienie,

• przyspieszony rytm pracy serca,

• spadek masy ciała, pomimo niezmienionego lub wręcz zwiększonego apetytu,

• biegunka,

• nadmierna potliwość,

• wytrzeszcz oczu,

• zaburzenie erekcji,

• osłabienie libido.

Objawy nadczynności tarczycy u mężczyzn mogą występować pojedynczo lub grupami. Z tego względu, nawet jeśli pojawią się pojedyncze symptomy, skonsultuj je z endokrynologiem, by w razie potwierdzenia choroby rozpocząć leczenie.

Rak tarczycy

Nowotwory tarczycy są dość rzadko diagnozowane. Niestety, jeśli już się pojawią, zwykle przyjmują postać raka tarczycy, czyli zmiany złośliwej. Rak tarczycy rozwija się z komórek samej tarczycy. Liczba mężczyzn zmagających się z tą chorobą stanowi 0,5% wszystkich zachorowań na nowotwory.

Guzki tarczycy u mężczyzn

Guzki tarczycowe to zmiany ogniskowe organu wykrywane podczas USG, a niekiedy także podczas badania palpacyjnego (dotykowego). Nie są traktowane jako choroba, lecz jej symptom. Mogą świadczyć m.in. o stanach zapalnych czy rozwijającym się nowotworze. Nie każdy guzek na tarczycy u mężczyzn oznacza raka. Charakter nowotworowy stwierdza się przy 5–10% zmian.

Chora tarczyca u mężczyzn – jak przebiega diagnostyka?

Diagnostyka chorób tarczycy rozpoczyna się od analizy laboratoryjnej próbki krwi – badanie TSH oraz T3 i T4. Wsparciem może być też oznaczenie przeciwciał przeciwtarczycowych przy podejrzeniu chorób autoimmunologicznych i stanów zapalnych. Wówczas oznacza się anty-TPO skierowane przeciw peroksydazie tarczycowej oraz anty-TG skierowane przeciw tyreoglobulinie.

Poza analizą laboratoryjną podstawowym elementem diagnostyki chorób tarczycy jest badanie USG. Możliwe jest wówczas wykrycie powiększenia organu lub guzków na nim. Lekarz może zlecić także wykonanie badania scyntygraficznego tarczycy. Jest to rodzaj diagnostyki obrazowej z zastosowaniem izotopów promieniotwórczych.

Chora tarczyca u mężczyzn – jak leczyć?

Metody leczenia choroby tarczycy u mężczyzn zależą od rodzaju schorzenia. Przy nadczynności organu lekarz zaleca do stosowania tyreostatyki, rzadziej – jod promieniotwórczy. Niekiedy konieczne jest zastosowanie metod chirurgicznych (strumektomia). W leczeniu niedoczynności tarczycy u mężczyzn stosowane są syntetyczne hormony tarczycy w postaci L-tyroksyny.

Najbardziej skomplikowane jest leczenie raka tarczycy, ze względu na to, że ma on często charakter złośliwy. Możliwości terapeutyczne obejmują:

• zabieg chirurgiczny,

• zastosowanie jodu radioaktywnego,

• podawanie L-tyroksyny,

• radioterapię RTH szyi,

• zastosowanie inhibitorów kinaz tyrozynowych.

1. M. Liskowska, Praca poglądowa w ramach specjalizacji z farmacji aptecznej leczenie chorób tarczycy, Uniwersytet w Łodzi Wydział Farmaceutyczny, Łódź 2018.
2. A. Kostecka, Choroby tarczycy występują także u mężczyzn. Wywiad z prof. dr. hab. n. med. Markiem Ruchałą, „Kurier Medyczny” 2020, nr 1, s. 41.
3. A. Kowalska, Choroby nowotworowe tarczycy, Wydawnictwo Medical Tribune Polska, Warszawa 2021.