Jak działa czerwony ryż na cholesterol? Poznaj właściwości czerwonego ryżu

Choroby układu krążenia – duży problem zdrowotny

Schorzenia układu sercowo-naczyniowego stanowią poważny problem społeczny i zdrowotny. Uważa się je za główną przyczynę zgonów i niepełnosprawności. Za ich powstanie odpowiada szereg czynników, a zwłaszcza podwyższony poziom cholesterolu, zwany fachowo hipercholesterolemią. Sprzyja on miażdżycy tętnic i chorobie wieńcowej, które są głównym powodem zgonów wśród chorób krążenia. Zastanawiasz się, w jakich produktach jest najwięcej cholesterolu? Największe jego ilości znajdują się w pokarmach o wysokim udziale tłuszczów nasyconych, do których zalicza się zwłaszcza:

• produkty zawierające olej palmowy,

• zupy i inne dania gotowe, czyli typu instant,

• potrawy smażone, np. frytki, kotlety,

• tłuste mięsa i wędliny, np. słoninę, baraninę, podroby, boczek, pasztety, większość kiełbas,

• dania typu fast food, np. hot dogi, hamburgery,

• słone przekąski, np. chipsy, krakersy,

• tłuste mleko i produkty nabiałowe, np. sery topione i podpuszczkowe,

• słodycze, ciasta i ciastka.

Ograniczenie udziału tych produktów w diecie w znaczący sposób może przyczynić się do spadku poziomu cholesterolu we krwi. Jednak u niektórych osób konieczne jest wdrożenie farmakoterapii, a jednym z wykorzystywanych środków jest lek z czerwonego ryżu.

Wyciąg z czerwonego ryżu na cholesterol

Na wstępie należy zaznaczyć, że preparaty z czerwonego ryżu na cholesterol opierają swoje działanie na sfermentowanym ekstrakcie z czerwonego ryżu, a nie na wykorzystywanym w kuchni ryżu czerwonym. Wyciąg z czerwonego ryżu powstaje w wyniku procesu fermentacji ryżu z wykorzystaniem następujących szczepów drożdży: Monascus purpureus, Monascus pilosus, Monascus floridanus, Monascus ruber.

W składzie sfermentowanego czerwonego ryżu znajdują się następujące produkty:

• cukry (25–73%, a zwłaszcza skrobia),

• białka (14–31%),

• woda (2–7%),

• kwasy tłuszczowe (1–5%),

• pigmenty – rubropunctatina, monascorubramina, rubropunctamina,

• sterole,

• poliketidy,

• izoflawony.

Poddanie czerwonego ryżu fermentacji sprawia, że wzrasta poziom związków obniżających stężenie cholesterolu. Chodzi zwłaszcza o poliketydy, a dokładnie o ich rodzaj monakoliny, którego stężenie w produktach na cholesterol wynosi ponad 1,9%. Związek ten ze względu na budowę chemiczną zaliczany jest do grupy statyn.Jest cząsteczką identyczną z lowastatyną.

Jak działa czerwony ryż na cholesterol?

Preparaty z czerwonego ryżu na cholesterol wykazują działanie hipolipidemiczne z uwagi na zdolność monakoliny do odwracalnego hamowania enzymu odgrywającego kluczową rolę w endogennej syntezie cholesterolu, czyli reduktazy 3-hydroksy-3-metylo-glutarylo-CoA (HMG-CoA). Badania donoszą, że wyciąg z czerwonego ryżu w ciągu 24 miesięcy jest zdolny do obniżenia poziomu stężenia tzw. złego cholesterolu LDL nawet o 39 mg/dl. Efekty takie uzyskano w związku z dzienną suplementacją od 1200 do 4800 mg leku z czerwonego ryżu, co odpowiada 4,8–24 mg monakoliny.

Fermentowany czerwony ryż okazuje się pomocny nie tylko na cholesterol. Specjaliści są zdania, że produkt ten przyczynia się do obniżenia poziomu stężenia białka C-reaktywnego w osoczu krwi. Związek ten jest markerem stanu zapalnego naczyń krwionośnych i metaloproteinazy macierzy, przyczyniającej się do zaburzeń w budowie naczyń. Jego podwyższony poziom predysponuje również do powstania choroby sercowo-naczyniowej. Wszelkie wymienione działania wyciągu z fermentowanego czerwonego ryżu przyczyniają się do poprawy stanu i funkcjonowania śródbłonka układu krążenia, a to z kolei wiąże się ze spadkiem ryzyka sercowo-naczyniowego.

Czerwony ryż przyczynia się również do poprawy sztywności tętniczej, co przekłada się na ograniczenie ryzyka zdarzeń sercowo-naczyniowych. Badania donoszą, że powoduje on zmniejszenie ryzyka choroby wieńcowej, udaru mózgu, nowotworów złośliwych, potrzeby przeprowadzenia przezskórnej angioplastyki czy obejścia aortalno-wieńcowego.

Jak stosować suplement na cholesterol z czerwonego ryżu?

Mimo że suplementy na cholesterol z czerwonego ryżu są ogólnodostępne w aptekach, nie należy ich przyjmować bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Trzeba zwrócić uwagę na zawartość monakoliny (dostępne na rynku produkty różnią się pod względem dawki, co przekłada się na ich siłę działania), certyfikaty potwierdzające brak zanieczyszczeń, w tym głównie związku o nazwie cytrynina, który wykazuje działanie szkodliwe na nerki. Tabletki z czerwonego ryżu nie powinny być jednocześnie stosowane z lekami, takimi jak: makrolidy, werapamil, niektóre leki antyretrowirusowe, cyklosporyna, azolowe leki przeciwgrzybicze czy fibraty.

Tabletki z wyciągiem z fermentowanego czerwonego ryżu mogą stanowić dobrą alternatywę dla osób z grupy niskiego (< 1% w skali SCORE) lub umiarkowanego (1–5% w skali SCORE) ryzyka sercowo-naczyniowego. Są do rozważenia w przypadku chorych z grupy dużego ryzyka sercowo-naczyniowego, u których wyjściowo stężenie cholesterolu LDL nie przekracza 100 mg/dl, zwłaszcza gdy z różnych względów nie mogą oni podjąć terapii statyną.

Europejski Urząd do spraw Bezpieczeństwa Żywności potwierdza istnienie związku przyczynowo-skutkowego między przyjmowaniem monakoliny z lekami ze sfermentowanego czerwonego ryżu a poprawą stężenia cholesterolu we krwi. Aby je uzyskać, osoby dorosłe powinny stosować w ciągu dnia 10 mg monakoliny K z preparatami z czerwonego ryżu.

1. M. Banach i wsp., Wytyczne PTL/KLRwP/PTK postępowania w zaburzeniach lipidowych dla lekarzy rodzinnych 2016, „Lekarz POZ” 2016, nr 4, s. 251–300.
2. J.S. Lin, An alternative treatment of hyperlipidemia with red yeast rice: a case report, „Journal of Medical Case Reports” 2010, nr 4, s. 4.
3. M. Malec, Monakolina K – naturalna statyna, „Farmacja Polska” 2019, t. 75, nr 7, s. 365–368.
4. B. Wożakowska-Kapłon, P. Salwa, Monakolina – pomost między prozdrowotną modyfikacją diety a farmakoterapią hipercholesterolemii, „Folia Cardiologica” 2016, t. 11, nr 4, s. 318–326.