Wyrostek robaczkowy – objawy zapalenia, nietypowe dolegliwości, przebieg choroby

Co to jest wyrostek robaczkowy?

Wyrostek robaczkowy, zwany powszechnie ślepą kiszką, to cienka i zakończona z jednej strony cewka odchodząca od kątnicy (segmentu jelita grubego) o zmiennej długości, najczęściej w granicy 8–10 cm. W wieku wczesnodziecięcym narząd zwykle jest jeszcze drożny, lejkowato rozszerzony u podstawy i ułożony embrionalnie. Wyrostek robaczkowy zwykle mieści się w okolicy prawego dołu biodrowego, jednak jego dokładną lokalizację warunkują czynniki osobnicze – czyli u każdego może znajdować się w nieco innym miejscu. Narząd może układać się między pętlami jelitowymi, znajdować się w bliskim sąsiedztwie talerza biodrowego, a nawet kierować się ku miednicy mniejszej bądź wątroby albo chować się za pęcherzem moczowym. Jeśli chodzi o wyrostek robaczkowy, lokalizacja może ulec zmianie także podczas ciąży, a w wypadku odwróconych trzewi znajduje się on po lewej stronie.

Polecamy

---

Zdrowie

1 min.

Jakie mogą być przyczyny bólu brzucha?

Ból brzucha jest jednym z najczęściej zgłaszanych problemów u lekarza pierwszego kontaktu. Może mieć on różne przyczyny, jednak nigdy nie powinien zostać zbagatelizowany, ponieważ jest sygnałem od organizmu, że dzieje się coś niedobrego, zwłaszcza gdy towarzyszą mu inne dolegliwości. Sprawdź, o czym może świadczyć ból brzucha.

Angelika Janowicz17.05.2021

Podobnie jak jego umiejscowienie, niejednoznaczna jest też funkcja. Mimo że wyrostek robaczkowy stanowi element układu pokarmowego, to jego wnętrze gęsto pokryte jest tkanką limfatyczną, dlatego przypisuje mu się rolę immunologiczną, ale głównie w okresie noworodkowym, kiedy to kształtuje się równowaga pomiędzy florą organizmu a środowiskiem zewnętrznym. Wycięcie wyrostka robaczkowego nie wpływa na pogorszenie odporności dorosłego człowieka, dlatego jest to jedna z najskuteczniejszych i nierzadko koniecznych metod leczenia stanu zapalnego, który wywołują różne czynniki. Najczęstszą przyczyną są kamienie kałowe, blokujące ujście wyrostka. Ponadto zagrożenie stanowią zmiany guzowate i rozrost tkanki limfatycznej w świetle ślepej kiszki, owrzodzenia, pasożyty jelitowe i ciała obce.

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego – objawy

Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego o charakterze ostrym dotyczą zwłaszcza młodzieży i osób dorosłych. Atak zwykle pojawia się u osób do 30. roku życia, choć może w ogóle nie nastąpić. Zaburzenia ze strony wyrostka objawiają się przede wszystkim silnym, uporczywym bólem brzucha. Określenie dokładnej lokalizacji na tym etapie jest trudne, ale kiedy stan zapalny szybko postępuje, dolegliwości odczuwane są najczęściej w okolicy prawej pachwiny. Bólowi często towarzyszą nudności, wymioty i gorączka.

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego przebiega gwałtownie. Objawy mogą osiągnąć największe natężenie w ciągu niecałej doby, dlatego niezbędna jest szybka interwencja lekarska. Zablokowanie drożności wyrostka powoduje wzrost ciśnienia w jego wnętrzu i gromadzenie się bakterii, które w zamkniętym środowisku sprzyjają rozwojowi infekcji. Taki stan grozi perforacją wyrostka, czyli jego pęknięciem, wydostaniem się na zewnątrz toksycznej treści i rozejściem się jej na okoliczne narządy. Szczególnie niebezpieczne może być zapalenie wyrostka robaczkowego w ciąży. Chory narząd szczątkowy to najczęstsza przyczyna interwencji chirurgicznej u kobiet spodziewających się dziecka.

Objawy przewlekłego zapalenia wyrostka robaczkowego

Zapalenie wyrostka o nienasilonym, ale postępującym przebiegu zdarza się przeważnie u dzieci powyżej 2. roku życia oraz osób starszych. Początkowo dolegliwości są mało charakterystyczne. Nierzadko przypominają infekcję wirusową układu pokarmowego ze względu na ogólny ból brzucha, nudności i osłabienie. Wraz z rozwojem choroby po kilku- czy kilkunastu godzinach ból staje się bardziej intensywny i miejscowo zlokalizowany w podbrzuszu po prawej stronie. Nasila się podczas kaszlu, a także po uniesieniu prawej nogi w pozycji leżenia tyłem (na plecach), naciśnięciu wyrostka i opuszczeniu nogi. To tzw. dodatni objaw Jaworskiego. Jeśli chodzi o wyrostek robaczkowy, objawy nietypowe dokuczają zwłaszcza seniorom. Zapalenie narządu nierzadko przyjmuje postać ograniczoną z wytworzeniem nacieku okołowyrostkowego, który nie tylko obciąża ślepą kiszkę, ale także uciska przewód pokarmowy. W wyniku tego zjawiska pojawiają się dolegliwości o charakterze niedrożności jelit, takie jak wzdęcia, zaparcia, uczucie ciężkości i ogólny dyskomfort ze strony brzucha. Omawiane zapalenie wyrostka robaczkowego rozwija się wolniej i nie zawsze prowadzi do perforacji, zwłaszcza kiedy ujście narządu zostało przyblokowane zmianami wytwórczymi, ale mimo to stanowi niebezpieczeństwo dla zdrowia.

1. Noszczyk W., Chirurgia repetytorium, Warszawa, PZWL, 2009.
2. Sokołowska–Pituchowa J., Anatomia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny, Wyd. VII, Warszawa, PZWL, 2005.