Ugryzienie bąka - kłopot sportowców i amatorów kąpieli w jeziorach

Bąk - co to za owad i jak kąsa?

Bąki swym wyglądem przypominają muchy, ale są od nich znacznie większe - mają około 20-25 mm długości. Boleśnie kąsają ludzi i zwierzęta od tundry arktycznej po lasy tropikalne. W Polsce zwane są potocznie ślepakami. Ta tajemniczo brzmiąca nazwa nie ma bynajmniej nic wspólnego z wielkimi oczami owada. To zasługa szkód, jakie wywołują u kąsanych zwierząt - powodują utratę przez nie wzroku.

Dzięki szerokim skrzydłom bąki są wyjątkowo zwrotne i szybkie. To pozwala im niemal niezauważenie dotrzeć do ofiary, ugryźć ją i umknąć, zanim ta zdąży zareagować na to nieprzyjemne spotkanie.

Aparat gębowy bąków wyposażony jest w żuwaczki przystosowane do kłucia i zlizywania krwi z ciała żywiciela (organizmów stałocieplnych). Poniżej żuwaczek znajduje się przewód umożliwiający wpuszczanie do naczyń krwionośnych śliny, zawierającej substancje zapobiegające krzepnięciu krwi. Jak w przypadku wielu owadów, tak i tutaj to samice gryzą ludzi i zwierzęta. Samce mają aparaty gębowe przystosowane do pobierania nektaru kwiatowego.

Jak wygląda ugryzienie bąka?

Ugryzienia bąka nie sposób przeoczyć - jest dosyć bolesne. Niedługo po ataku, gdy ból minie, miejsce ugryzienia zaczyna intensywnie swędzieć, pojawia się rumień i miejscowa opuchlizna, która wyraźnie odstaje od powierzchni skóry.

Ponieważ w ślinie bąka znajduje się substancja zapobiegająca krzepnięciu krwi, rana po ugryzieniu goi się długo. W związku z tym również objawy ukąszenia mogą się utrzymywać nawet kilka tygodni.

W ślinie poza składnikami utrudniającymi agregację płytek krwi znajdują się także substancje drażniące. To one są odpowiedzialne za reakcję alergiczną, objawiającą się u osób nadwrażliwych:

• gorączką,

• osłabieniem,

• utratą łaknienia,

• pogorszeniem samopoczucia.

Ugryzienie bąka - co robić, by złagodzić objawy ukąszenia?

Bąki atakują od wiosny aż do końca lata. Najczęściej dadzą ci o sobie znać w czasie upałów, gdy na ciele pojawi się wabiący pot lub gdy będziesz mieć mokrą skórę po kąpieli w jeziorze. Ugryzienie przez bąka nie należy do przyjemnych. Możesz jednak złagodzić dokuczliwość objawów ukąszenia domowymi metodami.

Domowe sposoby na dokuczliwy świąd

Ugryzienie bąka jest bolesne, ale krótkotrwałe. Znacznie dłużej utrzymuje się świąd skóry w miejscu ukąszenia. Aby nieco złagodzić ten nieprzyjemny objaw, możesz stosować okłady z liści orzecha włoskiego i lipy drobnolistnej oraz miąższu aloesu drzewiastego. Pomocne są także okłady z naparów ziołowych. Właściwości przeciwświądowe wykazują m.in.:

• dziurawiec zwyczajny,

• fiołek trójbarwny,

• mięta pieprzowa,

• szałwia lekarska,

• nagietek lekarski,

• prawoślaz lekarski,

• rumianek pospolity,
  Świąd skóry zmniejszą również zimne okłady. Nie przykładaj jednak kostek lodu bezpośrednio do skóry, ponieważ grozi to odmrożeniem tkanek.

Okłady na opuchliznę

Poza dokuczliwymi świądem i bólem ugryzienie bąka powoduje powstanie zgrubienia w miejscu ukąszenia. Możesz zastosować okłady na opuchliznę, aby przyspieszyć jej zniknięcie i tym samym regenerację tkanki po ukąszeniu. Wykorzystaj w tym celu sodę oczyszczoną. Wystarczy rozprowadzić 2 łyżki stołowe proszku w szklance wody i przyłożyć nasączony roztworem wacik do zmienionego fragmentu skóry.

Podobne właściwości mają okłady z octu spirytusowego 10% lub jabłkowego. Pamiętaj jednak, by rozcieńczyć go z wodą w proporcji 1:1. Po nałożeniu na skórę już po kilku minutach zauważysz zmniejszenie opuchlizny.

Możesz również wykorzystać schłodzone liście kapusty. Zawarte w warzywie flawonoidy oraz witaminy K i C nie tylko zmniejszą obrzęk, ale także złagodzą rozwijający się stan zapalny. To właśnie dlatego kapuściane liście są chętnie wykorzystywane przez kobiety w początkowym etapie laktacji i tzw. nawale pokarmu.

Naturalne metody łagodzenia stanu zapalnego

Co zrobić, gdy ugryzie bąk i w wyniku tego rozwinie się stan zapalny? Szybkie efekty mogą przynieść okłady z cebuli. Warzywo zawiera w sobie substancje siarkoorganiczne, które niegdyś pozwalały skutecznie odkażać rany powojenne. Dzięki temu nie rozwijały się w nich infekcje i szybciej się goiły. Okłady z cebuli zastosowane po ugryzieniu bąka nie tylko zredukują rumień, ale również przyspieszą regenerację tkanki, jeśli przez uporczywy świąd rozdrapiesz miejsce ukąszenia.Właściwości przeciwzapalne mają również:

• aloes drzewiasty,

• arnika górska,

• babka lancetowata,

• bluszcz pospolity,

• chmiel zwyczajny,

• czosnek pospolity,

• dziurawiec zwyczajny,

• krwawnik pospolity,

• mak polny,

• nagietek lekarski,

• podbiał pospolity,

• prawoślaz lekarski.

1. J. Boczek, G. Pruszyński, Owady niebezpieczne dla zdrowia oraz życia człowieka i zwierząt domowych, „Zagadnienia Doradztwa Rolniczego” 2015, nr 2 (80), s. 107-120.
2. S. Ignatowicz, Bąki, jusznice i ślepaki - postrach bydła i pasterzy, „Bydło” 2014, nr 7, s. 54-57.
3. P. Trojan, Tabanidae. Ślepaki (Insecta: Diptera), PWN, Warszawa 1979.
4. K. Wala i in., Cebula - niedocenione źródło korzyści terapeutycznych, „Medycyna Rodzinna” 2019, nr 22 (1), s. 41-46.