Ajurweda – starohinduski system filozoficzno-leczniczy uznany przez współczesną medycynę

Co to jest ajurweda?

Ajurweda to starohinduski system praktyk filozoficzno-leczniczych. Powstała już pięć tysięcy lat przed naszą erą, a jej zasady spisali starożytni lekarze w tzw. sanskrytach Samhita. Dzisiaj również praktykowana jest przede wszystkim w Indiach i na terenach południowo-wschodniej Azji, choć z roku na rok staje się coraz bardziej popularna także na innych kontynentach. Jest to spowodowane rosnącym zainteresowaniem tradycyjnymi praktykami medycznymi i medycyną alternatywną.

W praktykach ajurwedyjskich wykorzystywane są:

• zioła i minerały,

• masaże,

• techniki detoksykacyjne,

• ćwiczenia (np. joga),

• medytacja.

Nazwa „ajurweda” jest zlepkiem dwóch sanskryckich słów: ayus, co oznacza „życie” i véda, czyli „wiedza”. Ajurweda jest więc nauką o życiu. Wedle niej to energia buduje i łączy wszystkie elementy myśli, działań i komórek (wymiar fizyczny i psychiczny). Energia ta nieustannie się zmienia, dlatego tak ważne jest, by dbać o jej balans gwarantujący zdrowie.

Chodzi tu równowagę między ruchem, metabolizmem i nawilżeniem, czyli elementami (doshas):

• Vata – odpowiada za system neurologiczny, oddechowy i krwionośny (bicie serca),

• Pitta – odpowiada za inteligencję, procesy trawienne i metaboliczne oraz wydzielanie żółci i enzymów trawiennych, 

• Kapha – odpowiada za kondycję węzłów chłonnych i skóry, a także wydzielanie sebum i potu, aż wreszcie za sferę emocjonalną i seksualną.

Ajurweda określa warunki umysłowe, fizyczne, duchowe i emocjonalne wspomagające utrzymanie zdrowia lub, w razie wystąpienia choroby, jego przywrócenie. Wbrew temu, co mogłoby Ci się wydawać, nie jest to zestaw mało skutecznych czy wręcz szkodliwych metod, ale szereg technik, które służą leczeniu i które Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała w 1979 r. za system opieki zdrowotnej.

Prakruthi i vikruthi– bez nich ani rusz!

Człowiek w momencie urodzenia znajduje się w stanie naturalnym, a przez to dla siebie optymalnym. W ajurwedzie określany jest on mianem prakruthi. Wraz z czasem ta równowaga zostaje w mniejszym lub większym stopniu zaburzona i pojawiają się choroby. Jest to wedle systemu ajurwedyjskiego – vikruthi.

Celem praktyk starohinduskich jest rozpoznanie stanu pierwotnego, powstałych zaburzeń i podjęcie takich działań, które pozwolą przywrócić utracony balans między wspomnianymi wyżej trzema elementami (doshas):

• nadmiar Vata może doprowadzić do zaburzeń w obrębie jelita grubego i brzucha oraz ud, uszu i skóry,

• nadmiar Pitta może doprowadzić do zaburzeń żołądkowo-jelitowych oraz ze strony układu krwionośnego, skóry i oczu,

• nadmiar Kapha może doprowadzić do zaburzeń w pracy zatok, nosa, ust i gardła, a także w obrębie klatki piersiowej.

Jakie są zasady zrównoważonej diety ajurwedyjskiej?

Zrównoważona dieta ajurwedyjska sprzyja utrzymaniu zdrowia, a chorym pomaga je odzyskać. Pozwala na to dostarczanie pokarmów podnoszących wartość jednego z elementów energetycznych (w razie zauważenia objawów świadczących o nadmiarze dwóch pozostałych). Aby zachować równowagę, jedz więcej:

• żurawiny, suszonych owoców, grochu, sałaty, ziemniaków i pomidorów, aby podwyższyć poziom Vata,

• orzechów, masła, czosnku i ostrych przypraw, aby podwyższyć poziom Pitta,

• produktów mlecznych, aby podwyższyć poziom Kapha.

A w jaki sposób się odżywiać, aby stale utrzymać dobre zdrowie? Jak powinna wyglądać dieta według ajurwedy? Przede wszystkim się nie przejadaj. Kończ posiłek, gdy czujesz wciąż chęć, by coś zjeść. Aby sobie to ułatwić, dłużej żuj pokarm. To też pozwoli go nawilżyć i wspomoże trawienie.

Nie siadaj do kolejnego posiłku, gdy poprzedni wciąż jeszcze się trawi. Dopiero głód (nie zachcianka!) jest sygnałem do tego, by sięgnąć po coś do zjedzenia. Miej przy tym na uwadze, że wedle systemu ajurwedyjskiego to obiad (zjadany między 12:00 a 13:00) powinien być najbardziej energetycznym posiłkiem. Śniadanie powinno być skromniejsza, a kolacja skąpa i zjadana najpóźniej o godzinie 19:00.

Włącz też do swojej diety więcej warzyw i owoców, zbóż, orzechów, produktów mlecznych oraz miód. Nie ma tu miejsca na mięso. Tradycyjna dieta ajurwedyjska jest wegetariańska.

Unikaj niekorzystnych połączeń:

• leków z sokiem grejpfrutowym lub granatowym,

• mięsa i ryb z mlekiem,

• cierpkich i kwaśnych składników z warzywami liściastymi,

• warzyw liściastych z mlekiem.

Czy warto stosować kosmetyki ajurwedyjskie?

Kosmetyki ajurwedyjskie skomponowane są z pochodzących z Indii wyciągów roślinnych, żywic i pyłów (m.in. z drzewa sandałowego, kadzidłowca) oraz z ziół takich jak:

• indyjski żeń-szeń (Withania somnifera),

• shatavari (Asparagus racemosus),

• pieprz długi (Piper longum),

• migdałecznik chebułowiec (Terminalia chebula),

• guduchi (Tinospora cordifolia),

• amla (Emblica officinalis).

Kosmetyki z substancjami z indyjskich roślin nie tylko łagodnie pielęgnują, ale też pięknie pachną. Dzięki temu oddziałują zarówno na sferę fizyczną, jak i psychiczną (pielęgnują i relaksują). Warto po nie sięgnąć, aby utrzymać skórę w dobrej kondycji, ale też, aby ją zregenerować i złagodzić powstałe stany zapalne (np. na skutek drapania).

Stosowanie ogrzanych kosmetyków o oleistej konsystencji może zostać połączone z masażem ajurwedyjskim (Abhyanga). Jest to technika łagodząca ból i wspomagająca regenerację tkanek. Masaż trwa około godziny. Rozpoczyna się od zabiegu na głowę, a dopiero potem uciskowi poddawane są pozostałe partie ciała. Podczas masażu oleje o antyoksydacyjnych właściwościach przenikają w głąb skóry, stopniowo ją detoksykując.