Jak poradzić sobie ze skurczami łydek? Dlaczego powstają skurcze?

Czym są skurcze łydek?

Skurcze łydek to powszechna dolegliwość dotykająca Polaków w każdym wieku. Niekomfortowy ból pojawia się najczęściej w okolicy kolana (pod lub nad nim). W większości przypadków trwa zaledwie od kilkunastu sekund do kilku minut, jednakże zdarza się, że dokucza znacznie dłużej. Nagłe i krótkie skurcze łydek związane są ze zmianą długości i napięcia włókien mięśniowych.

Mimo że skurcze łydek mogą pojawić się w każdym wieku, to występują najczęściej u kobiet w ciąży i osób aktywnych fizycznie, które regularnie uprawiają sport. Najczęściej skurcze nie są niebezpieczne dla zdrowia, jednak przewlekłe mogą świadczyć o procesie chorobowym.

Czynniki zwiększające ryzyko skurczów łydek

Skurcze nóg w nocy i w ciągu dnia występują od 1 do 3 razy na dobę u ludzi powyżej 60. roku życia. Wraz z wiekiem prawdopodobieństwo ich pojawienia się znacznie rośnie, a regularne skurcze obserwować mogą osoby po 80. roku życia.

Jakie są przyczyny skurczów łydek?

Ból mięśniowy, inaczej mialgia, pojawiający się w okolicy łydek może mieć wiele przyczyn. Najczęściej są to:

• zaburzenia równowagi elektrolitów w ustroju, w tym przede wszystkim magnezu, potasu i wapnia,

• odwodnienie, spowodowane długotrwałymi wymiotami lub biegunkami,

• miażdżyca z powodu niedokrwienia kończyn dolnych,

• niedoczynność tarczycy,

• ciąża,

• anemia, której objawami są również zmęczenie i bladość skóry,

• czynniki genetyczne,

• wysokie ciśnienie żylne, żylaki lub inne rodzaje niewydolności żylnej,

• przewlekłe przyjmowanie niektórych leków, w tym m.in. estrogenów, preparatów moczopędnych i żelaza (podawanych dożylnie), naproksenu,

• nużliwość mięśni,

• polineuropatie,

• marskość wątroby.

U zdrowych, nieobciążonych chorobowo osób najczęstszą przyczyną skurczów łydek są zaburzenia elektrolitów. Brak magnezu objawia się również zaburzeniami rytmu serca, tikami nerwowymi i nadpobudliwością. Gdy zatem pojawią się dolegliwe kurcze łydek, warto wykonać badania z krwi na stężenie podstawowych elektrolitów.

Polecamy

---

Telemedycyna

Do jakiego lekarza udać się z częstymi skurczami mięśni?

Skurcze mięśni są bardzo częstą przypadłością i zwykle nie wzbudzają powodów do obaw. Może je wywołać nadmierny wysiłek fizyczny, odwodnienie czy stres. Problem jednak pojawia się wtedy, kiedy nawracają i występują często, utrudniając uprawianie sportu, spacery czy wykonywanie codziennych czynności. W takim wypadku warto zgłosić się do specjalisty, aby zgłębić problem. Jaki lekarz rozpozna i wyleczy skurcze mięśni?

Redakcja08.12.2021

Skurcze łydek w nocy

Jednoznaczna przyczyna pojawiania się skurczu łydek w nocy nie została dotychczas ustalona. Najczęściej jednak mówi się o tym, że ich przyczyna ma charakter neurogenny. Szacuje się, że problem ten może dotyczyć aż 50% osób dorosłych, w mniejszym stopniu dzieci. Co ciekawe, nocne skurcze łydek znacznie częściej pojawiają się u kobiet, a ich przyczynami mogą być m.in.:

• zbyt niska aktywność fizyczna w ciągu dnia,

• niedokrwienie, za które może odpowiadać cukrzyca,

• zanik neuronów ruchowych,

• skrócenie ścięgien.

Nocne skurcze łydek znacznie częściej pojawiają się u osób, które w przeszłości przeszły przez poważne urazy mięśniowe.

Zapobieganie skurczom łydek

Najlepszym sposobem na to, aby zmniejszyć ryzyko skurczów łydek, jest profilaktyka. Najważniejszy czynnik to właściwa dieta, bogata w przede wszystkim wapń, potas i magnez. W tym celu warto zrezygnować z produktów, które zaburzają wchłanianie tych elektrolitów – z kawy, herbaty (głównie czarnej) i alkoholu. Niebezpieczne może okazać się również nadmierne spożywanie szczawianów (rabarbaru, szczawiu) i nasyconych kwasów tłuszczowych.

Dbając o prawidłową kondycję mięśni, nie wolno zapominać o nawadnianiu. Optymalnie jest wypijać około 2 litrów wody dziennie. Aby poprawić krążenie żylne w kończynach dolnych, warto przed snem korzystać z ciepłych kąpieli, najlepiej z dodatkiem soli i olejków eterycznych, które łagodzą opuchliznę nóg. Jeśli istnieje taka możliwość, zaleca się korzystanie z profesjonalnych masaży lub okładów, które można wykonać w warunkach domowych.

Przy nawracających skurczach łydek rekomendowane jest skorzystanie z pomocy fizjoterapeuty. Dobierze on indywidualnie zestaw ćwiczeń ułożeniowych i takich, które usprawniają krążenie krwi.

Jeżeli skurcze łydek pojawiają się w nocy, dobrym rozwiązaniem jest wykorzystanie poduszki, którą należy umieścić pod łydkami, gdy leży się na plecach. W ten sposób łatwiej zadbać o prawidłowe krążenie krwi.

Ćwiczenia na bóle łydek

Łagodzenie bólów łydek można osiągnąć poprzez łatwe ćwiczenia fizyczne. Wystarczy jedynie 15 minut dziennie (3 razy dziennie po 5 minut), aby wprowadzić skuteczną profilaktykę.

Stań przy ścianie (w odległości około 60–90 cm). Pamiętaj, aby ustawić podeszwy stóp płasko na podłodze, nie odrywając pięt. Delikatnie przechyl się do przodu, opierając się o ścianę opuszkami palców u dłoni. Innym ćwiczeniem są tzw. wspięcia na palcach.

Tak, jak w przypadku wszystkich ćwiczeń fizycznych, najlepsze efekty osiągniesz dzięki regularności.

Leczenie skurczów łydek

Skurcze łydek można leczyć farmakologicznie. Ból często utrudnia codzienne funkcjonowanie, a nawet całkowicie „wyłącza” z życia. Większość pacjentów decyduje się na przyjmowanie leków przeciwbólowych w postaci tabletek, maści lub żelu. Bardziej specjalistyczne leki przepisywane są przez lekarza i wymagają uprzedniego przeprowadzenia szczegółowego wywiadu.

Silnych i często pojawiających się skurczów łydek nie wolno bagatelizować. Mogą one bowiem świadczyć o poważnych stanach chorobowych, w tym o tężyczce, zespole Morvana, zespole Isaacsa i sztywności uogólnionej.

1. K. Nicpoń, Bóle mięśniowe i kurcze bolesne w praktyce neurologa, „Polski Przegląd Neurologiczny” 2007, t. 3, nr 4.
2. A. Pupka, Kurcze mięśni, „Medycyna po Dyplomie” 2017, nr 2.