Liszajec – co to za choroba? Przyczyny, objawy, leczenie

Liszajec – co to za choroba?

Liszajec to choroba zakaźna powierzchownych warstw skóry. Rozwinąć się może w każdym wieku, jednak najwięcej przypadków liszajca zakaźnego dotyczy dzieci w wieku 2–6 lat. Mogą one „przynieść” chorobę ze żłobka, przedszkola, szkoły, gdzie zarażają się od rówieśników. Eksperci informują, że w sposób szczególny na liszajec zakaźny narażone są osoby uprawiające sporty kontaktowe – zapasy, rugby czy futbol amerykański. W naszej szerokości geograficznej do zachorowania dochodzi najczęściej w miesiącach letnich.

• Sprawdź, czym są choroby autoimmunologiczne i poznaj ich przykłady.

Z uwagi na zbliżoną nazwę nierzadko ludzie mylą ze sobą liszajca zakaźnego z liszajem. Są to dwie odrębne jednostki chorobowe. Liszaj jest przewlekłą chorobą skóry lub błon śluzowych, charakteryzującą się obecnością drobnych, czerwonych grudek i silnego świądu. Jak dotąd nie określono przyczyny jej powstawania.

Liszajec zakaźny – przyczyny powstawania

Liszajec zakaźny wywoływany jest przede wszystkim przez gronkowca – Staphylococcus aureus, rzadziej przez paciorkowca – Streptococcus pyogenes. Eksperci zwracają uwagę na częstą mieszaną etiologię schorzenia, czyli paciorkowcowo-gronkowcową. Liszajec charakteryzuje się dużą zakaźnością. Rozprzestrzenia się drogą kontaktu bezpośredniego z osobą zakażoną. Możliwe jest też szerzenie się zakażenia przez przedmioty użytkowane przez chorego.

Liszajec może mieć charakter pierwotny (rozwinąć się na skórze niezmienionej chorobowo) albo wtórny (być skutkiem ubocznym innych chorób skóry). Liszajec zakaźny rozwija się m.in. w przebiegu kontaktowego zapalenie skóry, świerzbu, atopowego zapalenia skóry, grzybicy, ospy wietrznej, wszawicy.

Jakie są objawy liszajca?

Liszajec zakaźny charakteryzuje się występowaniem zmian o charakterze pęcherzy, w których znajduje się wodnisto-ropna treść. Zmiany te ulegają pęknięciu w ciągu 1–2 dni od powstania. W ich miejscu pojawiają się nadżerki. To płytkie, wrzodziejące uszkodzenie skóry. Nadżerka pokryta jest delikatnym strupem. W przypadku gdy liszajec jest wynikiem zakażenia paciorkowcami, obserwuje się drobniejsze zmiany skórne. Te niewielkie pęcherzyki zmieniają się w ciągu kilku dni w grube, żółte strupy. Zmiany skórne w przebiegu liszajca umiejscawiają się przeważnie na twarzy, zwłaszcza zaś w okolicy nosa i jamy ustnej, rzadziej spotkać je można na skórze szyi, rąk, klatki piersiowej. Zmiany ustępują bez pozostawiania blizn. Objawom liszajca zakaźnego zazwyczaj towarzyszą: zajady, powiększenie okolicznych węzłów chłonnych, zapalenie wałów paznokciowych, bolesność i świąd. Pamiętaj, żeby unikać drapania się. W przeciwnym razie bakterie wywołujące liszajca przenoszone są na rękach i możesz zarówno doprowadzić do szerzenia się choroby na zdrową skórę, jak i zarażać innych. 

Do jakiego lekarza się zwrócić?

Z podejrzeniem liszajca najlepiej zgłoś się do dermatologa, czyli specjalisty zajmującego się schorzeniami skóry. 

Na czym polega diagnostyka liszajca zakaźnego?

Rozpoznanie liszajca zakaźnego opiera się na:

• badaniu podmiotowym – wywiadzie medycznym,

• badaniu przedmiotowym – stwierdzeniu typowego obrazu klinicznego, 

• badaniu bakteriologicznym – pozwala na dokładne określenie bakterii wywołujących chorobę, a w efekcie na zastosowanie terapii celowanej, co minimalizuje ryzyko powstania antybiotykoodporności.

Jeśli lekarz uzna to za stosowane, zleci dodatkowe badania, jednak ww. są z reguły wystarczające do postawienia diagnozy.

Liszajec zakaźny – leczenie

Leczenie liszajca zakaźnego zależy od rozległości zmian chorobowych i stanu ogólnego. Podstawą terapii jest podanie antybiotyku. W przypadku gdy zmiany chorobowe zajmują niewielką powierzchnię, stosowane są środki o działaniu miejscowym. Mogą one mieć formę aerozolu, kremu, maści, emulsji z antybiotykiem. Lekiem z wyboru do miejscowego stosowania jest mupirocyna. Alternatywą są m.in.: klindamycyna, bacytracyna, neomycyna. Przed aplikacją leku należy umyć skórę. Jeśli liszajcowi towarzyszą liczne i rozległe zmiany oraz powiększenie węzłów chłonnych albo nie obserwuje się zadowalających efektów leczenia miejscowego, lekarz zleca dodatkowo ogólne podanie antybiotyku.

Bez względu na charakter leczenia na zmiany aplikowane są środki odkażające. Ważne jest mechaniczne usuwanie nawarstwionych strupów. W sposób szczególny należy dbać o higienę osobistą – częste kąpiele i zmiany odzieży – wybierać ubrania z naturalnych materiałów, unikać gorących i wilgotnych miejsc.

Szybko podjęte leczenie liszajca zakaźnego pozwala pozbyć się uporczywych objawów w ciągu kilku czy kilkunastu dni. Jeśli nie podejmiesz leczenia liszajca, dolegliwości mogą się utrzymać nawet przez kilka tygodni. Mogą ustąpić samoistnie, ale i doprowadzić do powstania takich skutków ubocznych, jak: kłębuszkowe zapalenie nerek, zapalenie węzłów chłonnych, bakteriemia (bakteryjne zakażenie krwi), zapalenie opon mózgowych, posocznica.