Co to jest niewydolność serca i jak ją można rozpoznać?

Czym jest niewydolność serca?

Niewydolność serca jest stanem chorobowym, w którym serce nie może przepompować krwi w wystarczającej ilości, aby pokryć zapotrzebowanie tkanek na tlen i substancje odżywcze. W efekcie nie są one w stanie prawidłowo funkcjonować. Stopień zaawansowania schorzenia może być różny. W części przypadków niewydolność serca utrudnia wykonywanie codziennych obowiązków i jest przyczyną znacznego pogorszenia jakości życia.Biorąc pod uwagę czas trwania nieprawidłowości, wyróżniamy niewydolność serca:

• przewlekłą,

• ostrą,

• przemijającą.

Ponadto niewydolność serca może dotyczyć lewej komory, prawej komory lub jednocześnie obu z nich. Wyróżnia się również niewydolność skurczową i rozkurczową mięśnia sercowego.

Przyczyny niewydolności serca

Przyczyny niewydolności serca w większości przypadków są związane z innymi schorzeniami układu sercowo-naczyniowego. Do jej wystąpienia mogą prowadzić:

• choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa),

• przebyty zawał mięśnia sercowego,

• zapalenie mięśnia sercowego,

• kardiomiopatia rozstrzeniowa lub przerostowa,

• wrodzone i nabyte wady serca,

• uszkodzenie serca związane z chorobami immunologicznymi,

• uszkodzenie serca przez toksyny (na skutek zażywania substancji psychoaktywnych lub niektórych leków),

• zmiany metaboliczne,

• nadciśnienie tętnicze,

• wady zastawek serca,
  zaburzenia rytmu serca (nieprawidłowe bicie serca).Wiele danych wskazuje na to, że najczęstszymi przyczynami niewydolności serca w Polsce są choroba niedokrwienna serca i nadciśnienie tętnicze.

Polecamy

---

Zdrowie

Jak zapobiegać chorobom układu krążenia? Kiedy warto udać się do kardiologa?

Pewnie każdy z nas słyszał o tym, że o serce należy dbać. Oczywiście jest to duże uproszczenie, bo serce jest tylko częścią układu krwionośnego, który jest podatny na wiele chorób kardiologicznych, nazywanych największą epidemią naszych czasów. Jak uchronić siebie i swoje serce przed rozwojem chorób układu krążenia? Kiedy skonsultować swój stan z lekarzem?

Redakcja07.12.2021

Jakie są objawy niewydolności serca?

Objawy niewydolności serca mogą pojawić się nagle (ostra niewydolność serca) lub narastać powoli (przewlekła niewydolność serca). Zdarza się, że u niektórych osób przez pewien czas nie występują żadne dolegliwości mimo trwania procesów patologicznych. Również stopień ich nasilenia może różnić się u poszczególnych pacjentów.Objawy niewydolności serca zależą w głównej mierze od tego, czy jest ona prawokomorowa czy lewokomorowa. W pierwszym przypadku nieprawidłowości dotyczą krążenia dużego (ogólnego), które dostarcza utlenowaną krew do tkanek, w drugim zaś - krążenia małego (płucnego), służącego do wymiany gazowej w płucach.Objawy prawokomorowej niewydolności serca związane są z zastojem krwi w naczyniach. Mogą to być:

• częste oddawanie moczu w nocy,

• obrzęki nóg,

• zawroty głowy,

• wodobrzusze,

• przekrwienie narządów wewnętrznych,

• zwiększone ciśnienie w żyłach szyjnych,

• powiększenie wątroby,
  osłabienie organizmu,

• spadek masy ciała spowodowany utratą tkanki mięśniowej i tłuszczowej (kacheksją),

• utrata apetytu.

Objawy lewokomorowej niewydolności serca związane są z zastojem krwi nad płucami. Możliwe objawy to:

• kaszel,

• odkrztuszanie wydzieliny,

• zmniejszona tolerancja wysiłku i łatwe męczenie się,

• osłabienie organizmu,

• duszność,

• zasinienie ust,

• kołatanie serca,

• świszczący oddech,

• przyspieszenie oddechu (tachypnoë).

Jednym z typowych objawów niewydolności serca jest orthopnoë. Pod tym terminem kryje się duszność, która pojawia się po przyjęciu pozycji leżącej. Ustępuje ona w ciągu 1-2 minut po wstaniu. Często zdarza się, że dolegliwość jest na tyle nasilona, że pacjent musi spać w pozycji siedzącej. Innym możliwym objawem jest bendopnea, czyli duszność podczas schylania się.

Leczenie niewydolności serca

Objawy niewydolności serca są wskazaniem do konsultacji medycznej. Pomoc jest potrzebna natychmiast, jeżeli dolegliwości wystąpiły nagle. Lekarz zleca wykonanie testów laboratoryjnych krwi (zwłaszcza ocenę stężenia peptydów natriuretycznych), przeprowadza wywiad oraz badania: elektrokardiogram (EKG), pomiar ciśnienia tętniczego, badanie ultrasonograficzne (USG) serca. Diagnostyka może zostać rozszerzona o EKG wysiłkowe, tomografię komputerową, koronarografię.Leczenie niewydolności serca ma na celu poprawę stanu pacjenta, zwiększenie komfortu życia, zwiększenie tolerancji wysiłku, złagodzenie objawów, zapobieganie hospitalizacjom i powikłaniom oraz zmniejszenie ryzyka śmiertelności. W terapii stosuje się metody farmakologiczne, niefarmakologiczne oraz inwazyjne (np. wszczepienie urządzenia wspomagającego pracę serca). Sposób leczenia jest dobierany indywidualnie do każdego pacjenta.

Profilaktyka niewydolności serca

Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia niewydolności serca, należy dbać o układ krążenia. Mowa m.in. o działaniach, takich jak:

• zmniejszenie podaży soli,

• normalizacja masy ciała,

• stosowanie zbilansowanej diety,
  odpowiednie nawodnienie organizmu (do picia zalecana jest woda mineralna),
  * zaprzestanie palenia tytoniu i nadużywania alkoholu.
  

Ważna jest regularna aktywność fizyczna. Nie musi to być intensywny sport. Warto zorientować się na przykład, co daje joga. Aktywność powinna być dostosowana do możliwości organizmu.

1. Grupa Robocza Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) do spraw diagnostyki i leczenia ostrej i przewlekłej niewydolności serca, Wytyczne ESC dotyczące diagnostyki i leczenia ostrej i przewlekłej niewydolności serca w 2016 roku, „Kardiologia Polska” 2016
2. D. Karasek i in., Epidemia niewydolności serca - problem zdrowotny i społeczny starzejących się społeczeństw Polski i Europy, „Folia Cardiologica Excerpta” 2008, t. 3, nr 5, 242-248.
3. B. Kowalczyk, R. Czyż, B. Kaźmierska, Niewydolność serca - definicja, klasyfikacja, epidemiologia, objawy i leczenie, „Journal of Education, Health and Sport” 2016, t. 6, nr 11, s. 352-367.