Zespół Aspergera u dorosłych – jakie są jego objawy i leczenie?

Czym są zaburzenia ze spektrum autyzmu?

Osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu mają zwykle trudności w nawiązywaniu kontaktów społecznych oraz w komunikacji werbalnej i niewerbalnej. Mogą one wynikać z nieprawidłowego procesu wykształcania się mowy lub dziwacznego sposobu nawiązywania relacji. Osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu często ograniczają swoje zainteresowania, jednak chętnie rozwijają się w wybranych dziedzinach. Mocno przywiązują się także do codziennej rutyny. Zaburzenia ze spektrum autyzmu mają podłoże neurorozwojowe, to znaczy, że pojawiają się nieprawidłowości w dojrzewaniu mózgu lub w innej części układu nerwowego. Objawy zwykle można zauważyć już u małych dzieci, ale w łagodnej postaci mogą pozostawać nierozpoznane aż do czasów szkolnych lub dorosłości. Znacznie częściej występują u chłopców, ale dotyczą także dziewczynek.

Do zaburzeń ze spektrum autyzmu należą: autyzm, zespół Aspergera, zespół Retta, dziecięce zaburzenie dezintegracyjne i całościowe zaburzenia rozwojowe bliżej nieokreślone.

Co to jest zespół Aspergera?

Osoby z zespołem Aspergera mają często trudności w kontaktach ze swoim otoczeniem. Mogą wyrażać swoje emocje w niewłaściwy sposób, gorzej koordynują ruchy ciała i w ograniczony sposób odczytują sygnały ze strony swoich rozmówców. W odróżnieniu od innych zaburzeń ze spektrum autyzmu, osoby z zespołem Aspergera starają się nawiązywać relacje z otoczeniem, m.in. dzięki temu, że nie występują u nich zakłócenia rozwoju mowy. Pierwsze objawy pojawiają się u dzieci po 3 roku życia, ale rozpoznanie jest stawiane zwykle dużo później, czyli w wieku szkolnym lub u dorosłych.

Jakie mogą być przyczyny zespołu Aspergera?

Przyczyny występowania objawów w przypadku zaburzeń ze spektrum autyzmu nie zostały do końca poznane. Możliwe, że mają one podłoże genetyczne. Co więcej, narażenie na czynniki zewnętrzne, np. zakażenia, toksyczne substancje, niektóre leki podczas ciąży czy problemy okołoporodowe, również może przyczyniać się do występowania zaburzeń. Dodatkowo choroby metaboliczne u matki, m.in. otyłość, cukrzyca i nadciśnienie tętnicze zwiększają ryzyko zespołu Aspergera u jej dziecka. Zaburzenia częściej pojawiają się także u wcześniaków i dzieci, których rodzice troszczyli się o rozwój intelektualny, ale zaniedbywali sferę emocjonalną.

Jakie są objawy zespołu Aspergera u dorosłych?

Osoby dorosłe z zespołem Aspergera potrafią funkcjonować według nauczonych reguł społecznych, dlatego ich zachowanie może nie odbiegać od normy. Zaburzenie utrudnia jednak codzienne aktywności i nawiązywanie relacji. Z tego powodu u osób z zespołem Aspergera mogą pojawiać się problemy emocjonalne. Szczególnej uwagi i wsparcia w tym zakresie wymagają nastolatkowie w okresie dojrzewania.

 Osoby dorosłe z zespołem Aspergera:

• nie zawsze potrafią odczytywać sygnały społeczne i okazywać swoje emocje;

• mają wąskie zainteresowania, którym poświęcają większość uwagi, dzięki czemu stają się ekspertami na dany temat;

• mają trudności z nawiązywaniem relacji społecznych i porozumiewaniem się. W odróżnieniu od pacjentów z autyzmem zależy im na kontakcie z innymi, ale inicjują go w niewłaściwy sposób (np. mówią bardzo formalnie, a ich mowa przypomina wygłaszanie monologu);

• mogą powtarzać wypowiedzi, ruchy, postawy ciała w sposób bezcelowy lub rytualny, co jest określane jako „stereotypie”, lub celowy (wówczas mowa o „manieryzmie”);

• silnie przywiązują się do rutynowych czynności i wzorców zachowań.

W odróżnieniu od innych zaburzeń ze spektrum autyzmu w zespole Aspergera nie występuje opóźnienie w rozwoju języka. Osoby z tym rozpoznaniem mogą mieć jednak problem z dobieraniem odpowiedniego tonu głosu i tempa mowy. Ich wypowiedzi czasem odbiegają od tematu i są przesadnie drobiazgowe, a rozmowy zwykle skupiają się na zainteresowaniach mówiącego.

Jak zdiagnozować zespół Aspergera u dorosłych?

Zaburzenia ze spektrum autyzmu mogą zostać zdiagnozowane po dokładnym zbadaniu osoby przez specjalistyczny zespół, który obejmuje m.in. psychiatrę, psychologa i neurologa.

Aby rozpoznać zespół Aspergera, należy wykluczyć inne jednostki, które mogą mieć zbliżony przebieg, np. autyzm wysokofunkcjonujący, autyzm atypowy, schizofrenię, zaburzenia osobowości i obsesyjno-kompulsywne.

Jak wygląda leczenie zespołu Aspergera u dorosłych?

Postępowanie w zespole Aspergera opiera się na terapii poznawczo-behawioralnej. Osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu mogą też uczestniczyć w treningach wyrażania emocji, gdzie uczą się sposobów komunikacji z innymi.

Nie ma preparatów, które byłyby przeznaczone do leczenia zespołu Aspergera. Leki łagodzą jednak inne stany, które mogą towarzyszyć zaburzeniom ze spektrum autyzmu, np. zaburzenia lękowe, ADHD oraz zaburzenia snu.