Ptasia grypa – co to za choroba? Objawy i sposoby leczenia

Co to jest ptasia grypa?

Ptasia grypa, zwana również influenzą ptaków, to ostra choroba zakaźna, wywołana przez wirusa grypy typu A. Jak dotąd zidentyfikowano ponad 140 szczepów wirusa, a największą patogeniczność wykazują zwłaszcza szczepy H5 i H7. Pierwsze przypadki ptasiej grypy opisano w 1878 roku we Włoszech. Nazywano ją wówczas „pomorem drobiu”. Nie wiedziano, że choroba okazać się może niebezpieczna również dla ludzi. Doniesienia o ptasiej grypie u ludzi pochodzą z 1997 roku – w Hongkongu spowodowała ona śmierć 6 z 18 zakażonych osób. Nie powinno się mylić ptasiej grypy z tradycyjną grypą, która jest chorobą sezonową, wywoływaną przez wirusa grypy głównie typu B, występującego wyłącznie u ludzi. Sprawdź też różnice między przeziębieniem a grypą. Choć to infekcje górnych dróg oddechowych wywoływane przez wirusy, to cechują się innym przebiegiem.

Jak można zarazić się ptasią grypą?

Człowiek może zakazić się wirusem ptasiej grypy jedynie od chorego zwierzęcia. Do zakażenia dochodzi w wyniku dotykania chorych ptaków, ich wydzielin lub odchodów, ale i poprzez kontakt z piórami, pierzem lub puchem. Zakażenie możliwe jest poprzez spożywanie niedogotowanego lub surowego mięsa chorych ptaków lub ich jaj. Wirus ptasiej grypy może rozprzestrzeniać się poprzez niezdezynfekowany sprzęt, odzież roboczą, środki transportu. Wirusem ptasiej grypy zarazić się można, korzystając ze zbiorników wodnych skażonych przez ptaki, takie jak: kaczki, gęsi, łabędzie, mewy. Na zakażenie ptasią grypą szczególnie narażone są osoby zamieszkujące tereny, gdzie prowadzone są gospodarstwa hodowlane z drobiem. 

Do grupy podwyższonego ryzyka zakażenia ptasią grypą należą również:

• ciężarne kobiety,

• małe dzieci – głównie w wieku do 2 lat,

• osoby z chorobami przewlekłymi układu sercowo-naczyniowego i oddechowego, 

• dzieci i młodzież przyjmujące przewlekle kwas acetylosalicylowy,

• osoby po przeszczepie organu,

• osoby hospitalizowane w ostatnim czasie z powodu chorób metabolicznych, niedoborów odporności, hemoglobinopatii czy niewydolności nerek.

Jak się objawia ptasia grypa?

Okres wylęgania – czas, jaki mija od zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów – wynosi od 1 do 4 dni (średnio 2 dni). Objawy ptasiej grypy u ludzi są zbliżone do tych pojawiających się w przebiegu zwykłej grypy. Należą do nich przede wszystkim: 

• gorączka,

• bóle mięśniowo-stawowe,

• kaszel (najczęściej suchy, męczący),

• katar, uczucie zatkania nosa,

• dreszcze,

• ból gardła, 

• chrypka,

• uczucie rozbicia,

• ogólne osłabienie.

Dodatkowo mogą rozwinąć się: stan zapalny spojówek, ataksja (niezborność ruchów), która powoduje zaburzenia koordynacji, a w ciężkich przypadkach problemy z oddychaniem. Rzadko objawami ptasiej grypy są dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak: wymioty, nudności, biegunka.

Powikłania ptasiej grypy

Ptasia grypa wiąże się z ryzykiem powikłań, wśród których wymieniane są:

• zaostrzenie przebiegu choroby przewlekłej, np. cukrzycy, niewydolności serca, astmy oskrzelowej, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc,

• zapalenie płuc,

• zapalenie mięśnia sercowego, osierdzia,

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu,

• poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego,

• w skrajnych przypadkach – sepsa, niewydolność wielonarządowa, które mogą doprowadzić do śmierci.

Na czym polega leczenie ptasiej grypy?

Ptasia grypa u ludzi wymaga leczenia. Podstawą jest farmakoterapia. Poza środkami łagodzącymi objawy ptasiej grypy chorym podawane są oseltamivir lub zanamiwir. To leki przeciwwirusowe, selektywne inhibitory neuraminidazy, czyli enzymu wirusa grypy. Oseltamivir stosowany jest doustnie w postaci kapsułek lub zawiesiny po rozpuszczeniu proszku w wodzie. Zanamiwir to proszek do inhalacji, roztwór do infuzji. Skuteczność leków zależy od czasu wdrożenia leczenia. Podane w ciągu 48 godzin od zakażenia, mają wysoką skuteczność. W ciężkich przypadkach ptasiej grypy konieczne jest leczenie nieswoiste w postaci m.in. mechanicznej wentylacji, wspomagania krążenia, terapii nerkozastępczej.

Gdzie panuje ptasia grypa?

Ptasia grypa rozwinąć się może na całym świecie, wszystkie gatunki ptaków są bowiem podatne na zarażenie wirusem grypy typu A. Szczyt zachorowań na ptasią grypę odnotowano w 2006 roku, a najwięcej przypadków zakażeń stwierdzono w Azji (głównie w Indonezji, Chinach, Turcji). Od 2007 roku liczba zachorowań u ludzi i zwierząt systematycznie się zmniejsza. Epidemia ptasiej grypy, która miała miejsce na początku XXI wieku, pokazuje, jak niebezpieczny dla człowieka okazać się może wirus grypy typu A. Przeczytaj również o innych szczególnie groźnych dla ludzi drobnoustrojach, takich jak ospa prawdziwa czy wąglik.

Profilaktyka ptasiej grypy

Aby ograniczyć ryzyko ptasiej grypy u ludzi, należy:

• myć przy użyciu detergentu i dokładnie spłukiwać wszystkie przedmioty, które mają kontakt z surowym mięsem drobiowym,

• ograniczyć kontakt surowego mięsa z innymi produktami spożywczymi,

• dokładnie myć ręce i wszelkie akcesoria używane do obróbki produktów drobiowych,

• nie spożywać potraw przyrządzonych na bazie surowych jaj (np. kogla-mogla),

• przechowywać osobno jajka, tak aby nie miały kontaktu z inną żywnością,

• przed użyciem zaleca się wyparzyć jajka we wrzątku,

• unikać kontaktu z ptasimi odchodami dzięki używaniu jednorazowych rękawiczek, np. w czasie mycia okien, barierek balkonowych czy samochodu,

• unikać bezpośredniego kontaktu z ptactwem (zwłaszcza martwym).

Warto podkreślić, że wirus odpowiedzialny za ptasią grypę wykazuje wrażliwość na wysoką temperaturę. Ginie w 70°C. Prawidłowa obróbka termiczna mięsa i jaj pozwala na zapobieganie zakażeniu.