Przyczyny, objawy i leczenie próchnicy

Skąd się bierze próchnica?

Próchnica to jedna z najczęściej występujących zakaźnych chorób zębów. Problem ten, choć może pojawić się w każdym wieku, dotyka zwłaszcza dzieci. Szacuje się, że w Polsce cierpi na nią przeszło 80 proc. pięciolatków i aż 90 proc. siedmiolatków! Statystycznie pięcioletnie dziecko ma 5 chorych zębów. Są to bardzo niepokojące dane. Pokazują, że wiele osób nie stosuje odpowiedniej higieny jamy ustnej, a stomatologa odwiedza, dopiero gdy ból jest nie do zniesienia. To błąd, nieleczona próchnica może bowiem prowadzić do utraty zębów oraz innych powikłań.

Próchnicę powodują bakterie, które wytwarzają kwasy niszczące płytkę nazębną. W konsekwencji uszkodzona zostaje struktura zęba. Bakterie rozkładają cukry, które znajdują się w jamie ustnej. Dlatego też za próchnicę odpowiada spożywanie słodkich, lepkich pokarmów i napojów. Osiadają one na płytce nazębnej, a zawarte w nich bakterie degenerują zęby. Odpowiednia higiena jamy ustnej, mycie zębów po każdym posiłku i regularne wizyty u stomatologa mogą zapobiec powstawaniu próchnicy.

Objawy próchnicy

W początkowych fazach choroba może przebiegać bezobjawowo, jednak mimo tego lekarz jest w stanie zdiagnozować ją podczas rutynowej wizyty. Odczuwalne objawy to:

• przebarwienia i ubytki na zębach,

• wrażliwość na temperaturę,

• dokuczliwy ból,

• nieprzyjemny zapach z ust.

Rozwój próchnicy można podzielić na 6 etapów. W pierwszym na zębach pojawiają się białe plamy. Ich powodem jest brak wapnia i tworzenie się płytki nazębnej. Zawarte w pokarmach i napojach kwasy atakują szkliwo, co prowadzi do demineralizacji zęba. Jest to etap, na którym można jeszcze powstrzymać chorobę za pomocą odpowiednich zabiegów higienicznych.

Kolejne stadium to rozpad szkliwa. Nie można go już naturalnie odbudować, więc ząb jest podatny na wszelkiego rodzaju uszkodzenia. Po nim następuje rozpad zębiny, czyli struktury między szkliwem a miazgą. Na tym etapie możesz czuć bardzo silny ból, szkliwo jest pęknięte i powstaje ubytek.

W następnej kolejności uszkodzeniu ulega miazga zębowa, czyli centralny punkt zęba. Zbierająca się wewnątrz ropa niszczy nerwy i naczynia krwionośne. Konieczne jest wówczas leczenie kanałowe. Końcowym etapem próchnicy jest ropień zęba, który może zaatakować kości i okoliczne tkanki. Jeśli choroba nie będzie leczona, nastąpi utrata zęba.

Skutki próchnicy

Skutkiem próchnicy mogą być nie tylko czarne, zniszczone zęby, nieprzyjemny zapach z ust oraz ogromny ból. Nieleczona choroba niesie za sobą bardzo poważne komplikacje, które mogą mieć wpływ na cały organizm. Może powodować m.in.:

• sepsę,

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,

• cukrzycę,

• choroby serca,

• problemy ze stawami,

• zapalenie zatok,

• choroby nerek.

To jednak nie wszystko. Zęby mają także niebagatelny wpływ na nasze samopoczucie. Gdy są zniszczone i bolą, mogą powodować depresję i wyobcowanie. Chory często wstydzi się swojego stanu, przez co cierpią jego kontakty międzyludzkie.

Próchnica u dzieci

Próchnica u dzieci zazwyczaj spowodowana jest złymi nawykami żywieniowymi i brakiem odpowiedniej higieny ustnej. Wszystko dlatego, że w społeczeństwie pokutuje przekonanie, że mleczaków nie opłaca się leczyć, bo i tak wypadną. Nic bardziej mylnego. Jeśli zaniedbamy próchnicę w wieku dziecięcym, może ona zaatakować także zęby stałe. Nieleczona próchnica zębów mlecznych może spowodować olbrzymi ból, dyskomfort i problemy w jedzeniu.

Próchnica u dzieci przebiega tak samo jak u dorosłych i wymaga podobnego leczenia. Jeśli zostanie wykryta wcześnie, można ją wyleczyć, stosując pasty do zębów z fluorem oraz dbając o prawidłową higienę jamy ustnej. W późniejszych etapach, gdy zaczyna pojawiać się ból, a zęby zmieniają kolor, niezbędne jest leczenie kanałowe. U dzieci jest ono zazwyczaj bardziej skomplikowane ze względu na budowę mleczaków. Nie u każdego dziecka taki zabieg jest wskazany, wyklucza go np. wiek. Czasami jedynym wyjściem jest usunięcie zęba.

Wybierając się z dzieckiem do stomatologa, zdecyduj się na gabinet, który specjalizuje się w leczeniu małych pacjentów.

Leczenie próchnicy

W przypadku próchnicy najważniejsza jest profilaktyka. Aby nie dopuścić do jej rozwoju, trzeba ograniczyć spożywanie słodkich posiłków i napojów, które sprzyjają osadzaniu się bakterii na zębach. Po każdym posiłku należy starannie umyć zęby, a jeżeli nie ma takiej możliwości, to przepłukać jamę ustną płynem stomatologicznym lub wodą. Nie zapominaj także o regularnym usuwaniu kamienia nazębnego. To standardowy zabieg, który możesz raz do roku wykonać za darmo w ramach NFZ. Od najmłodszych lat naucz dziecko prawidłowych nawyków żywieniowych i odpowiedniej pielęgnacji zębów. Regularnie zabieraj je na wizyty kontrolne do stomatologa, aby oswoiło się z gabinetem dentystycznym i w przyszłości nie kojarzyło go z czymś nieprzyjemnym.

Jeśli jednak nie udało się zapobiec próchnicy, konieczne będzie leczenie. Jego proces i rodzaj zależy od etapu choroby. Zazwyczaj niezbędne jest leczenie kanałowe. Polega ono na usunięciu chorej miazgi zęba i wypełnieniu jej biozgodnym kompozytem. Jedna wizyta trwa zazwyczaj od 30 do 90 minut. Całe leczenie wymaga od 2 do 3 wizyt.

1. P. Berczyński, Diagnostyka próchnicy pierwotnej powierzchni stycznych zębów stałych, z wykorzystaniem współczesnych metod diagnostycznych, Pomorski Uniwersytet Medyczny, Szczecin 2019.
2. M. Bujanowska, Stan uzębienia a styl życia młodych dorosłych, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Collegium Medicum, Kielce 2019.
3. J. Zemlik, Próchnica wczesnodziecięca, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2018.
4. W. Krajewski, Zagadnienia współczesnej profilaktyki stomatologicznej: higiena jamy ustnej, Wydawnictwo Medyczne, Warszawa 1995.