Czym jest kalcytriol? Jego źródła i znaczenie dla organizmu
Kalcytriol to aktywna postać witaminy D3. Powstaje w procesie jej hydroksylacji. Możesz sprawdzić jej poziom w badaniu krwi żylnej. Sprawdź, w jakich przypadkach może dojść do obniżenia i podniesienia poziomu kalcytriolu. Przeczytaj też, jaką rolę w organizmie odgrywa kalcytriol.
![czym-jest-kalcytriol-jaka-pelni-funkcje-w-organizmie.jpg](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/2EheeubqVpdA0Vu3ScQ94I/369ce90cf853052d609f589f7e7cb7a3/kalcytriol.jpg?w=1800&h=1200&fl=progressive&q=90&fm=jpg)
Czym jest i jak powstaje kalcytriol?
Kalcytriol, a dokładnie 1,25-dihydroksycholekalcyferol, to aktywna forma witaminy D3. Powstaje przez jej hydroksylację. Hydroksylowanie to proces polegający na wprowadzeniu do witaminy D3 grup hydroksylowych (-OH) składających się z tlenu i wodoru. Kalcytriol powstaje przede wszystkim w wątrobie, a w mniejszym stopniu w nerkach. Na hydroksylację, czyli intensywność powstawania kalcytriolu, wpływa wiele czynników.
Pobudza ją zwłaszcza parathormon, czyli wytwarzany w przytarczycach hormon, który reguluje gospodarkę wapniową. Proces powstania kalcytriolu nasilają hipofosfatemia (stan obniżonego poziomu fosforanów we krwi) i hipokalcemia (zbyt niski poziom wapnia we krwi). Przyczyną wysokiego poziomu kalcytriolu może być nadmierna podaż witaminy D w żywności. Obserwuje się go też, kiedy w organizmie występują ziarniniaki, czyli zbiorowiska komórek zapalnych.
Proces powstania kalcytriolu hamują natomiast:
niedoczynność przytarczyc i związany z tym niedobór parathormonu,
za wysoki poziom fosforanów we krwi (hiperfosfatemia),
nadmiar wapnia we krwi (hiperkalcemia).
Źródła kalcytriolu
Mówiąc o źródłach kalcytriolu, mamy na myśli źródła witaminy D. Choć, korzystając z promieniowania słonecznego, jesteś w stanie produkować samodzielnie ten związek, warto zadbać, aby w diecie znalazły się produkty bogate w witaminę D. Należą do nich przede wszystkim tran i mięso dorsza, łososia, śledzia, tuńczyka, węgorza, sardynki i makreli. Jeśli chcesz zadbać o odpowiedni poziom kalcytriolu, w jadłospisie nie powinno zabraknąć też grzybów, serów, jaj ani podrobów. W przypadku, gdy nie uda Ci się dostarczyć organizmowi wystarczającej ilości witaminy D, lekarz ustali odpowiednią dla Ciebie suplementację i wybierze najlepsze preparaty z kalcytriolem. Mogą mieć różną formę – kapsułek miękkich lub kropli doustnych. W aptekach dostaniesz też kalcytriol w maści, której używa się podczas leczenia zmian łuszczycowych.
Jak sprawdzić poziom kalcytriolu?
Poziom kalcytriolu możesz sprawdzić w badaniach krwi. Oznaczenia stężenia tej postaci witaminy D3 przeprowadza się w próbce krwi żylnej. Najczęściej pobiera się ją z żyły łokciowej. Do badania nie musisz się specjalnie przygotowywać. Nie ma konieczności pozostawania na czczo czy zgłaszania się w godzinach porannych. Specjaliści zalecają jednak, aby na krótko przed badaniem wypić szklankę wody. W ten sposób zwiększysz objętość krążącej krwi, co ułatwi procedurę. Pamiętaj, aby z wynikami badania kalcytriolu zgłosić się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Podczas konsultacji specjalista omówi z Tobą wyniki i w razie potrzeby zleci dodatkowe badania lub wskaże sposoby leczenia. Badanie kalcytriolu pozwoli optymalnie dobrać suplementację. Pamiętaj, że przy stosowaniu preparatów z kalcytriolem należy regularnie kontrolować jego poziom. Takie badania pozwolą upewnić się co do efektów leczenia i modyfikować je, jeśli będzie taka konieczność.
Właściwości i działanie kalcytriolu
Kalcytriol to związek o dobroczynnym działaniu na organizm. Przede wszystkim znany jest jako witamina na kości. Kontroluje gospodarkę wapniowo-fosforanową. Zwiększa wchłanianie wapnia i fosforanów z przewodu pokarmowego i kanalików nerkowych oraz składników mineralnych przez kości, co przyspiesza ich przebudowę i mineralizację. Kalcytriol reguluje ponadto wydzielanie parathormonu, którego za duże stężenie może doprowadzić do znacznego osłabienia kości i rozwoju osteoporozy, a warto pamiętać, że w sposób szczególny predysponowane są do niej kobiety po menopauzie.
Zapoznaj się z poradnikiem przygotowanym przez naszych ekspertów na temat leczenia osteoporozy. Dobrostan układu kostnego warunkuje w dużej mierze także wapń, dlatego warto znać źródła wapnia i jego wpływ na organizm.
Kalcytriol uczestniczy w procesie różnicowania komórek. Korzystnie wpływa na układ odpornościowy – reguluje produkcję cytokin (białek pobudzających komórki uczestniczące w odpowiedzi odpornościowej) oraz aktywność komórek zapalnych. Eksperci zwracają uwagę na udział kalcytriolu w procesach prowadzących do powstania nowotworu. Twierdzą, że kalcytriol może hamować namnażanie, różnicowanie komórek nowotworowych i nasilać ich apoptozę, czyli obumieranie. Związek ten uczestniczy też w procesach zachodzących w tkance mięśniowej, a za niski jego poziom prowadzi do osłabienia mięśni. Ta postać witaminy D bierze udział w remodelingu tkanki tłuszczowej, ułatwiając jej spalanie i utratę nadliczbowych kilogramów.
Kalcytriol zmniejsza ponadto ryzyko chorób autoimmunologicznych. Lekarze wskazują na zależność między niedoborem kalcytriolu a powstaniem m.in. reumatoidalnego zapalenia stawów, cukrzycy typu 1, nieswoistego zapalenia jelit, stwardnienia rozsianego, choroby Leśniowskiego-Crohna. Kalcytriol znalazł też zastosowanie w leczeniu łuszczycy – zmniejsza nadmierny wzrost naskórka, normalizuje różnicowanie komórek skóry, łagodzi jej łuszczenie się i stan zapalny.
Zbyt niski poziom kalcytriolu obserwowany jest powszechnie w przebiegu nadciśnienia tętniczego krwi, niewydolności mięśnia sercowego, miażdżycy czy w chorobie wieńcowej. Dlatego też specjaliści uważają, że niedobór tego związku może wpływać na rozwój chorób układu krążenia, a prawidłowe jego stężenie powinno zmniejszać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Badacze tłumaczą to zdolnością kalcytriolu do modyfikowania poziomu wolnych rodników, czyli szkodliwych form tlenu, które mogą powodować arytmię. Ta postać witaminy D reguluje również ciśnienie krwi i działa przeciwzakrzepowo.
- J. Drąg, A. Goździalska, J. Jaśkiewicz, Niedobory witaminy D a konsekwencje zdrowotne, „Państwo i Społeczeństwo” 2015, t. XV, nr 3, s. 113–126.
- M. Pełczyńska, I. Jaroszewicz, M. Świtalska, Właściwości biologiczne kalcytriolu i jego nowych analogów – potencjalne zastosowania terapeutyczne, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 2005, nr 59, s. 129–139.
- M. Stuss, M. Michalska-Kasiczak, E. Sewerynek, Skuteczność i bezpieczeństwo stosowania alfakalcydolu oraz kalcytriolu w codziennej praktyce endokrynologicznej, „Endokrynologia Polska” 2023, t. 74, nr 1, s. 41–49.
![Author Olga Dąbska picture](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/67JJmmYwX4PSol3qzqIKyk/63c9bcd2bedda3b5e14f12c4891e5dd1/Olga_Dabska.jpg?w=100&h=100&fl=progressive&q=90&fm=jpg&fit=thumb)
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
Najchętniej czytane
![ocet-na-stluczenia-jak-przygotowac-oklad](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/2h7WjsZOlBxQOsfJ44mppK/e5ca198255f1b063d005830dc033d54d/ocet-na-stluczenia-jak-przygotowac-oklad.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb&f=face)
![jak-dziala-woda-z-octem-jablkowym-pita-na-czczo](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/2cdX53eiwg3bPY1jf12P7L/e512f51859ea348e8edbd2ff9e1fa8bb/jak-dziala-woda-z-octem-jablkowym-pita-na-czczo.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb&f=face)
![Wysypka po antybiotyku](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/5p5SHQrgMxlRTLorXtsAqg/b9a567a18f095d768f9eb6f46dddda18/pexels-angela-roma-7480278.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb&f=face)
![bable-po-oparzeniu-po-ilu-dniach-znikaja-czym-smarowac](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/3emnAmuk1eufnAFMV74GJ2/fac262be68613e2064321455e3bcbbf4/bable-po-oparzeniu-po-ilu-dniach-znikaja-czym-smarowac.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb&f=face)