Jak wygląda dieta po kolonoskopii? Co jeść, a czego unikać?

Dlaczego kolonoskopia wymaga odpowiedniej diety?

Kolonoskopia jest badaniem, które polega na wprowadzeniu specjalnego endoskopu (kolonoskopu) do wnętrza jelita grubego. W trakcie obrazowania możliwe jest nie tylko oglądanie błony śluzowej dolnego odcinka przewodu pokarmowego, ale także pobranie wycinków do dalszych badań histopatologicznych. Tego typu diagnostykę przeprowadza się u osób, u których podejrzewa się zapalenia jelit, zaburzenia wchłaniania lub raka jelita grubego. Istnieje również kolonoskopia terapeutyczna, podczas której lekarz może usunąć polipy, ciało obce lub zatamować krwawienie. Omawiane badanie wykonywane jest także profilaktycznie.

Podczas kolonoskopii błona śluzowa jelita jest oglądana za pomocą kamery. Obraz ten nie może być niczym zakłócony. Mowa przede wszystkim o resztkach jedzenia. W przeciwnym razie lekarz może nie zauważyć istotnych zmian w błonie śluzowej lub nieprawidłowo je rozpoznać. Dlatego dieta przed kolonoskopią ma ogromne znaczenie. Odpowiedni sposób żywienia jest ważny także po badaniu, ponieważ pozwala uniknąć nieprzyjemnych dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Kolonoskopia – dieta przed badaniem

Jeśli lekarz nie zaleci inaczej, dieta powinna rozpocząć się już na 7 dni przed kolonoskopią. Na początek konieczne jest stosowanie diety ubogoresztkowej. Oznacza to zrezygnowanie ze spożywania produktów bogatych w błonnik. Należy go ograniczyć do 10–25 g dziennie. Na ten czas warto zmniejszyć spożycie ciemnego pieczywa, produktów pełnoziarnistych, ale także owoców pestkowych, niektórych warzyw, nasion, orzechów i pestek. Ponadto dieta przed kolonoskopią powinna być lekkostrawna. Jest to ważne, aby przed badaniem w jelitach zalegało jak najmniej treści.

Na 2–3 dni przed badaniem przejdź na dietę płynną. Możesz jeść kisiele, kleiki, kefiry, jogurty naturalne. Dobrym rozwiązaniem jest zupa lekkostrawna. Musi być ona jednak dobrze zmiksowana. Bardzo ważne jest odpowiednie nawodnienie organizmu. Przed kolonoskopią należy zwiększyć picie wody, najlepiej do 2–3 litrów dziennie, spożywanych małymi łykami. Aby ułatwić sobie to zadanie, dobrym pomysłem jest wypijanie szklanki wody co godzinę przez cały dzień. Należy wówczas zmniejszyć porcje posiłków oraz ich kompozycję. 

Podstawą diety przed kolonoskopią powinny być:

• chude ryby,

• gotowane na parze chude mięso (indyk, kurczak),

• ryż, makaron,

• pieczywo, najlepiej pszenne,

• gotowane jaja,

• chudy nabiał,

• lekkie, klarowane zupy, gotowane na bazie warzyw.

Na ten czas należy zrezygnować ze świeżych warzyw i owoców, a także z ich przetworów, takich jak dżemy, konfitury czy soki. Jeśli do tej pory w Twojej diecie znajdowały się pełnoziarniste pieczywo i makarony, to przed kolonoskopią koniecznie je zamień na białe pszenne. Z jadłospisu należy także wykluczyć rośliny strączkowe, czyli soczewicę, ciecierzycę czy groch.

Stosowana dieta przed kolonoskopią ma zapewnić organizmowi energię, ale jak najmniej obciążać układ pokarmowy. Dzień przed kolonoskopią możesz zjeść tylko lekkie śniadanie, a następnie przyjmować płyny. Dla lepszego komfortu dzień przed badaniem warto wziąć wolne. Zastosowanie środka przeczyszczającego często jest konieczne, jednak nie sięgaj po niego samodzielnie. Lekarz przepisuje leki na receptę, które pomogą w oczyszczeniu jelit i przygotowaniu się do badania. Należy je stosować zgodnie z zaleceniami, nie zapominając o odpowiednim nawodnieniu. Warto w tym czasie być blisko toalety.

Przed badaniem możesz przyjmować inne płyny, jeśli tylko lubisz. Nie ma przeciwwskazań do wypicia kawy, herbaty czy przecedzonych zup. Ogranicz jednak dodatek mleka. Nie ma konieczności stosowania takiego reżimu żywieniowego dłużej. Według badań nie przynosi on większych korzyści przed kolonoskopią.

Kolonoskopia – dieta w dniu badania

W dniu, w którym ma odbyć się kolonoskopia, dieta polega wyłącznie na spożywaniu klarownych płynów. Najlepiej pozostać na czczo, dlatego nie możesz nic jeść od samego przebudzenia się. Dozwolone jest picie niegazowanej wody lub słabej herbaty (bez cukru i żadnych innych dodatków). Jeżeli przyjmujesz leki na stałe, możesz je zażyć. Wyjątek stanowią sytuacje, w których lekarz stwierdził inaczej. 

Przestrzeganie diety jest bardzo ważne dla prawidłowości badania. Niewystarczająco oczyszczone jelita często są przyczyną niejednoznacznych wyników, co może prowadzić do konieczności powtórzenia badania. W przypadku osób z dolegliwościami ze strony układu pokarmowego może to opóźnić postawienie diagnozy i włączenie odpowiedniego leczenia. 

Jaka dieta po kolonoskopii może być stosowana?

Dieta po kolonoskopii jest ważna ze względu na to, że błona śluzowa jelita grubego może być naruszona, zwłaszcza gdy zostały usunięte polipy lub pobrane wycinki do badania histopatologicznego. Z tego powodu możesz odczuwać dyskomfort, wzdęcia, a nawet łagodne bóle brzucha o charakterze skurczowym.

Dieta pozwala uniknąć obciążenia układu pokarmowego. Stosowanie specjalnego jadłospisu oraz pozostawanie na czczo w dniu badania powoduje, że nie możesz nagle wrócić do dawnego sposobu odżywiania się. Cały proces musi przebiegać stopniowo.

Co jeść po kolonoskopii?

Po kolonoskopii obowiązuje Cię dieta lekkostrawna. Oznacza to, że najlepiej unikać produktów i potraw, które zalegają w układzie pokarmowym przez długi czas. Dzięki temu trawienie nie jest niczym zakłócone.

Przebyta kolonoskopia oznacza, że należy spożywać posiłki o małej objętości, ale w regularnych odstępach. Lepiej jeść częściej, a mniej. W jadłospisie mogą znaleźć się: śniadanie, drugie śniadanie, lekki obiad oraz lekka kolacja. Możesz jeść chude mięso, nabiał, zupy kremy, jasne pieczywo, jaja, oleje roślinne. Jeżeli chodzi o owoce i warzywa, wskazane jest gotowanie na parze lub przygotowywanie z nich przecierów i soków. Z czasem zacznij włączać do jadłospisu produkty pełnoziarniste oraz inne, które zawierają dużo błonnika.

Na diecie po kolonoskopii niewskazane jest spożywanie produktów, takich jak:

• tłuste mięso,

• fast foody,

• świeże owoce i warzywa,

• tłuste ryby,

• ciemne pieczywo i makarony,

• ostre przyprawy,

• grube kasze,

• napoje alkoholowe,

• napoje gazowane,

• mocna kawa i herbata.

Po badaniu bardzo ważne jest kontynuowanie regularnego picia. Odpowiednie nawodnienie organizmu jest ważne nie tylko podczas przygotowania się do badań i tuż po nich, ale na co dzień. Do picia najlepsze są niegazowana woda, kompot lub słaba herbata. Pij małymi łykami.

Jak długo należy stosować dietę po kolonoskopii?

Lekkostrawną dietę należy stosować przez 2–3 dni po kolonoskopii. Nie zapomnij jednak słuchać swojego organizmu. Jeżeli czujesz, że układ pokarmowy nadal potrzebuje odpoczynku, daj mu jeszcze kilka dni na przystosowanie się. Pamiętaj również, aby wracać do dawnych przyzwyczajeń stopniowo. Nadal unikaj smażonych, bardzo tłustych i wysokoprzetworzonych produktów. To zresztą rada nie tylko dla pacjentów po tym badaniu, a dla każdego. Pamiętaj, że prawidłowa dieta, która pomoże Ci cieszyć się zdrowiem, to właśnie dieta pozbawiona ciężkich, tłustych dań.

Jeśli chcesz wprowadzić nowe produkty do swojego jadłospisu, rozpocznij od tych, których Ci brakuje. Jeśli są to owoce, to zacznij od wprowadzenia banana, a po kilku dniach sięgaj po kolejne rodzaje. Warto jednak rozważyć stosowanie diety lekkostrawnej przez dłuższy czas. Możesz skorzystać z pomocy dietetyka, który ułoży jadłospis dostosowany do Ciebie i Twoich preferencji smakowych. Zmiana nawyków żywieniowych jest trudna, ale jeśli borykasz się z problemami żołądkowymi, może to być rozwiązanie pozwalające Ci wyzbyć się bólu brzucha, zgagi czy wzdęć.

1. K. Dołoto, E. Antos, M. Wojciechowska, Kolonoskopia w profilaktyce raka jelita grubego – działania pielęgniarskie w przygotowaniu do badania, „Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu” 2017, nr 1, s. 102–106.