Co to jest morfologia krwi? Przygotowania, wskazania, wyniki

Czym jest morfologia krwi?

Morfologia krwi jest badaniem, które pozwala na jakościową i ilościową ocenę obecnych w niej elementów morfotycznych:

• czerwonych krwinek (erytrocytów)

• białych krwinek (leukocytów),

• płytek krwi (trombocytów).

Krew do morfologii jest najczęściej pobierana z żyły łokciowej. Pielęgniarka lub laborant zakłada na ramię opaskę uciskową (stazę), dezynfekuje miejsce wkłucia, a następnie wprowadza igłę do naczynia krwionośnego i podłącza do niej specjalną probówkę. Uzyskany w ten sposób materiał jest odpowiednio opisywany i przekazywany do laboratorium. Do analizy wystarczy 5 mililitrów krwi (jeżeli wykonuje się jeszcze inne badania poza morfologią krwi, może być konieczne pobranie kilku mililitrów więcej). Taka ilość w żaden sposób nie wpływa na twój stan.

Morfologia krwi jest badaniem bezpiecznym i bezbolesnym. Możesz odczuwać niewielki dyskomfort spowodowany ukłuciem. Po pobraniu powinieneś przez kilka minut uciskać wacikiem miejsce wkłucia, aby uniknąć siniaka. Trzymaj rękę wyprostowaną w łokciu i lekko uniesioną.

Morfologia krwi z rozmazem

Na pewno spotkałeś się z pojęciem morfologii krwi z rozmazem. Rozmaz jest dodatkowym badaniem, które skupia się na poszczególnych elementach układu białokrwinkowego: limfocytach, monocytach, bazofilach, eozynofilach i neutrofilach. Są one oceniane metodą mikroskopową.

Rozmaz może być automatyczny lub manualny. Pierwszy z nich polega na umieszczeniu próbki krwi w specjalnym urządzeniu. Ma ono za zadanie policzyć wymienione wcześniej komórki. Natomiast rozmaz manualny jest przeprowadzany przez analityka medycznego. Nanosi on kroplę krwi na szkiełko laboratoryjne, a następnie rozmazuje, ogląda ją pod mikroskopem i sam liczy widoczne elementy układu białokrwinkowego. Wyniki rozmazu w morfologii krwi są podawane w wartościach liczbowych i procentowych.

Co można zbadać za pomocą morfologii krwi?

Morfologia krwi pozwala ocenić m.in.:

• liczbę czerwonych krwinek (RBC),

• liczbę białych krwinek (WBC),

• liczbę trombocytów (PLT),

• poziom hemoglobiny (HGB),

• hematokryt (HCT),

• objętość czerwonej krwinki (MCV),

• średnią masę hemoglobiny w krwince (MCH),

• rozkład objętości krwinek czerwonych (RDW).

Na większości wydruków z laboratorium umieszczone są normy poszczególnych parametrów. Mogą się one nieznacznie różnić między placówkami. Interpretacja wyników morfologii krwi należy do lekarza, który zlecił badanie.

Nieprawidłowości, które można zaobserwować w morfologii krwi, to m.in.:

• wzrost liczby czerwonych krwinek (odwodnienie, niektóre nowotwory, wady serca),

• spadek liczby czerwonych krwinek (krwawienie, niedobór żelaza),

• wzrost liczby białych krwinek (zakażenia bakteryjne lub wirusowe, białaczka, martwica tkanek),

• spadek liczby białych krwinek (choroby układu odpornościowego, sepsa),

• spadek hemoglobiny (niedobór żelaza, kwasu foliowego, krwawienie, choroby przewlekłe).

Kiedy należy wykonać morfologię krwi?

Morfologia krwi powinna być wykonywana w celach profilaktycznych raz do roku. Musisz pamiętać, że wiele chorób może rozwijać się bez żadnych objawów. Dlatego jedynym sposobem na ich wczesne wykrycie są m.in. badania laboratoryjne. Powinieneś je wykonywać, nawet gdy czujesz się dobrze.

Morfologię krwi wykonuje się często w celach diagnostycznych. Na ogół lekarz zleca ją, jeżeli występują objawy wskazujące na:

• niedokrwistość

• infekcję,

• stan zapalny,

• zaburzenia odporności,

• choroby autoimmunologiczne.

Nieprawidłowe wyniki morfologii krwi są wskazaniem do przeprowadzenia bardziej szczegółowej diagnostyki (np. innych badań krwi lub badań obrazowych).

Jak przygotować się do morfologii krwi?

Bardzo ważną kwestią jest, jak przygotować się do badania morfologii krwi. Przede wszystkim powinieneś zgłosić się do laboratorium na czczo. Oznacza to, że musisz powstrzymać się od jedzenia i picia przez minimum 8 godzin. Zwykle zaleca się, aby ostatni posiłek zjeść około godziny 18 poprzedniego dnia. Przed pobraniem krwi możesz wypić szklankę niesłodzonej wody. Powinieneś także:

• powstrzymać się od intensywnego wysiłku fizycznego,

• odpocząć przynajmniej 15 minut w pozycji siedzącej,

• powstrzymać się od palenia papierosów.

Pamiętaj o tym, aby założyć wygodne ubranie z luźnym rękawem. Po pobraniu krwi nie powinieneś przeciążać ręki, w której wykonano wkłucie.

1. Jeremiasz J. Tomaszewski, Diagnostyka laboratoryjna dla studentów medycyny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001.