Darmowe e-booki o zdrowiu od Welbi
  • Poradniki
  • Plany żywieniowe (diety)
  • Kompendia wiedzy
Sprawdź za darmo

Zaloguj się

Umów teleporadę
ZdrowieChoroby 1 min.

Co to jest błonica? Przyczyny, objawy, sposoby leczenia błonicy

Olga Dąbska

25.03.2023

Aktualizacja: 02.05.2023

Błonica to choroba zakaźna, wywoływana przez bakterie z gatunku maczugowiec błonicy. Schorzenie może przybrać różną postać, a najczęstszą jest błonica gardła. Zakażeniu maczugowcem błonicy można skutecznie zapobiegać, poddając się szczepieniom ochronnym. Sprawdź, jakie są objawy błonicy i na czym polega jej leczenie. Dowiedz się więcej na temat profilaktyki błonicy.


Potrzebujesz porady dermatologa?

Skonsultuj się ze specjalistą nawet w ciągu godziny!

E-wizyta od 85 zł
Teleporada w ciągu godziny
blonica-co-to-przyczyny-objawy-leczenie
pixabay.com

Polecane

Zielona bakteria na paznokciu
Zdrowie
1 min.
Zielona bakteria na paznokciu - leczenie domowe
31.10.2021
skurcze-palcow-u-nog-jakie-sa-przyczyny-co-zrobic
Zdrowie
1 min.
Skurcze palców u nóg - jakie są przyczyny? Co zrobić?
29.10.2021
woda-z-octem-na-opuchlizne-jak-przygotowac
Zdrowie
1 min.
Woda z octem na opuchliznę - jak przygotować?
24.01.2022
opuchniete-kolano-przyczyny-domowe-sposoby
Zdrowie
1 min.
Opuchnięte kolano - przyczyny, domowe sposoby
29.10.2021
Spis treści
  1. Co to jest błonica?
  2. Błonica – objawy i postacie choroby 
  3. Na czym polega leczenie błonicy?
  4. Błonica – kiedy się szczepić?

Co to jest błonica?

Błonica to choroba zakaźna, którą wywołują tlenowe bakterie Gram(+) z gatunku maczugowiec błonicy (z łac. Corynebacterium diphtheriae), a dokładnie wytwarzany przez nie jad – toksyna błonicza. Zakażenie szerzy się przede wszystkim drogą kropelkową – bezpośrednio podczas mówienia, kichania, kasłania oraz pośrednio poprzez zanieczyszczone bakteriami powierzchnie. Bakteria wnika do organizmu przez nos, jamę nosową, kolonizując błony śluzowe górnych dróg oddechowych. Sporadyczne są przypadki zakażeń przyrannych, czyli wnikania bakterii przez uszkodzoną skórę.

Inkubacja błonicy jest stosunkowo krótka – 2–5 dni. Okres zaraźliwości przedstawia się następująco:

  • 2 dni przed pojawieniem się objawów,

  • cały okres objawowy,

  • kilka, kilkanaście dni po ustąpieniu objawów. 

Błonica u dzieci spotykana jest częściej niż wśród osób dorosłych. Podwyższone ryzyko dotyczy osób niedożywionych, żyjących w niehigienicznych warunkach, o obniżonej odporności. W krajach rozwiniętych dzięki upowszechnieniu szczepień ochronnych zachorowania na błonicę stwierdza się bardzo rzadko. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia z 2017 r. na świecie odnotowano około 9000 zachorowań na błonicę, a w Europie – kilkadziesiąt przypadków. Dowiedz się więcej na temat innych chorób zakaźnych, takich jak: gruźlica, ospa prawdziwa, zakażenia meningokokowe.

Błonica – objawy i postacie choroby 

Błonica może przybrać różną postać:

  • błonica ucha lub skóry (występuje bardzo rzadko), 

  • błonica nosa (najlżejsza postać, towarzyszą jej niewielkie zmiany błony śluzowej nosa, nadżerki nozdrzy i wargi górnej, wycieki śluzowo-krwiste lub ropno-krwiste),

  • błonica krtani (zwana też krupem, dławcem, duszącym aniołem, dotyczy dzieci w pierwszych latach życia, dochodzi do obrzęku i nalotu na strunach głosowych, co prowadzi do zwężenia szpary głośni, w efekcie pojawiają się problemy z oddychaniem – duszność, szczekający kaszel, chrypka, bez odpowiedniej pomocy istnieje ryzyko uduszenia się),

  • błonica gardła (tzw. dyfteryt).

Ostatnia postać błonicy występuje najczęściej. Objawami, które jej towarzyszą, są: podwyższona temperatura ciała, ból gardła, trudności w połykaniu, bladość twarzy, mowa kluskowata, przekrwienie błony śluzowej jamy ustnej, obrzmienie węzłów chłonnych podżuchwowych, silnie przylegające, szare, półprzezroczyste zmiany martwicze na migdałkach i gardle. W przypadku ciężkiego przebiegu błonicy pojawia się tzw. szyja prokonsula, określana również szyją cesarza. To znaczne zwiększenie obwodu szyi na skutek obrzmienia okolicznych węzłów chłonnych. Bakterie szerzą się po całym organizmie, czemu towarzyszą: wzrost tętna, zaburzenia pracy serca, porażenie mięśni (zazwyczaj podniebienia i tylnej ściany gardła, co prowadzi do zwracania pokarmów i płynów nosem, mięśni gałkoruchowych, rzadziej mięśni kończyn i twarzy). Zgony w przebiegu błonicy są powodowane głównie niewydolnością oddechową lub krążenia.

Na czym polega leczenie błonicy?

Błonica bezwzględnie wymaga leczenia. Polega ono na podaniu surowicy przeciwbłoniczej, w której znajduje się antytoksyna błonicza. Dawka ustalana jest indywidualnie dla każdego chorego. Drugorzędową rolę odgrywa antybiotykoterapia. Wykorzystywane są przeważnie: erytromycyna, penicylina, metronidazol. Antybiotyki wprowadza się w przypadku jednoczesnego zakażenia gardła innymi bakteriami. W ciężkich przypadkach błonicy krtani dodatkowo konieczne okazać się mogą intubacja lub tracheotomia, które zapewnią drożność dróg oddechowych. Chorzy z zaburzeniami oddechowymi mogą wymagać wspomagania oddychania. W leczeniu błonicy wskazane są odpoczynek oraz nawadnianie się w celu zapewnienia równowagi wodno-elektrolitowej. Objawy grypopodobne można łagodzić środkami przeciwbólowymi i przeciwgorączkowymi.

Błonica – kiedy się szczepić?

Skutecznym sposobem zapobiegania błonicy jest poddanie się szczepieniom ochronnym. W Polsce szczepienia przeciwko błonicy należą do grupy szczepień obowiązkowych, które są finansowane z Narodowego Funduszu Zdrowia. Szczepienia na błonicę mają postać złożoną – w jednym preparacie znajdują się szczepionki przeciwko błonicy, krztuścowi i tężcowi. Preparat podawany jest domięśniowo lub podskórnie. Może być podawany jednocześnie z innymi szczepionkami w postaci skojarzonego preparatu lub osobno. Osoby zaszczepione mogą chorować, jednak ryzyko zakażenia jest w ich przypadku znacznie mniejsze, a w razie rozwoju choroby objawy są istotnie mniej nasilone.

Oto jak przedstawia się schemat szczepień przeciwko błonicy:

  • w 2. miesiącu życia po ukończeniu 6. tygodnia życia – 1. dawka szczepienia podstawowego,

  • po ukończeniu 14. tygodnia życia po 8. tygodniach od poprzedniego szczepienia – 2. dawka szczepienia podstawowego,

  • w 5.–6. miesiącu życia po 8. tygodniach od poprzedniego szczepienia – 3. dawka szczepienia podstawowego,

  • w 16.–18. miesiącu życia – 4. dawka szczepienia podstawowego,

  • w 6. roku życia – 1. dawka szczepienia przypominającego,

  • w 14. roku życia – 2. dawka szczepienia przypominającego,

  • w 19. roku życia – 3. dawka szczepienia przypominającego.


Szczepionka przeciw błonicy należy do bardzo bezpiecznych. Może dawać łagodne, miejscowe odczyny poszczepienne w postaci zaczerwienienia i bolesności miejsca wkłucia. Niekiedy powoduje łagodne odczyny ogólne, takie jak: podwyższenie temperatury ciała, ból głowy czy uczucie rozbicia, które z reguły ustępują po 24 godzinach.

Źródła
  1. Z. Dziubek, Choroby zakaźne i pasożytnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.
  2. J. Janocha-Litwin, A. Szymanek-Pasternak, K. Simon, Błonica, „Monografie po Dyplomie” 2020, nr 2. Online: https://podyplomie.pl/monografie-po-dyplomie/34783,blonica (dostęp: 08.12.2022).
  3. Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 28 października 2021 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2022. Online: https://www.gov.pl/attachment/d051a2fe-d74b-478c-b155-05f3671ea1d5 (dostęp: 08.12.2022).
Author Olga Dąbska picture

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.

Szybka pomoc dermatologa nawet w ciągu godziny

Umów teleporadę

Najchętniej czytane

soda-na-zgage-jak-ja-stosowac-jakie-sa-proporcje
Zdrowie
1 min.
Soda na zgagę - jak ją stosować? Jakie są proporcje?
21.01.2022
co-oznacza-obrzek-nog-u-starszej-osoby
Zdrowie
1 min.
Obrzęk nóg u osoby starszej – jakie są jego przyczyny?
09.05.2022
grzybica-po-antybiotyku-jak-jej-uniknac-objawy
Zdrowie
1 min.
Jak uniknąć grzybicy po antybiotyku?
30.05.2022
odbijanie-sie-jakie-sa-przyczyny-jak-sie-go-pozbyc
Zdrowie
2 min.
Odbijanie się - jakie są przyczyny? Jak się go pozbyć?
24.01.2022
Popularne w kategorii Zdrowie
jak-dziala-woda-z-octem-jablkowym-pita-na-czczo
Zdrowie
2 min.
Jak działa woda z octem jabłkowym pita na czczo?
24.01.2022
  • Kontakt
  • Regulamin serwisu
  • Polityka prywatności

© 2023 Welbi. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Serwis welbi.pl ma charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej. Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były poprawne merytorycznie, jednakże decyzja dotycząca leczenia należy do lekarza. Redakcja i wydawca serwisu nie ponoszą odpowiedzialności wynikającej z zastosowania informacji zamieszczonych na stronach serwisu, który nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust 1 ustawy o działalności leczniczej.