Badania serca - jakie są rodzaje? Na czym polegają?

Rodzaje badań serca

Najogólniej badania kardiologiczne można podzielić na inwazyjne i nieinwazyjne. Badania nieinwazyjne to grupa badań niosąca za sobą małe ryzyko powikłań dla pacjenta. Dostarczają za to bardzo dużo informacji o stanie zdrowia. Należą do nich np. pomiar ciśnienia czy echo serca. To pierwsze narzędzie w diagnostyce chorób serca. Z kolei badania inwazyjne to m.in koronarografia oraz biopsja mięśnia sercowego. Są wysoce specjalistyczne i stosowane dopiero w sytuacji, gdy badania nieinwazyjne nie dały jasnych wyników oraz w stanach nagłych, gdy ratuje się życie. W trakcie badań inwazyjnych naruszana jest ciągłość skóry i tkanek, więc istnieje potencjalnie większe ryzyko powikłań niż w przypadku badań nieinwazyjnych.

Kiedy wykonuje się badania kardiologiczne?

Wskazań do przeprowadzenia badań jest bardzo dużo. Należą do nich przede wszystkim objawy niedokrwienia, niedotlenienia (szczególnie mózgu). Omdlenia, mroczki przed oczami to niektóre z nich. Kolejne to dolegliwości ze strony samego serca - nieregularne bicie serca, uczucie kołatania. Ból w klatce piersiowej, zarówno w spoczynku, jak i po wysiłku również jest wskazaniem do przeprowadzenia badań. Diagnostykę prowadzi się też po wystąpieniu zdarzeń sercowych (np. zawału), aby ustalić ich przyczynę i określić, jaki obszar objęły. W trakcie badań wykrywa się także wszystkie wady budowy serca - wrodzone oraz nabyte. Skierowanie na badania można otrzymać podczas wizyty w gabinecie lub konsultacji z kardiologiem online.

Badania nieinwazyjne

Najpopularniejsze badania nieinwazyjne to:

• pomiar ciśnienia krwi - dostarcza informacji, pod jakim ciśnieniem przemieszcza się krew w twoich tętnicach. Możesz je przeprowadzić samodzielnie, jeśli tylko masz w domu ciśnieniomierz. Otrzymywany wynik składa się z 2 danych - wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego. Nie powinny one przekraczać odpowiednio 140 i 90 mmHg. Wszystkie wyniki powyżej normy świadczą o nadciśnieniu. Jeśli mierzysz sobie ciśnienie sam w domu i podwyższony wynik powtarza się, warto skonsultować to z lekarzem, aby włączyć odpowiednie leczenie. Pamiętaj jednak, aby badanie wykonać poprawnie - po minimum 15 minutach spoczynku;

• elektrokardiografia (EKG)- w trakcie tego badania sprawdza się czynność elektryczną mięśnia sercowego. Polega ono na przyklejeniu do klatki piersiowej oraz umieszczeniu na rękach i nogach elektrod, które rejestrują, jak przebiegają impulsy w sercu. Na podstawie otrzymanych danych można określić przebieg pobudzenia mięśnia sercowego, a tym samym wykryć wszelkiego rodzaju nieprawidłowości pracy serca. Z zapisu EKG lekarz odczyta także cechy przerostu mięśnia sercowego, co jest typowe w przebiegu niewydolności serca. Badanie jest zupełnie niebolesne i bardzo szybkie;

• holter EKG - to nic innego jak EKG z tą różnicą, że zapis pracy serca trwa 24 godziny, ponieważ pacjent ma stale przez ten czas podłączone odpowiednie, przenośne urządzenie. Wykonuje się je, gdy na krótkim zapisie EKG nie widać było nieprawidłowości, a pacjent zgłasza kołatania serca lub omdlenia. Monitorowanie serca przez całą dobę daje dużo informacji o jego pracy w czasie wysiłku czy w nocy;

• echokardiografia - inaczej echo serca. To badanie ultrasonograficzne, w którym badanym obszarem jest mięsień sercowy. Pozwala to określić przepływ krwi przez jamy serca i sprawdzić, czy zastawki pracują prawidłowo. Lekarz może również sprawdzić kurczliwość serca i ewentualne wady budowy. Badanie jest bezpieczne i może być wielokrotnie powtarzane;

• próba wysiłkowa - w trakcie tego badania bez wątpienia się zmęczysz. Zostaniesz poproszony o jazdę na rowerze stacjonarnym lub bieganie na bieżni. Stopień trudności ćwiczeń zwiększa się stopniowo, a w tym czasie przyklejone do klatki piersiowej elektrody monitorują pracę serca. Monitorowane jest również ciśnienie tętnicze. Wynik pozwala określić, czy serce poddane dużemu wysiłkowi jest w pełni wydolne.

Badania nieinwazyjne to bardzo skuteczny i stosunkowo prosty sposób na wczesne wykrywanie wad oraz zapobieganie poważnym schorzeniom. Jeśli jesteś osobą w grupie ryzyka chorób sercowych, zwróć uwagę, by wykonywać je regularnie.

Badania inwazyjne

Najpopularniejsze badania inwazyjne to:

• koronarografia- w trakcie tego badania lekarz może ocenić, czy tętnice, które dostarczają krew do serca, mają odpowiedni przepływ. Czasem w tętnicach wieńcowych gromadzą się blaszki miażdżycowe, co zwiększa ryzyko zawału serca - podczas koronarografii takie zmiany się uwidaczniają. Badanie potrzebne jest także przed np. angioplastyką i wszczepieniem by-passów;

• badanie elektrofizjologiczne serca - wykonywane jest u pacjentów z zaburzeniami rytmu serca. Pozwala precyzyjnie określić źródło zaburzeń i ich rodzaj. Drogą naczyń krwionośnych wprowadza się do serca specjalne elektrody, które zbierają bardzo dokładne informacje. Zabieg odbywa się oczywiście w znieczuleniu.

Kardiologiczne badania inwazyjne stosowane są w szczególnych przypadkach. W wielu z nich są sposobem na ratowanie życia.

1. I. Machaj, E. Janczewska, Z. Truszewski, Nieinwazyjne badania obrazujące w kardiologii, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 2015, nr 21, s. 364-368.
2. J. Bil, Nowe badania w kardiologii interwencyjnej - czy zmienią codzienną praktykę kliniczną?, „Kardiologia Inwazyjna” 2019, nr 14, s. 3-7.