Adaptogeny – naturalne wsparcie w walce ze stresem

Czym są adaptogeny?

Adaptogenami określane są związki czynne farmakologicznie zawarte w roślinach lub wyciągi roślinne o działaniu normalizującym. Rzecz jasna, nie chodzi o wszystkie rośliny, jakie wzbogacają świat flory, lecz o rośliny adaptogenne, a więc takie, które wspierają organizm w utrzymaniu homeostazy (równowagi biologicznej). Taki balans bardzo łatwo zakłócić silnym stresem. Jeśli organizm nie jest w stanie samodzielnie radzić sobie ze wzmożonym napięciem nerwowym i z jego skutkami – warto zapewnić mu wsparcie.

Adaptogeny to właśnie te wszystkie substancje, które ułatwiają przystosowanie się (zaadaptowanie) do trudnych warunków i zwiększają wydolność organizmu bez jednoczesnego wzrostu zużycia przez niego tlenu.

Popularne adaptogeny – lista

Do substancji o działaniu adaptogennym zaliczane są: flawonoidy, saponozydy, fitoekdyzyny, radiolozyny. Wykazują one wiele korzystnych działań:

• antyoksydacyjne,

• wspierające odporność,

• przeciwzapalne,

• anaboliczne (powodujące wzrost tkanek),

• zapobiegające uszkodzeniom wątroby,

• redukujące poziom cholesterolu,

• redukujące poziom cukru we krwi.

Przedmiotem badań jest natomiast możliwy korzystny wpływ adaptogenów na procesy trawienne, funkcjonowanie wzroku, detoksykację, a także pracę układu moczowego i oddechowego.

Kilka roślin zawierających substancje adaptogenne zasługuje na szczególną uwagę, ponieważ wywierają na organizm wyjątkowo korzystny wpływ. Jeśli chcesz wspomóc swoją odporność na stres, sięgnij po następujące zioła adaptogenne:

• traganek (łac. Astragalus membranaceus) – adaptogenne właściwości ma żółto zabarwiony korzeń,

• ashwaganda (łac. Withania somnifera) – surowcem o działaniu adaptogennym jest korzeń,

• eleuterokok kolczasty (łac. Eleutherococcus senticosus) – z kilkuletnich krzewów pozyskiwane są korzenie i kłącza o działaniu adaptogennym,

• lukrecja gładka (łac. Glycyrrhiza glabra) – adaptogenne działanie wykazuje korzeń rośliny,

• żeń-szeń (łac. Panax ginseng) – właściwości adaptogenne ma korzeń o charakterystycznej człekokształtnej formie,

• szczodrak krokoszowy (łac. Rhaponticum carthamoides) – surowiec adaptogenny stanowi bylina wraz z kłączami,

• różeniec górski (łac. Rhodiola rosea) – właściwości adaptogenne mają zgrubiałe kłącza,

• aralia mandżurska (łac. Aralia mandshurica) – adaptogenne działanie wykazują długie korzenie o cylindrycznym kształcie,

• cytryniec chiński (łac. Schizandra chinensis) – adaptogenne działanie wykazuje cała roślina, jednak najczęściej wykorzystywane są liście, nasiona i owoce.

Jak działają adaptogeny?

Działanie roślin adaptogennych wciąż jest badane. Wszystko jednak wskazuje na to, że ich normalizujące działanie to efekt wpływu na procesy komórkowe (zmiany morfologiczne, fizjologiczne, biochemiczne) za pośrednictwem enzymów oraz na działanie narządów za pośrednictwem hormonów.

Zastosowanie adaptogenów

W definicji adaptogenów podkreślane są ich normalizujące właściwości. Co to oznacza? Rolą adaptogenów roślinnych jest wsparcie fizjologicznych zdolności organizmu do radzenia sobie ze stresem. Ich działanie musi być zatem wielokierunkowe i wspomagać wszystkie te obszary, na które niekorzystnie oddziałuje wzmożone napięcie nerwowe:

• centralny układ nerwowy,

• odporność,

• gospodarkę hormonalną,

• układ sercowo-naczyniowy,

• przewód pokarmowy.

Zwróć uwagę, że nie zawsze tak samo reagujesz na wyzwania. Niekiedy, nawet pozornie mało stresująca sytuacja, wyprowadza Cię z równowagi. Organizm ma wówczas trudność z przystosowaniem się do sytuacji, a przez to więcej wysiłku wymaga przywrócenie równowagi. Nie zawsze domowe metody radzenia sobie ze stresem są skuteczne. Wówczas dość długo może utrzymywać się wysokie ciśnienie, drżenie rąk, bezsenność i wyczerpanie. To rodzi ryzyko rozwoju wrzodów żołądka, cukrzycy czy nadciśnienia.

Choć istnieją leki przeciwlękowe i łagodzące napięcie nerwowe, to nie pozwalają one na dobre pozbyć się niepotrzebnego stresu. Możesz jednak zapewnić organizmowi dodatkowe wsparcie w postaci adaptogenów. Wspomogą one regulację układu neuroendokrynnego i immunologicznego. To możliwe za sprawą oddziaływania na podwzgórze. To wszak w nim wydzielana jest kortykoliberyna (CRH), pobudzająca przysadkę do wytwarzania hormonu adrenokortykotropowego (ACTH), którego wzrost jest natomiast dla nadnerczy sygnałem do rozpoczęcia uwalniania kortyzolu, czyli tzw. hormonu stresu.

Czy adaptogeny może stosować każdy?

Choć rośliny adaptogenne są cennym wsparciem dla organizmu w pokonywaniu stresu we wszystkich jego fazach, to nie mogą być stosowane przez każdego.

Nie są one szkodliwe same w sobie, jednak mogą wywołać reakcję alergiczną i wpłynąć na przyswajalność niektórych stosowanych leków. 

Kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny potrzebę sięgania po zioła skonsultować z lekarzem ginekologiem. Natomiast planując podawanie adaptogenów dziecku – umów się wcześniej na wizytę u pediatry.

Ponadto, ze względu na uspokajające działanie roślin adaptogennych, ich stosowanie łącznie z antydepresantami może nie być korzystne dla organizmu.