Przyczyny skurczów nóg w nocy. Co zrobić, aby ich uniknąć?

Czym są skurcze łydek?

Skurcze i rozkurcze mięśni są fizjologicznym zjawiskiem, które warunkuje poruszanie się człowieka. To dzięki nim jesteśmy w stanie chodzić, biegać, jeździć na rowerze czy też pływać. Warto jednak zaznaczyć, że kondycja naszych mięśni jest uzależniona przede wszystkim od sposobu odżywiania się, stylu życia i współistnienia chorób, które mogą powodować ich osłabienie. Dużym problemem są bolesne skurcze łydek, ponieważ nie mamy kontroli nad intensywnością skurczu i bardzo trudno jest samodzielnie go rozluźnić. 

Skurcze łydek dotykają dużej partii mięśni, przez co mogą być wyjątkowo bolesne. Na skutek skurczu dochodzi do nagłej zmiany długości i napięcia włókien mięśniowych. Ból zlokalizowany jest w tylnej części podudzia i daje uczucie jednoczesnego rozciągania w jej przedniej części. 

Skurcze łydek w ciąży

Skurcze łydek w ciąży pojawiają się najczęściej między II a III trymestrem. Ich przyczyną są z reguły zaburzenia w równowadze wodno-elektrolitowej, w tym zbyt niski poziom magnezu, potasu, wapnia lub zbyt wysokie stężenie fosforu. Dolegliwe skurcze mięśniowe u kobiet spodziewających się dziecka mogą być także następstwem rosnącego brzucha, który nie tylko powoduje duże obciążenie kręgosłupa, ale także uciska na nerwy znajdujące się w okolicy miednicy. Ciężar rosnącej macicy może dodatkowo przyczyniać się do mniejszego ukrwienia kończyn dolnych.

Jakie są przyczyny pojawienia się skurczów łydek w nocy?

Przyczyn skurczu łydek może być wiele. Są nimi m.in.:

• długotrwałe przyjmowanie leków o działaniu moczopędnym – dochodzi wówczas do dużej utraty elektrolitów zawartych w płynach,

• nadmierne spożywanie kawy i ciemnej herbaty,

• siedzący tryb życia i brak aktywności ruchowej,

• cukrzyca,

• nadciśnienie tętnicze krwi,

• nadwaga i otyłość,

• choroby o podłożu zapalnym, osteoporoza, zwyrodnienia stawów i mięśni,

• miażdżyca i niewydolność żylna,

• stosowanie niedostatecznie zdrowej diety, ubogiej w ważne składniki mineralne, w tym magnez i potas,

• zbyt aktywny tryb życia – treningi o dużej intensywności przeciążające układ mięśniowo-szkieletowy.

Co więcej, brak magnezu objawiać się może także nadmiernymi skurczami innych partii mięśniowych, w tym powiek. Niedobory tego pierwiastka najlepiej potwierdzić za pomocą prostych badań laboratoryjnych wykonywanych z krwi. Zbyt niskie jego stężenie w znacznym stopniu upośledza zdolność koncentracji i sprzyja odczuwaniu stresu, co z kolei napędza całą spiralę zaburzeń równowagi hormonalnej i wodno-elektrolitowej. Niedobory wapnia z kolei skutkują nie tylko bolesnymi skurczami łydek, ale także mrowieniem i drętwieniem zarówno kończyn górnych, jak i dolnych. 

Warto pamiętać, że najczęstszą przyczyną skurczów łydek są niedobory elektrolitów, których objawy dotykają wiele układów ludzkiego ciała, w tym także serca, przewodu pokarmowego i mózgu.

Jak zapobiegać skurczom nóg w nocy?

Co na skurcze łydek jest najskuteczniejsze? Ponieważ znacznie łatwiej jest zapobiegać, niż leczyć, więc profilaktyka może uchronić nas przed bolesnymi skurczami łydek pojawiającymi się w nocy. 

Tym, co może uchronić nas przed skurczami łydek, są:

• ciepła, lecz nie gorąca kąpiel zażywana wieczorem,

• masaże nóg,

• stosowanie kosmetyków redukujących obrzmienie kończyn dolnych,

• fizjoterapia antyzakrzepowa,

• dieta, w której należy unikać spożywania nadmiernej ilości kofeiny, alkoholu, a także szczawianów (np. rabarbaru, szczawiu),

• picie około 2 litrów niegazowanej wody mineralnej dziennie.

Nie mniej ważne jest zadbanie o odpowiedni ruch. Szczególnie taki, który nie przeciąży mięśni łydek, a wzmocni je i pozwoli im na regenerację oraz odpoczynek. Wtedy częste skurcze łydek odejdą w zapomnienie. 

Ćwiczenia zapobiegające skurczom łydek

Ryzyko skurczów łydek zwiększa się przy siedzącym trybie życia. Dlatego też, jeśli pracujesz przed komputerem lub długo prowadzisz samochód, pamiętaj o tym, aby często wykonywać krótkie przerwy i robić spacery. Staraj się chodzić po schodach, zamiast jeździć windą, i w ramach codziennej aktywności fizycznej wybieraj spacery, pływanie lub jazdę na rowerze.

Prostym ćwiczeniem, które można wykonywać w warunkach domowych, są wspięcia na piętach. Usiądź wygodnie na krześle, nogi rozstaw na szerokość bioder, a stopy ustaw w kierunku zewnętrznym. Wykonuj delikatne wznosy pięty, trzymając dłonie swobodnie oparte na kolanach. 

Jeśli skurcz łydki zaskoczy cię w nocy, pamiętaj o głębokim oddychaniu i próbie rozluźnienia mięśni. W tym celu wyprostuj nogę i skieruj palce u stóp ku górze. Ćwiczenie nie powinno trwać dłużej niż 20 sekund i po tym czasie powinieneś odczuć wyraźną ulgę w bólu. Przy wstawaniu z pozycji leżącej staraj się delikatnie oprzeć całą stopę na powierzchni i stopniowo rozruszać mięsień. 

1. J. Chudek, Bolesne skurcze mięśni, zator powietrzny, ból w klatce piersiowej, „Problemy Lekarskie” 2006, t. 45, nr 3, s.120–121.
2. E. Łastowiecka-Moras, Przewlekła niewydolność żylna kończyn dolnych – schorzenie związane z rodzajem wykonywanej pracy, „Bezpieczeństwo Pracy – Nauka i Praktyka” 2015, nr 6.
3. B. Filipek, Farmakoterapia przewlekłej niewydolności żylnej, „Czasopismo Aptekarskie” 2008, t. 178, nr 10, s. 40–50.
4. I. Sudoł Szopińska, K. Błachowiak i P. Koziński, Wpływ czynników środowiskowych na rozwój przewlekłej niewydolności żylnej, „Medycyna Pracy” 2006, t. 57, nr 4, s. 365–373.