Czym jest borelioza? Jak ją rozpoznać i leczyć?

Czym jest borelioza?

Borelioza, inaczej choroba z Lyme, rodzi wiele pytań. Jest to wielopostaciowa, wieloukładowa i przewlekła choroba, która wywoływana jest przez bakterię Gram-ujemną zwaną Borrelia burgdorferi, przenoszoną przez kleszcze. Te małe i wzbudzające wiadomą niechęć stawonogi zasiedlają przede wszystkim lasy liściaste i mieszane oraz tereny podmokłe. Pamiętaj, że boreliozą możesz zarazić się, spacerując po miejskim parku, działce, polach uprawnych i łąkach. W jaki sposób dochodzi do zakażenia? Kleszcz zakażony krętkiem Borrelia wczepia się w skórę żywiciela za pomocą aparatu kłująco-ssącego. W pierwszej chwili możesz nie zauważyć, że do twojej skóry przyczepił się nieprzyjaciel. Kleszcz bowiem wprowadza pod skórę człowieka substancję o właściwościach znieczulających, co skutecznie odwraca uwagę od momentu wkłucia. Zakażenie zazwyczaj następuje stosunkowo szybko, ponieważ po upływie od 24 do 48 godzin. W tym czasie można usunąć kleszcza i zmniejszyć ryzyko boreliozy. Dlatego tak ważne jest dokładne sprawdzenie całego ciała po spacerze w lesie lub na łące. Jeśli na pieszej lub rowerowej wycieczce towarzyszyli ci bliscy, koniecznie obejrzyj ich pachy, pośladki, zgięcia dużych stawów i głowę.

Objawy boreliozy

Borelioza ma bardzo zróżnicowany i złożony obraz kliniczny. Może rozwijać się latami, nie dając specyficznych objawów. Tym, co powinno wzbudzić twoją czujność, jest tzw. rumień wędrowny. Tworzy się on w miejscu wkłucia kleszcza i wygląda jak niewielka plamka lub grudka, która stopniowo zwiększa swoją średnicę. Ostateczne na skórze pojawia się duża ciemnoróżowa lub czerwona plama z bardzo charakterystycznym przejaśnieniem w środku. Ta zmiana dermatologiczna można dawać uczucie swędzenia, pieczenia, a nawet lekki ból.

Rumieniowi towarzyszy często także szereg objawów przypominających grypę, w tym: gorączka, bóle głowy, zmęczenie i bóle mięśni.

Po kilku tygodniach, a nawet miesiącach od zakażenia bakterie przedostają się do wielu narządów ludzkiego ciała, powodując stany zapalne stawów oraz komplikacje natury neurologicznej i kardiologicznej. Wówczas chory może doświadczyć m.in.:

• zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych,

• postępującej kardiomiopatii,

• neuropatii obwodowych,

• zapalenia osierdzia i wsierdzia,

• zaburzenia przewodnictwa mięśnia sercowego.

Późna, przewlekła faza boreliozy może się rozwijać do kilku lat od momentu zakażenia. Na tym etapie dochodzi niekiedy do pojawienia się poważnych i niebezpiecznych dla życia i zdrowia objawów neurologicznych i kardiologicznych.

Jak sam widzisz, wczesne rozpoznanie boreliozy, najlepiej na etapie pojawienia się tzw. rumienia wędrownego, jest kluczowe w celu szybkiego wdrożenia odpowiedniego leczenia. Nie bagatelizuj zatem typowych zmian na skórze i jeśli masz wątpliwość, czy jest to skutek zwykłej alergii czy początek boreliozy, wybierz się do lekarza. Natychmiastowa reakcja to szansa na zachowanie zdrowia i życia.

Jak rozpoznaje się boreliozę?

Jedynym pewnym sposobem na to, aby poprawnie zdiagnozować boreliozę, jest dostrzeżenie na skórze tzw. rumienia wędrującego. Jest on na tyle specyficzny, że żaden specjalista nie będzie miał wątpliwości, że ma do czynienia z chorobą odkleszczową. Niestety nie u każdej osoby rumień zakaźny jest widoczny. Wówczas należy wykonać testy z krwi. Szczególnie wtedy, gdy pacjent ma podejrzenia, że mogło dojść do zakażenia, i doświadcza takich objawów, jak bóle mięśni i stawów, czy też ogólne osłabienie. Materiałem do badania laboratoryjnego jest krew. Procedura w niczym nie różni się od zwykłej morfologii. Pielęgniarka pobierze ci niewielką ilość krwi z żyły w zgięciu łokcia. Test polega na wykryciu specyficznych przeciwciał anty-Borrelia, które nasz układ odpornościowy zaczyna produkować po kontakcie z bakterią. Analityk szuka we krwi przeciwciał klasy IgM oraz IgG. Ważne jest także wykluczenie innych chorób przewlekłych, które mogą przebiegać z wyżej opisanymi objawami, w tym np. reumatoidalnego zapalenia stawów. Jeśli test potwierdzi obecność przeciwciał, lekarz decyduje o podjęciu leczenia.

Leczenie boreliozy

Najczęstszym wyborem w leczeniu boreliozy jest antybiotykoterapia. Jeśli po zażyciu leków objawy choroby znacznie się osłabiają, a komfort życia pacjenta jest lepszy, świadczy to o skuteczności wybranej metody leczenia. Gdy dwukrotna próba doboru antybiotyku nie przyniesie spodziewanych rezultatów, lekarz musi rozważyć inną formę leczenia.

Warto podkreślić, że choroba wykryta w bardzo wczesnym stadium daje całkowitą szansę na wyleczenie. Dlatego zadbaj o zdrowie swoje i swoich najbliższych i bądź czujny podczas wakacyjnych wojaży na świeżym powietrzu.

1. G. Stanek i F. Strle. Borelioza: europejskie spojrzenie na diagnostykę i leczenie. Current Opinion in Infectious Diseases, 2009, t. 22, s. 450-454.
2. Ż. Smoleńska, A. Matyjasek i Z. Zdrojewski. Borelioza - najnowsze rekomendacje w diagnostyce i leczeniu. Forum Reumatologiczne, 2016, t.2, nr 2, s. 58-64.
3. A. Godek. Nowoczesne metody leczenia boreliozy z koinfekcją (antybiotyki, żywienie). Medycyna Rodzinna, 2014, t. 3, s. 147–151.