Test obciążenia glukozą – wskazania do badania i normy

Test obciążenia glukozą – co to jest?

Doustny test obciążenia glukozą (ang. oral glucose tolerance test, OGTT) jest badaniem wykonywanym w diagnostyce stanu przedcukrzycowego i cukrzycy. To niemal bezinwazyjna i bezbolesna procedura, podczas której pobierana jest do analizy krew żylna przed spożyciem glukozy i po spożyciu jej określonej ilości. Na podstawie pomiaru stężenia glukozy w próbkach lekarz może ocenić, jak zmienia się poziom tej substancji w organizmie osoby badanej. Wyniki umożliwiają wykrycie takich chorób i zaburzeń, jak:

• nieprawidłowy poziom glukozy na czczo;

• nieprawidłowa tolerancja glukozy;

• cukrzyca;

• hipoglikemia reaktywna (obniżenie poziomu glukozy we krwi poniżej normy po obciążeniu glukozą).

Nieprawidłowy poziom glukozy na czczo i nieprawidłowa tolerancja glukozy są uważane za stany przedcukrzycowe. Podobnie jak w przypadku rozpoznania cukrzycy, również te zaburzenia wymagają wdrożenia odpowiedniego postępowania. 

Badanie OGTT nie pozwala na odróżnienie typów cukrzycy. Wymaga to wykonania dodatkowych badań. Najczęściej występujące typy cukrzycy to:

• cukrzyca typu 2. – to niemal 90% wszystkich przypadków cukrzycy. Choroba dotyczy przede wszystkim osób po 40. roku życia, a jej przebieg przez długi czas może być bezobjawowy. Przyczyną cukrzycy typu 2. jest zmniejszenie wrażliwości tkanek na działanie insuliny – hormonu wydzielanego przez komórki beta trzustki. W warunkach prawidłowych insulina odpowiada za transport glukozy z krwi do komórek. Gdy rozwija się insulinooporność, zwiększa się stężenie glukozy we krwi (glikemia);

• cukrzyca typu 1. – jest konsekwencją nieprawidłowego działania układu odpornościowego, który wytwarza przeciwciała skierowane przeciwko własnym komórkom, w tym przypadku przeciwko komórkom beta trzustki. Gdy zniszczeniu ulegnie 80–90% komórek beta, pojawiają się symptomy choroby. Objawy cukrzycy typu 1. pojawiają się często już w młodym wieku, dlatego określa się ją także mianem „cukrzycy typu dziecięcego”;

• cukrzyca ciążowa – zaburzenie to rozpoznaje się, gdy podwyższone stężenie glukozy we krwi jest stwierdzone po raz pierwszy podczas ciąży. Eksperci szacują, że nieprawidłowa tolerancja glukozy występuje nawet u 28% przyszłych mam.

Nie bagatelizuj stanu przedcukrzycowego i cukrzycy! Wysoki poziom glukozy we krwi sieje spustoszenie w Twoim organizmie, nawet jeśli początkowo nie zauważasz żadnych niepokojących objawów. Nieleczona choroba może prowadzić do groźnych konsekwencji – uszkodzenia narządu wzroku, nerek, a nawet zawału mięśnia sercowego lub udaru mózgu. Jeżeli podejrzewasz, że możesz zmagać się z cukrzycą, skonsultuj się z diabetologiem, czyli specjalistą w diagnozowaniu i leczeniu tej choroby.

• Sprawdź również, na czym polega leczenie insulinooporności!

Kto powinien wykonać badanie?

Zastanawiasz się, jakie są wskazania do wykonania doustnego testu obciążenia glukozą? Wykonaj badanie, po uprzedniej konsultacji z lekarzem, w przypadku:

• podwyższonego wyniku glukozy na czczo, niespełniającego kryterium rozpoznania cukrzycy (mieszczącego się w granicach 100–125 mg/dl);

• stwierdzenia obecności glukozy w badaniu ogólnym moczu;

• obecności czynników ryzyka cukrzycy (podwyższonego stężenia trójglicerydów we krwi; przebytej cukrzycy ciążowej; zespołu policystycznych jajników; otyłości)

• obecności neuropatii (uszkodzenia nerwów) lub retinopatii (nieprawidłowości w obrębie siatkówki oka) o niejasnej przyczynie.

Krzywą cukrową powinny wykonać również wszystkie kobiety spodziewające się dziecka. Test obciążenia glukozą jest zalecany między 24. a 28. tygodniem ciąży. OGTT przyszła mama powinna wykonać wcześniej, jeśli w poprzedniej ciąży zmagała się z cukrzycą ciążową.

Jak przygotować się do testu obciążenia glukozą?

Aby wynik krzywej cukrowej był wiarygodny, do badania musisz się odpowiednio przygotować:

• przed badaniem zrezygnuj z przyjmowania leków, które mogą wpływać na poziom glukozy we krwi (np. glikokortykosteroidów). Pamiętaj, że decyzję o odstawieniu leków musisz uprzednio skonsultować z lekarzem;

• nie ograniczaj węglowodanów (cukrów) w diecie przed badaniem;

• do laboratorium zgłoś się na czczo – ostatni posiłek możesz spożyć 10–16 godzin przed pobraniem krwi;

• do punktu pobrań zgłoś się w godzinach porannych, najlepiej między 7. a 9. rano;

• przez cały czas testu doustnego obciążenia glukozą pozostań w laboratorium, najlepiej w pozycji siedzącej;

• zabierz ze sobą ciekawą książkę lub gazetę – badanie trwa dość długo, bo aż 2 godziny.

Pamiętaj, że na poziom glukozy we krwi mogą wpływać nie tylko leki, ale także takie czynniki, jak infekcja czy przebyty uraz. Nie wykonuj wówczas krzywej cukrzycowej. Poczekaj z badaniem do czasu, gdy będziesz w optymalnej kondycji.

OGTT – przebieg badania

Test doustnego obciążenia glukozą trwa 2 godziny. Na początku badania diagnosta laboratoryjny lub pielęgniarka pobiera próbkę krwi żylnej, w której oznaczony zostanie poziom glukozy na czczo. Następnie otrzymasz do wypicia roztwór składający się z 75 g glukozy i 300 ml wody. Wypij go w ciągu 5 minut. Po spożyciu glukozy usiądź i pozostań w punkcie pobrań. Kolejne pobranie krwi jest wykonywane po 120 minutach od rozpoczęcia testu. Jeżeli w którymkolwiek momencie poczujesz się źle, natychmiast poinformuj o tym personel medyczny. Po zakończeniu badania możesz wrócić do codziennych zajęć. Po odebraniu wyniku OGTT zgłoś się do lekarza, który właściwie go zinterpretuje.

Jakie są normy doustnego testu obciążenia glukozą?

Zastanawiasz się, co oznaczają Twoje wyniki testu obciążenia glukozą? Normy dla osób niebędących w ciąży przedstawiają się następująco:

• poziom glukozy na czczo u osób zdrowych powinien być niższy niż 100 mg/dl;

• poziom glukozy po 120 minutach od spożycia 75 g glukozy powinien być niższy niż 140 mg/dl.
  

Stężenie glukozy we krwi na czczo, mieszczące się w granicach 100–125 mg/dl, oznacza nieprawidłową glikemię na czczo. Wynik ≥126 mg/dl wskazuje na cukrzycę, ale wymaga powtórzenia [1]. U osób z tak wysokim stężeniem glukozy na czczo nie powinno się kontynuować testu. To dlatego przed wypiciem roztworu glukozy personel medyczny często decyduje się na pomiar glikemii z palca.

Jeżeli glikemia w 2. godzinie testu OGTT wynosi 140–199 mg/dl, rozpoznaje się nieprawidłową tolerancję glukozy. Wynik ≥200 mg/dl upoważnia lekarza do rozpoznania cukrzycy [1]. Często jednak zaleca się powtórzenie testu, chyba że wartości glikemii znacznie przekraczają normę.

Test doustnego obciążenia glukozą w ciąży – jakie są normy?

Krzywa cukrzycowa powinna być wykonana przez każdą kobietę w ciąży. W porównaniu z ogółem populacji, wartości referencyjne glikemii w teście OGTT różnią się u przyszłych mam. Inaczej przebiega również badanie – krew pobierana jest u kobiet ciężarnych trzykrotnie: na czczo, w 60. i 120. minucie testu. Cukrzycę ciążową rozpoznaje się, gdy:

• poziom glukozy na czczo ≥92 mg/dl,

• poziom glukozy w 60. minucie testu ≥180 mg/dl,

• poziom glukozy w 120. minucie testu ≥153 mg/dl [1].

Przyszła mama powinna skonsultować wyniki krzywej cukrzycowej z ginekologiem prowadzącym ciążę.

Znajdujesz się w grupie ryzyka zachorowania na cukrzycę? A może w wykonanych przez Ciebie badaniach stwierdzono nieprawidłowości? Nie zwlekaj i skonsultuj się z diabetologiem.