Pepsyna – czym jest i jakie ma działanie?

Czym jest pepsyna?

Pepsyna jest aktywną postacią pepsynogenu, czyli proenzymu wydzielanego przez komórki gruczołowe żołądka. Rozkłada ona białka do krótszych łańcuchów peptydowych i oligopeptydów. To właśnie za jej sprawą 10–15% białka ulega trawieniu w żołądku. Za dalszy etap, zachodzący w jelicie cienkim, odpowiadają inne enzymy.

Rozbijają one w kolejnym etapie trawienia polipeptydy na peptydy, a te z kolei na aminokwasy. Organizm wykorzystuje te aminokwasy jako źródło energii, a także do budowy białek. Trawienie białek w jelicie cienkim odbywa się w środowisku zasadowym, inaczej niż w żołądku.

Jakie właściwości ma pepsyna?

Proces uwalniania pepsyny przebiega spontanicznie, rozpoczyna się przy pH poniżej 5. Maksymalną aktywność substancja wykazuje przy pH 1,6–3,2. Nie możesz więc stosować jej jednocześnie z lekiem zawierającym mizoprostol, pirenzepinę, cymetydynę czy ranitydynę (uogólniając, są to leki zmniejszające wydzielanie kwasu żołądkowego, stosowane np. w leczeniu wrzodów żołądka, refluksu czy innych chorób układu trawiennego w leczeniu których kluczowa jest regulacja wydzielania kwasu solnego w żołądku). Wspomniane substancje zwiększają pH soku żołądkowego, w związku z czym osłabiają działanie enzymu. Pepsyna zachowuje aktywność trawienną przy niskim pH i wysokiej temperaturze, co sprawia, że wyróżnia się spośród innych enzymów.

Jakie są objawy niedoboru pepsyny?

Niedostateczne wydzielanie pepsyny może objawiać się:

• bólem brzucha,

• utrzymującymi się wzdęciami,

• biegunką lub zaparciami,

• utratą apetytu,

• uczuciem pełności i ciężkości na żołądku.

Dolegliwości najczęściej pojawiają się zaraz po jedzeniu. Aby je złagodzić, możesz stosować zioła na trawienie. Jeśli nie przynoszą ulgi, koniecznie skonsultuj się z internistą lub gastroenterologiem. Specjalista ustali przyczynę problemu, a jeśli są one związane z niedoborem pepsyny, może przepisać płyn lub tabletki zawierające ten enzym. Poprawę najczęściej obserwuje się w ciągu kilku dni, jeśli jednak objawy utrzymują się lub nasilają, należy ponownie umówić się na wizytę.

Zaburzenia w wydzielaniu pepsyny mogą doprowadzić do niedoboru składników odżywczych, zwłaszcza witamin z grupy B. Do najczęstszych objawów niedoboru witaminy B12 zaliczamy:

• zawroty głowy,

• drętwienie kończyn,

• mrowienie w palcach, 

• pieczenie języka,

• wahania nastroju,

• problemy z koncentracją,

• męczliwość,

• zaburzenia chodu,

• ciągłe zmęczenie.

Gdzie występuje pepsyna?

Pepsyna występuje również w postaci preparatów doustnych. Zazwyczaj przyjmują je pacjenci, którzy cierpią na:

• niedokwaśność żołądka (hipochlorhydrię),

• zaburzenia łaknienia (zwykle brak apetytu),

• ostre lub przewlekłe zapalenia błony śluzowej żołądka,

• nadmierną fermentację w żołądku,

• problemy trawienne spowodowane schorzeniami wątroby.

Niekiedy zażywa się ją po resekcji żołądka. W lekach na niestrawność często znajduje się pepsyna, a także betaina HCL, czyli chlorowodorek betainy. Wspomniana substancja wspiera proces trawienia i poprawia wchłanianie składników odżywczych. 

Jak stosować preparat z pepsyną?

Dawka jest uzależniona wieku i masy ciała pacjenta.Lekarz bierze pod uwagę również to, na jakie choroby układu pokarmowego cierpi dana osoba. U dorosłych dawka wynosi najczęściej 15–30 ml na dobę. Czasami pepsynę rozpuszcza się w wodzie, a następnie do roztworu dodaje rozcieńczony kwas solny. Farmaceuta przygotowuje preparat zgodnie z zaleceniami lekarza znajdującymi się na recepcie.

Aby nie zaburzyć wchłaniania pepsyny, należy ją stosować 15–20 minut przed spożyciem posiłku. Substancję przyjmuje się trzy razy dziennie. 

Przeciwwskazaniem do stosowania pepsyny jest:

• nadwrażliwość na substancję,

• zakwaszenie żołądka, przyczyniające się do choroby refluksowej lub wrzodów żołądka. Może objawiać się brakiem apetytu, złym samopoczuciem, nudnościami i bólami brzucha.

Niektóre preparaty zawierające pepsynę są dostępne bez recepty. Zanim jednak zaczniesz je stosować, skontaktuj się z lekarzem. Musisz wiedzieć, że bjawy związane z nadkwasotą mogą przypominać dolegliwości spowodowane niedokwasotą. Stawiając błędną autodiagnozę, nie tylko nie rozwiążesz problemu, ale jeszcze go nasilisz.

Czy pepsyna może przyczyniać się do wystąpienia refluksu?

Nadmiar pepsyny może wywoływać refluks, czyli przypadłość związaną z cofaniem się treści żołądkowej do przełyku. W zarzucanym soku znajdują się wspomniany enzym i kwas solny, a czasami sole kwasów żółciowych i bakterie zasiedlające przewód pokarmowy. Podrażnia on także błonę śluzową górnych dróg oddechowych. Refluks żołądkowo-przełykowy zwykle objawia się:

• pustym lub kwaśnym odbijaniem,

• zgagą (uczuciem pieczeniem za mostkiem, które może promieniować do gardła),

• chrypką i przewlekłym kaszlem,

• świszczącym oddechem,

• czkawką.

Biorąc pod uwagę pH soku żołądkowego, można wyróżnić trzy rodzaje refluksu:

• lekko zasadowy (pH >7) – cofająca się z żołądka treść składa się przede wszystkim z pepsyny i kwasów żółciowych, docierających z dwunastnicy;

• lekko kwaśny, zwany również mieszanym (pH 4-7);

• kwaśny (pH <4) – treść zarzucana do przełyku zawiera głównie kwas solny.

Kolejne ataki refluksu, szczególnie kwaśnego, aktywują pepsynę, zlokalizowaną w strukturach nosogardła lub krtani. Należy jednak zaznaczyć, że inne rodzaje choroby refluksowej również mogą się do tego przyczynić. Z badań wynika, że pepsyna zachowuje częściową aktywność przy pH 6–7,2. Taki poziom pH występuje w górnych drogach oddechowych (jamie nosowej, gardle i przedsionku krtani) i jamie ustnej. Jeśli przedostanie się do nich pepsyna, może dojść do uszkodzenia nabłonka wspomnianych struktur.

Dlaczego nie można doprowadzić do nadmiaru pepsyny?

Istnieje wówczas ryzyko uszkodzenia połączeń międzykomórkowych w nabłonku przełyku. Dodatkowo nadmiar enzymu może przyczyniać się do:

• stresu oksydacyjnego, prowadzącego do wzrostu stężenia reaktywnych form tlenu,

• uszkodzenia mitochondrialnego DNA,

• wejścia w interakcję z cytokinami zapalnymi i receptorami.

To oznacza, że nadmiar pepsyny może prowadzić do przedwczesnego starzenia się organizmu, spadku odporności, zespołu chronicznego zmęczenia, a także przybierania na wadze niewynikającego ze złej diety.