Umów teleporadę
Welbi
ZdrowieProfilaktyka 1 min.
Zweryfikowane przez eksperta

Fluorek sodu – właściwości, źródła i szkodliwość

Justyna Dereńlek. Agnieszka Żędzian15.12.2023Aktualizacja: 27.02.2024

Fluorek sodu wspiera prawidłową mineralizację zębów i kości. Ostatnio budzi jednak wiele kontrowersji. Substancja występuje w wodzie, pożywieniu i produktach do higieny jamy ustnej. Sprawdź, jakie ma właściwości i czy rzeczywiście szkodzi!


fluorek-sodu-jakie-ma-wlasciwosci-czy-jest-szkodliwy
Pixabay.com

Polecane

jakie-sa-rodzaje-nowotworow-co-warto-wiedziec
Zdrowie
2 min.
Rodzaje nowotworów łagodnych i złośliwych
14.05.2021
wzmocnienie-organizmu-po-antybiotyku
Zdrowie
1 min.
Jak możesz wzmocnić swój organizm po antybiotyku?
30.05.2022
przeciwciala-czym-sa-co-je-wytwarza
Zdrowie
2 min.
Przeciwciała - czym są? Co je wytwarza?
31.10.2021
rodzaje-kleszczy-jakie-sa-najgrozniejsze
Zdrowie
2 min.
Rodzaje kleszczy - jakie są najgroźniejsze?
24.01.2022
Spis treści
  1. Czym jest fluorek sodu?
  2. Właściwości fluorku sodu
  3. Źródła fluorku sodu
  4. Kiedy się wykonuje badanie PET z użyciem fluorku sodu?
  5. Czym skutkuje nadmiar fluoru?
  6. Jak zapobiegać fluorozie u dzieci?

Czym jest fluorek sodu?

W pastach do zębów fluor występuje w postaci fluorku sodu, aminofluorków, fluorku cyny czy monofluorofosforanu sodu. Fluorek sodu (wzór sumaryczny: NaF) naturalnie występuje w postaci bezbarwnego, krystalicznego ciała stałego. Pod względem chemicznym jest to sól sodowa kwasu fluorowodorowego. Powstaje w wyniku neutralizacji wspomnianego kwasu. Fluorek sodu ma wysoką temperaturę topnienia: 993–996°C.

Właściwości fluorku sodu

Fluorek sodu wzmacnia szkliwo i hamuje powstawanie płytki nazębnej. Dodatkowo pobudza mineralizację u dzieci, czyli tworzenie się warstwy minerałów na szkliwie zębów mlecznych. Należy zaznaczyć, że w przeciwieństwie do fluorku cyny nie zapobiega nadwrażliwości zębów ani nie ma właściwości przeciwbakteryjnych. Dawniej uważano, że wystarczy pić fluoryzowaną wodę, aby cieszyć się pięknym uśmiechem. Z najnowszych badań wynika, że najlepszą ochronę przed próchnicą zapewnia bezpośredni kontakt fluorku ze szkliwem.

Często znajduje się w środkach odświeżających oddech. Zwiększa też odporność szkliwa na działanie kwasów oraz wzmacnia kości, dzięki czemu zmniejsza ryzyko rozwoju osteoporozy. 

Źródła fluorku sodu

Fluorek sodu występuje w płynach do płukania jamy ustnej, pastach do zębów, a także żelach i lakierach do fluoryzacji. Oprócz tego może być obecny w niciach, wykałaczkach i wypełnieniach dentystycznych. 

Fluorek sodu dobrze rozpuszcza się w wodzie, dlatego dodaje się go do płynów do płukania jamy ustnej lub wody pitnej. Można go również znaleźć w napojach energetycznych, herbacie, nabiale, pełnoziarnistym pieczywie, algach, owocach morza i rybach. 

Zastanawiasz się, jak wykryć obecność fluoru w wodzie? Możesz pobrać próbkę płynu i wysłać ją do laboratorium lub samodzielnie wykonać prosty test paskowy. Zanurz papierek w badanej cieczy, a następnie sprawdź, czy zmieni on kolor. 

Kiedy się wykonuje badanie PET z użyciem fluorku sodu?

Chociaż znajduje on przede wszystkim zastosowanie w profilaktyce uzębienia, należy podkreślić, że izotop fluorku sodu (NaF-18) wykorzystuje się też w pozytonowej tomografii emisyjnej (PET). Pacjent otrzymuje izotyp dożylnie, dzięki czemu rozprowadzany jest on razem z krwią po całym ciele. Skany emisyjne można wykonać po godzinie od podania fluorku sodu, natomiast badanie PET przeprowadza się po 2–3 godzinach, kiedy aktywność radioznacznika będzie wystarczająca do wykonania odpowiedniej liczby zliczeń.

Zalecana aktywność substancji czynnej i schemat podawania uzależnione są od wieku pacjenta, masy ciała i chorób współistniejących. Dawka dobowa promieniotwórczego izotopu fluorku sodu wynosi 100–400 MBq (megabekereli). Po badaniu pacjent powinien dużo pić i często oddawać mocz, aby szybciej pozbyć się izotopu z organizmu.

Dzięki badaniu PET z użyciem fluorku sodu można wykryć schorzenia dolnego odcinka kręgosłupa, zmiany kostne i przerzuty nowotworowe do kości. 

Przeciwwskazania do wykonania badania to nadwrażliwość na substancję czynną i ciąża. Należy również zachować szczególną ostrożność w przypadku pacjentów cierpiących na choroby nerek. 

Czym skutkuje nadmiar fluoru?

Zbyt duża ilość fluoru w organizmie może prowadzić do fluorozy, która objawia się kredowobiałymi lub brunatnymi plamami, pasmami czy przebarwieniami na zębach. Niekiedy pojawiają się zagłębienia, ubytki szkliwa, a nawet zmienia się kształt zęba. Zazwyczaj występuje ona u dzieci, ale może też dotyczyć osób dorosłych. Jeśli zauważysz u siebie lub swojego dziecka objawy fluorozy, pilnie skonsultuj się ze stomatologiem. Lekarz ustali przyczynę problemu i ustali schemat działania.

Szczególnie niebezpieczne jest spożywanie dużej ilości napojów energetyzujących, zawierających zarówno fluor, jak i kofeinę. Fluorek sodu może wówczas kumulować się w kościach. Równocześnie dochodzi do obniżenia jego zawartości w zębach i nasilenia się zaburzeń gospodarki wapniowej.

Nadmiar fluorku sodu może wykazywać działanie toksyczne. Nie tylko przyczynia się do fluorozy zębów lub jej odmiany szkieletowej, ale też zaburza mineralizację tkanki kostnej, oraz czynność wydzielniczą tarczycy. Zbyt duże ilości związku chemicznego zwiększają ryzyko wystąpienia zapalenia wątroby, niewydolności nerek lub hiperglikemii fluorkowej. Z badań wynika, że nadmiar fluoru może powodować neurodegenerację hipokampu, mózgu i móżdżka. Może także prowadzić do poronienia, uszkodzenia układu rozrodczego lub mięśniowego. Zbyt duże ilości fluoru są także niebezpieczne dla płodu.

Długotrwałe narażenie na wysokie poziomy fluorku sodu może wpłynąć na układ ruchu. Fluoroza szkieletu objawia się bólami mięśni i stawów, ogólnym osłabieniem, parestezją. Niejednokrotnie dochodzi do deformacji kości i ograniczenia ruchomości w stawach.

Jak zapobiegać fluorozie u dzieci?

Przede wszystkim maluchy poniżej 6 roku życia powinny używać pasty do zębów dostosowanej do ich wieku. Dzięki temu zyskujemy pewność, że zawiera ona bezpieczną dawkę fluoru. Należy stosować niewielką ilość pasty, wielkości ziarna grochu. Oprócz tego szczotkowanie zębów powinno odbywać się pod kontrolą rodziców. W ten sposób można zminimalizować ryzyko połknięcia produktu.

Bezpieczna dawka fluorku sodu uzależniona jest od wagi, płci i wieku. Dla osób dorosłych wynosi 3–4 mg na dobę, a dla dzieci 0,25–2 mg na dobę. W produktach do pielęgnacji i higieny jamy ustnej stężenie fluoru nie może przekraczać 0,15%. Z kolei optymalne stężenie substancji w wodzie pitnej wynosi 1 mg/l. Śmiertelna dawka fluorku sodu dla osoby o wadze 70 kg to 5–10 g na dobę. Codzienne mycie zębów pastą z fluorem nie doprowadzi do przedawkowania substancji. Aby tak się stało, musielibyśmy ją jeść.

Źródła
  1. U. Kaczmarek, T. Jackowska, M. Mielnik-Błaszczak, A. Jurczak, D. Olczak-Kowalczyk, Indywidualna profilaktyka fluorkowa u dzieci i młodzieży – rekomendacje polskich ekspertów, „Nowa Stomatologia” 2019, nr 23(2), s. 70–85.
  2. https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/api/rpl/medicinal-products/33786/characteristic [dostęp 27.07.2023].
Author Justyna Dereń picture

Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.

Najchętniej czytane

aloes-na-rany-jak-go-stosowac-co-warto-wiedziec
Zdrowie
1 min.
Aloes na rany - jak go stosować? Co warto wiedzieć?
30.10.2021
oklady-z-zywokostu-na-stawy-ostrogi-jak-zrobic
Zdrowie
2 min.
Okłady z żywokostu - na stawy, ostrogi. Jak zrobić?
24.01.2022
jak-dziala-woda-z-octem-jablkowym-pita-na-czczo
Zdrowie
2 min.
Jak działa woda z octem jabłkowym pita na czczo?
24.01.2022
Wysypka po antybiotyku
Zdrowie
1 min.
Wysypka po antybiotyku – domowe sposoby
03.06.2022
Popularne w kategorii Zdrowie
opuchlizna-po-wyrwaniu-zęba-ile-czasu-schodzi
Zdrowie
1 min.
Jak długo utrzymuje się opuchlizna po wyrwaniu zęba i jak można ją złagodzić?
31.05.2022
Konsultacja lekarska online
Konsultacja lekarska online
Alergolog onlineChirurg onlineDermatolog onlineDiabetolog onlineEndokrynolog onlineGastrolog online
arrow-link
Zobacz więcej

Artykuły o zdrowiu

ul. Topiel 12, 00-342, Warszawa
Redakcja WelbiSara Łątkowska - redaktor naczelnyredakcja@welbi.pl

© 2024 Welbi. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Regulamin serwisuPolityka prywatnościPolityka cookies

Social media

  • facebook logo
  • instagram logo

Serwis welbi.pl ma charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej. Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były poprawne merytorycznie, jednakże decyzja dotycząca leczenia należy do lekarza. Redakcja i wydawca serwisu nie ponoszą odpowiedzialności wynikającej z zastosowania informacji zamieszczonych na stronach serwisu, który nie prowadzi działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w rozumieniu art. 3 ust 1 ustawy o działalności leczniczej.