Co to jest immunologia i jakie są jej rodzaje?

Czym jest immunologia?

Immunologia jest dziedziną medycyny zajmującą się funkcjonowaniem układu odpornościowego. W odpowiedzi na obecność patogenów oraz substancji toksycznych komórki naszego ciała produkują charakterystyczne białka zwane przeciwciałami. To m.in. one odpowiadają za reakcję obronną. 

W prawidłowych warunkach komórki układu immunologicznego znajdują się m.in. w:

• grasicy,

• migdałkach,

• węzłach chłonnych,

• śledzionie,

• szpiku kostnym,

• jelitach.

To w tych tkankach i narządach produkowane są lub gromadzone komórki układu odpornościowego. Ich zadaniem jest właśnie rozpoznawanie groźnych dla organizmu antygenów i zwalczanie ich. To właśnie one przeciwdziałają infekcjom. Wadliwie działający układ odpornościowy nie stanowi zabezpieczenia przed inwazją drobnoustrojów chorobotwórczych. W takich sytuacjach warto skorzystać z pomocy lekarza o specjalności immunologia kliniczna.

Jakie są rodzaje immunologii?

W skład tak szerokiej dziedziny wiedzy, jaką jest immunologia, wchodzą:

• immunobiologia,

• immunogenetyka,

• immunochemia,

• immunologia kliniczna,

• immunoonkologia,

• immunologia transfuzjologiczna,

• immunopatologia,

• serologia,

• transplantologia,

• profilaktyka chorób immunologicznych,

• immunofarmakologia.

Czym zajmuje się lekarz o specjalności immunologia kliniczna?

Immunolog to specjalista, który na podstawie objawów klinicznych i wyników określonych badań laboratoryjnych jest w stanie wykryć i leczyć choroby układu odpornościowego. Do schorzeń będących w kręgu zainteresowań immunologa należą między innymi:

• choroby autoimmunologiczne, takie jak toczeń rumieniowaty układowy, choroba Hashimoto, nieswoiste zapalenia jelit, reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczyca

• przewlekłe zakażenia grzybicze skóry,

• choroby tkanki łącznej,

• choroby zakaźne, w tym wirusowe zapalenie wątroby, różyczka, borelioza, cytomegalia i toksoplazmoza,

• choroby alergiczne,

• problemy z płodnością.

Immunolog zajmuje się rozpoznawaniem, zapobieganiem i leczeniem zaburzeń odporności i chorób autoimmunologicznych, jaką jest np. stwardnienie rozsiane. W przypadku tych drugich organizm uznaje własne tkanki za obce i zaczyna z nimi walczyć.

Specjalista immunolog dodatkowo zajmuje się opieką nad pacjentami po przeszczepach narządowych i będących w trakcie leczenia onkologicznego. Co więcej, lekarz o specjalności immunologia kliniczna wie, jak działa szczepionka, ma też wiedzę z zakresu powikłań poszczepiennych. Nieobce jest dla niego również zagadnienie stosowania żywych szczepionek.

Immunolog często współpracuje z lekarzami innych specjalności, by zagwarantować pacjentowi jak najlepszą diagnostykę i leczenie schorzenia. Jest to szczególnie ważne w przypadku pacjentów po przeszczepieniu szpiku i innych tkanek i narządów. Immunolog prowadzi również profilaktykę, podając szczepionki ochronne dzieciom i dorosłym, a także osobom z grup ryzyka.

Kiedy warto skorzystać z pomocy immunologa?

Jeśli zauważasz u siebie problemy z odpornością, cierpisz z powodu częstych zakażeń układu oddechowego, uszu lub zapalenia płuc, koniecznie zgłoś się na konsultacje do lekarza immunologa. Do takiej wizyty również powinna Cię skłonić często stosowana antybiotykoterapia albo ropnie skóry. 

Dzieci, które nie przybierają na wadze i chorują dużo częściej niż rówieśnicy, także powinny być zbadane przez immunologa. Być może przyczyną takich problemów jest nieodpowiednie funkcjonowanie układu odpornościowego.

Jak wygląda badanie immunologiczne?

Materiałem do badań immunologicznych jest krew pobierana z żyły łokciowej. Do specjalnej probówki wprowadzane są różne antygeny, które są specyficzne dla konkretnych wirusów i bakterii i wywołują objawy choroby. Do takich substancji należą także antygeny tkanek obcych lub własnych. Organizm traktuje je jako obce. Obserwując reakcję występującą w trakcie badania, można ocenić, jak działa układ odpornościowy.

Jakie badania zleca specjalista immunologii?

Aby lekarz immunolog mógł postawić trafną diagnozę, musi przeanalizować zgłaszane objawy. Na wizytę u takiego specjalisty warto się przygotować. Istotne są informacje o ostatnio zdiagnozowanych schorzeniach, ich leczeniu oraz przyjmowanych szczepieniach od najmłodszych lat. Jest to konieczne w celu odróżnienia pierwotnych zaburzeń odporności od tych o charakterze wtórnym.

Na podstawie objawów klinicznych lekarz immunolog zleca wykonanie badań laboratoryjnych określających kondycję układu odpornościowego. Jako pierwsze warto sprawdzić IgE całkowite. Oprócz niego dość często wykonuje się badanie stężenia i klasy konkretnych przeciwciał (IgG, IgM, IgE oraz IgA).

Do innych testów, które zleca specjalista immunolog, należą również HIV Ag Ab, anty HCV, anty HBV. Są one wykonywane wtedy, kiedy lekarz podejrzewa że przyczyną choroby jest zakażenie wirusem HIV lub pacjent choruje na wirusowe zapalenie wątroby.

W zależności od uzyskanych wyników analiz laboratoryjnych i znalezienia przyczyny schorzenia lekarz o specjalności immunologia kliniczna jest w stanie zaproponować konkretne leczenie. Może wprowadzić immunoterapię, immunostymulację lub immunosupresję. Prowadząc pacjenta, lekarz immunolog ściśle współpracuje z lekarzami o innych specjalnościach.