Wada wzroku - rodzaje i sposoby rozpoznawania

Jakie są wady wzroku?

Co to jest wada wzroku? Wada wzroku definiowana jest jako brak zdolności oka do tworzenia odpowiednio zogniskowanego obrazu na plamce żółtej lub na centralnej części siatkówki bez udziału akomodacji. W języku potocznym wadą wzroku nazywa się również szereg innych zaburzeń. Istnieje wiele rozmaitych wad wzroku, a tymi najczęściej spotykanymi są zwłaszcza:

• krótkowzroczność;

• dalekowzroczność;

• astygmatyzm;

• starczowzroczność;

• daltonizm.

Każda z nich objawia się w inny sposób. Sprawdź, z jakimi dolegliwościami się wiążą i jak są rozpoznawane.

Co to jest krótkowzroczność?

Krótkowzroczność zaczyna przybierać formę epidemii. Powstanie i rozwój tej wady determinowane są zwłaszcza czynnikami genetycznymi, na które nakładają się czynniki środowiskowe. O krótkowzroczności mówi się, kiedy dochodzi do powstawania ogniskowanego obrazu przed siatkówką. Ta najczęstsza wada wzroku charakteryzuje się dobrym widzeniem z bliska, a niewyraźnym i rozmytym obrazem z daleka.

Biorąc pod uwagę charakter wady, wymienia się krótkowzroczność:

• osiową - typ najczęściej spotykany; zbyt długa oś gałki ocznej; rozwija się w okresie dojrzewania płciowego;

• krzywiznową - za bardzo wypukła krzywizna rogówki i soczewki;
  refrakcyjną - za wysoki współczynnik załamania soczewki; towarzyszy zwłaszcza cukrzycy.

W zależności od stopnia intensywności wyróżnia się krótkowzroczność: niską: do -3,0 dioptrii, średnią: od -4,0 do -7,0 dioptrii, wysoką: powyżej -7,0 dioptrii.

Co to jest dalekowzroczność?

Dalekowzroczność to kolejna częsta wada wzroku. Inaczej nazywana jest nadwzrocznością. Stwierdza się ją w przypadku ogniskowania obrazu za siatkówką. Powodem nadwzroczności jest krótka oś gałki ocznej. Przeważnie wada ta występuje u dzieci w czasie kształtowania się układu optycznego. Z czasem zanika lub się utrwala. Bywa też powikłaniem długoletniej cukrzycy. Jeśli masz dalekowzroczność, to będziesz dobrze widzieć przedmioty znajdujące się w oddali i mieć problemy z dostrzeżeniem tych, które są blisko. W zależności od stopnia intensywności wyróżnia się nadwzroczność:

• niską: wartość do +2,0 dioptrii;

• umiarkowaną: wartość od +2,0 do +5,0 dioptrii;

• wysoką: wartość większa od +5,0 dioptrii.

Astygmatyzm, daltonizm i starczowzroczność

Astygmatyzm wynika z nieprawidłowego ogniskowania obrazu, za co odpowiadają zmiany krzywizn rogówki. Inaczej nazywany jest niezbornością. Jeśli go u ciebie stwierdzono, oznacza to, że widzisz nieostro w pewnych obszarach pola widzenia z każdej odległości. Astygmatyzm to jedyna wada wzroku niezwiązana z kształtem osi gałki ocznej, a z nieprawidłowością rogówki. Może współistnieć z krótkowzrocznością lub nadwzrocznością.

Daltonizm to jedna z odmian ślepoty barw. Polega na nierozpoznawaniu koloru zielonego oraz braku rozróżnienia barwy zielonej, żółtej, pomarańczowej, czerwonej. Związany jest z niewłaściwym funkcjonowaniem czopów i ograniczeniem ich czułości.

Starczowzroczność pojawia się wraz z wiekiem. Proces starzenia organizmu zmniejsza zdolności akomodacyjne i pogarsza ostrość widzenia z bliskiej odległości.

Jak rozpoznać wadę wzroku?

Żeby rozpoznać wadę wzroku, musisz poddać się badaniu okulistycznemu. Rodzaj i wielkość wady wzroku określa się głównie przy wykorzystaniu:

• tablic Snellena - tradycyjna metoda oceny ostrości widzenia. Polega na odczytywaniu liter z określonej odległości od tablicy, gdzie są one uporządkowane w rzędy w zależności od wielkości. Nieprawidłowości odczytu są wskazaniem do dalszej diagnostyki;

• skiaskopii - zwanej też retinoskopią; lekarz rzutuje na oko wiązkę światła, następnie aparat do badania zaczyna się poruszać, a okulista obserwuje kierunek ruchu odblasku z dna oka;

• refraktometrii - komputerowego badania wady wzroku.

Aby badanie wady wzroku było miarodajne, lekarz poda ci krople do oczu, których celem jest zniesienie akomodacji. Dochodzi do cykloplegii, czyli farmakologicznego porażenia akomodacji.

Jak zmniejszyć wadę wzroku?

W celu zniwelowania wady wzroku możesz zastosować:

• okulary korekcyjne;

• soczewki kontaktowe;

• zabiegi chirurgiczne, jeśli nie chcesz nosić okularów i szkieł. Operacje wady wzroku przeprowadzane są najczęściej z użyciem lasera.

Rozpoznaniem wady wzroku i ich korekcją zajmuje się okulista. Pamiętaj, że wizyta u tego specjalisty wymaga skierowania. Korekcja wady wzroku przy użyciu tradycyjnych metod wiąże się z doborem soczewek. Jeśli masz krótkowzroczność, to będziesz nosił soczewki rozpraszające wklęsło-wypukłe, których moc optyczną charakteryzuje znak minus. Z kolei kiedy stwierdzono u ciebie nadwzroczność, to powinieneś nosić soczewki skupiające. Ich moc optyczną podaje się poprzez dodanie znaku plusa. Przy wadzie wzroku, jaką jest astygmatyzm regularny, stosuje się soczewki cylindryczne, a przy nieregularnym możliwe jest noszenie tylko szkieł kontaktowych. W starczowzroczności do korekty używa się multifokalnych soczewek kontaktowych oraz szkieł progresywnych lub dwuogniskowych. Jeśli stwierdzono u ciebie daltonizm, to korekta wady wymaga noszenia soczewek ze specjalną warstwą.

1. Yannuzzi L.A., Atlas chorób siatkówki, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2012.
2. Walline J., Kontrola krótkowzroczności - przegląd, „ECL”, 2016, 42(1), s. 3-8.
3. Czaińska M., Astygmatyzm - charakterystyka wady, „Optyka”, 2016, 5(42), s. 28-31.
4. Kański J.J., Okulistyka kliniczna, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2009.
5. Oleszczyńska-Prost E., Krótkowzroczność. Część I – patogeneza w świetle aktualnego stanu wiedzy, „Klinika Oczna”, 2018, 120(3), s. 168-172.