USG tarczycy – przygotowanie, wskazania, przebieg badania

Tarczyca – czym jest, jakie pełni funkcje w organizmie?

Tarczyca jest największym gruczołem wydzielania wewnętrznego. Znajduje się bezpośrednio pod skórą, na środku szyi. Na jej tylnych częściach zwykle osadzone są cztery gruczoły – przytarczyce – o strukturze drobnych ziarenek. Przytarczyce spełniają bardzo ważną funkcję, a mianowicie odpowiadają za regulację i prawidłowe funkcjonowanie gospodarki fosforanowo-wapniowej.

Tarczyca zbudowana jest z pęcherzyków i bogato unaczyniona. Gruczoł ten odgrywa w organizmie bardzo ważną rolę – reguluje funkcjonowanie niemal wszystkich tkanek i narządów. Główne zadanie tarczycy u osoby dorosłej polega na regulowaniu metabolizmu oraz temperatury ciała. Jej pracą steruje układ podwzgórze-przysadka. Podwzgórze wytwarza TRH, czyli hormon zwany tyreoliberyną, który stymuluje przysadkę do wytwarzania hormonu o nazwie tyreotropina (TSH), a ten z kolei pobudza do pracy tarczycę. Dzięki temu organ ma możliwość produkowania i wytwarzania odpowiedniego poziomu dwóch hormonów: T4 (tyroksyny) i T3 (trójjodotyroniny), a do ich produkcji wykorzystuje jod dostarczany wraz z krwią. Pomiędzy tarczycą a układem podwzgórze-przysadka istnieje silny związek, co oznacza, że kiedy stężenie T3 i T4 rośnie, to stężenie TRH i TSH maleje, i na odwrót. Z kolei, kiedy wydziela się dużo TRH i TSH, to poziom T4 i T3 także rośnie. W ten sposób reguluje się poziom produkcji tych czterech hormonów. Jeśli w układzie nastąpią jakieś zakłócenia, może dojść do nadczynności lub niedoczynności tarczycy. Może to także oznaczać gruczolaka przysadki, wówczas organizm wydziela zbyt dużą ilość poszczególnych hormonów, takich jak TSH, ACTH czy prolaktyna. 

Niedoczynność tarczycy występuje, gdy gruczoł produkuje zbyt mało hormonów T3 i T4. Z kolei nadczynność tarczycy pojawia się, gdy tarczyca produkuje tych hormonów za dużo.

USG tarczycy – na czym polega badanie?

Badanie diagnostyczne ultrasonografii (USG) jest obrazowaniem wnętrza ludzkiego ciała. Służą do tego fale akustyczne w zakresie od 1 do 10 MHz, czyli wysokie częstotliwości, których człowiek nie jest w stanie usłyszeć. Fale te wnikają do ludzkiego ciała, napotykając po drodze różne organy i tkanki. Każda z tych tkanek odbija fale w różny sposób, a odbite fale wyłapywane są przez specjalną głowicę, dzięki czemu lekarz może zobrazować wnętrze ciała. Badanie jest całkowicie bezpieczne, dlatego może być bardzo często powtarzane, a także wykonywane u dzieci oraz kobiet w ciąży.

USG tarczycy oraz przytarczyc odbywa się za pomocą standardowego urządzenia ultrasonograficznego. Lekarz po nałożeniu specjalnego żelu przykłada głowicę aparatury do szyi pacjenta, dzięki czemu może ocenić rozmiary tarczycy i przytarczyc, stan gruczołów oraz ich strukturę. Pełny obraz widoczny jest na ekranie monitora. USG tarczycy może również wstępnie wykrywać guzy na tarczycy. Samo badanie jest całkowicie bezpieczne i bezbolesne. 

Wskazania do USG tarczycy

USG tarczycy wykonuje się zazwyczaj, dopiero gdy tarczyca zaczyna szwankować lub występuje podejrzenie wystąpienia choroby Hashimoto, niedoczynności lub nadczynności gruczołu. Nie dzieje się to od razu, ponieważ pierwsze symptomy są często mylone z innymi stanami: przewlekłym stresem, złą dietą, brakiem witamin lub zaburzeniami rytmu serca. Niedoczynności oraz chorobie Hashimoto towarzyszą często: zmęczenie, brak snu, kłopoty z koncentracją, wypadanie włosów, tycie. Z kolei nadczynność wiąże się z rozdrażnieniem, uczuciem gorąca, zaburzeniami rytmu serca, spadkiem masy ciała. Pacjenci często pojawiają się na badaniu USG tarczycy po wyczuciu guzka na szyi, którego odkrywają po samobadaniu palpacyjnym.

Wskazaniami do USG tarczycy są:

• wyczuwalny guzek na szyi,

• nieprawidłowy wynik hormonów tarczycy,

• podejrzenie nadczynności lub niedoczynności tarczycy,

• badanie kontrolne tarczycy,

• powiększenie obwodu szyjnego.

Czasami wskazaniem do USG tarczycy jest ciąża. Wynika to z faktu, że beta-hCG w dużym stężeniu może pobudzać tarczycę do nadprodukcji hormonu TSH i dawać objawy nadczynności tarczycy. Niemniej warto się upewnić, że nic nie dzieje się w obrębie gruczołu.

Badanie USG jest niezwykle pomocne w diagnostyce wielu zmian nowotworowych w obrębie ludzkich tkanek i narządów. W przypadku tarczycy wczesne ich wykrycie zwiększa szansę na całkowite wyleczenie, również u pacjentów dziedzicznie obciążonych nowotworami.

USG tarczycy – jak się przygotować do badania?

Do badania USG tarczycy nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Najważniejsze, aby mieć ze sobą aktualne wyniki badań, historię choroby lub poprzedni wynik badania ultrasonograficznego (jeśli takowy był wcześniej wykonywany). Badanie trwa około 10 minut, jest całkowicie bezbolesne i nieinwazyjne. Po całej procedurze pacjent otrzymuje wydruk wraz z obrazem i opisem.

Jeśli lekarz podczas badania wykryje niepokojące zmiany na tarczycy, zleci dodatkowe badania, najprawdopodobniej biopsję. Polega ona na pobraniu z tarczycy fragmentu guza za pomocą specjalnej igły. Zmiana następnie jest wysyłana do laboratorium do badania. Na wyniki pacjent musi poczekać zwykle około 2–3 tygodni.