Wirus HPV u mężczyzn – jakie stanowi zagrożenie?

Czym jest wirus HPV?

HPV (human papilloma virus) to wirus brodawczaka ludzkiego. Został odkryty w latach 50. XX wieku. Lata badań pozwoliły na wyodrębnienie ponad 170 odmian wirusa, a następnie sklasyfikowanie ich pod względem ryzyka wywoływania chorób i kancerogenności (sprzyjaniu wystąpienia choroby nowotworowej). Do najczęściej występujących typów należą HPV 6 i HPV 11, które odpowiadają za około 90% zakażeń i rozwój brodawek. Szacuje się, że nawet 80% populacji ludzkiej dotyka zakażenie wirusem HPV.[1] 

Wirus HPV atakuje przede wszystkim narządy płciowe, jednak może rozwijać się także w komórkach zatok, gardła, głowy, szyi czy skóry. Wirus HPV w podobnym stopniu zagraża kobietom i mężczyznom, chociaż mężczyźni objawowo chorują rzadziej. Główną drogą zakażenia jest bezpośredni kontakt z naskórkiem lub śluzówką nosiciela, najczęściej podczas stosunków seksualnych. Ryzyko zakażenia HPV istnieje również pomiędzy stałymi partnerami. Do przeniesienia wirusa HPV dochodzi również podczas porodu, a także w miejscach publicznych, np. na basenie, w ogólnodostępnych toaletach, szatniach. U wielu osób wirus pozostaje jednak nieaktywny i z czasem znika samoistnie (najczęściej w przeciągu 2 lat od zakażenia). Czynnikiem decydującym o takim przebiegu jest układ odpornościowy, który w przypadku osłabienia może sprzyjać pojawieniu się objawów, a w końcu rozwojowi pelnoobjawowej choroby. 

Objawy zakażenia łagodną postacią wirusa HPV 

Objawowa, ale łagodna postać zakażenia wirusem HPV przyczynia się do powstawania na ciele brodawek. Zmiany mogą powstać w dowolnym miejscu na powierzchni ciała, a nawet na błonach śluzowych jamy ustnej i spojówkach. 

W zależności od typu wirusa odpowiedzialnego za rozwój brodawek wyróżnia się kilka ich rodzajów:

• Brodawki płciowe (HPV 6, 11) – znane też jako kłykciny kończyste. Mają kształt miękkich grudek, które mogą zlewać się w większe masy. Umiejscawiają się na narządach płciowych i w okolicy odbytu; 

• Brodawki zwykłe (HPV 2,4,7) – nazywane potocznie kurzajkami. Mają postać grudek o wielkości do 10 mm. Kurzajki na dłoniach najczęściej umiejscawiają się na palcach rąk; 

• Brodawki stóp (HPV 1,2) – mogą osiągać wielkość nawet do 2 cm i umiejscawiają się na podeszwie stóp;

• Brodawki płaskie (HPV 3,10,27,28) – nazywane brodawkami młodocianych. Mają postać płaskich zmian w kolorze skóry. Umiejscawiają się na całym ciele, nawet na twarzy;

• Brodawki przejściowe (HPV 10, 27, 28) – mają płaską strukturę i umiejscawiają się w układzie linijnym. Pojawiają się jako skutek osłabienia odporności.

Brodawki na skórze występują pojedynczo. Ich rozsiewaniu po ciele sprzyja osłabiona odporność, a także zadrapanie zmiany. Mają one kolor skóry, są miękkie w dotyku i nie wywołują dolegliwości takich jak ból, świąd, pieczenie. Jeśli zauważyłeś u siebie podobne zmiany nie wpadaj w panikę. Udaj się do lekarza, po wskazówki dotyczące ewentualnie dalszej diagnostyki. Leczeniem wirusa HPV u mężczyzn zajmuje się dermatolog lub wenerolog. Pierwszą, wstępną konsultację możesz odbyć zdalnie. W większości przypadków brodawki są łagodne i łatwe w leczeniu. 

Objawy zakażenia złośliwą postacią wirusa HPV

Złośliwą postacią wirusa HPV określane są stany potencjalnie nowotworowe lub nowotworowe. W zależności od odmiany wirusa wyróżnia się kilka typów wysokiego ryzyka: 

• Brodawczak krtani (HPV 16) – zmiana łagodna, u osób chorych określana jest stanem przednowotworowym. Ma postać kalafiorowatych narośli umiejscowionych na drogach oddechowych. Przyczynia się do powstania chrypki i problemów z oddychaniem;

• Epidermodysplasia verruciformis (HPV 5,8, 14) – uogólnione zakażenie skóry mające postać rozlanych po całym ciele brodawek płaskich. Wraz ze zmianami pojawiają się czerwone lub brunatne plamy; 

• Epidermodysplasia verruciformis Lewandowsky-Lutz (HPV 5,8) – rzadka choroba wrodzona, w przebiegu której dochodzi do tworzenia na powierzchni dłoni i stóp licznych zrogowaceń skóry;

• Grudkowatość bowenoidalna (HPV 16) – zmiany w postaci drobnych grudek umiejscawiają się na prąciu. Ta postać zakażenia występuje u młodych mężczyzn. 

Zakażenie odmianą wirusa HPV o wysokim ryzyku nie oznacza konieczności przemiany w zmiany nowotworowe. Stan ten zależy od układu odpornościowego i jego immunokompetentności (tego, jak efektywnie działa). W większości przypadków (pod warunkiem sprawnego układu odpornościowego) infekcja ulega samowyleczeniu lub udaje się ją wyleczyć dostępnymi metodami.

Zapobieganie zakażeniu HPV

Zapobieganie zakażeniu HPV jest trudne, tym bardziej, że u wielu osób wirus nie daje żadnych objawów. Pamiętaj o przestrzeganiu zasad higieny w miejscach publicznych. Osoby często zmieniające partnerów seksualnych powinny stosować zabezpieczenia w postaci prezerwatywy. Taka ochrona obniża ryzyko zakażenia wirusem. 

Pomimo braku leczenia przyczynowego skutecznym środkiem zapobiegającym rozwojowi większości typów HPV jest szczepionka. Jej przyjęcie rekomendowane jest także dla mężczyzn, u których HPV wysokiego ryzyka może doprowadzić do rozwoju raka głowy, szyi, prącia i odbytu. Szczepienie mężczyzn jest również częścią profilaktyki raka szyjki macicy u kobiet. Na rynku dostępne są trzy rodzaje szczepionek przeciwko HPV. 

Rozpoznanie i leczenie wirusa HPV

Rozpoznanie wirusa HPV u mężczyzn polega na wykonaniu testu PCR. W celu wykrycia patogenu pobierana jest próbka wymazu z prącia. Zakażenie wirusem HPV można zbadać również, wykonując test DNA z próbki krwi. Przewagą testu DNA nad PCR jest możliwość wykrycia typu wirusa.

W przypadku pozytywnego wyniku badań koniecznie skonsultuj się z lekarzem (wenerologiem lub dermatologiem) i stosuj się do wszystkich wskazań. O wyniku poinformuj swoją partnerkę, która również powinna poddać się badaniom kontrolnym.

Dotychczas nie wynaleziono skutecznego leku zwalczającego wirus HPV. Stosowane metody są zależne od postaci zakażenia i rozległości objawów. Leczenie zachowawcze rekomendowane jest w przypadku zmian łagodnych, np. w postaci pojedynczych brodawek. Wówczas stosowane są leki miejscowe o działaniu hamującym podział komórek i prowokującym zmianę do złuszczenia. Dodatkowo pacjentowi podawane są preparaty poprawiające odporność organizmu. W przypadku rozległych brodawek lub zmian złośliwych stosowane jest leczenie inwazyjne w postaci: krioterapii, laseroterapii, elektrokoagulacji, chirurgicznego usunięcia zmian. 

Jak się pozbyć wirusa HPV u mężczyzn?

Zakażenie wirusem HPV u mężczyzn bardzo często przebiega bezobjawowo. Wydolny i prawidłowo reagujący układ immunologiczny jest w stanie zapanować nad wirusem i wprowadzić go w stan uśpienia, a z czasem nawet całkowicie wyeliminować. W przypadku niewystarczającej odpowiedzi immunologicznej wirus przechodzi w stan aktywny, prowadząc do powstawania zmian brodawkowatych, np. na penisie, mosznie lub w okolicach odbytu. Jak już wspomnieliśmy wcześniej, nie ma lekarstwa skutecznie eliminującego wirusa HPV. Leczenie ma charakter objawowy i polega głównie na usuwaniu zmian skórnych. Brodawki można eliminować laserowo, przez wymrażanie lub przy użyciu skalpela. W zależności od aktywności wirusa lekarz może również terapię farmakologiczną, opartą na preparatach przeciwwirusowych, hamujących aktywność i agresywność patogenu. Podobny system leczenia stosowany jest również u kobiet.