Okres – czas trwania, normy, ważne informacje

Okres – najważniejsze informacje

„Okres” to niespecjalistyczna nazwa krwawienia miesiączkowego, które towarzyszy kobietom od wczesnej młodości. Jeśli dojdzie do zapłodnienia, miesiączka ustępuje na czas ciąży i kilku lub nawet kilkunastu miesięcy karmienia piersią. Jeśli świeżo upieczona mama nie karmi piersią, okres wraca po mniej więcej 3 miesiącach od rozwiązania.

Zdecydowana większość kobiet zmaga się z dolegliwościami charakterystycznymi dla menstruacji. Wśród nich są m.in.:

• ból w dole brzucha (bóle menstruacyjne);

• krwawienie z dróg rodnych – na początku miesiączki może być skąpe i mieć ciemnobrązową barwę, potem ma zazwyczaj ciemnobrązowy kolor. Niekiedy pojawiają się w nim skrzepy. Jeśli wygląd lub zapach krwi budzi Twoje wątpliwości, skonsultuj się z ginekologiem;

• zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS) – jego charakterystycznymi symptomami są: nerwowość, rozdrażnienie, skłonność do płaczu, zmienność nastrojów, zwiększony apetyt na słodycze i inne produkty;

• bóle głowy i pleców, szczególnie w ich dolnym odcinku;

• zmiany skórne (np. wypryski w charakterystycznych miejscach, np. na brodzie, czole lub nosie);

• wzdęcia lub stolce przypominające biegunkę, ale bez dodatkowych dolegliwości;

• nudności i wymioty,

• zwiększenie masy ciała poprzez zatrzymanie wody w organizmie – ma miejsce przeważnie w drugiej fazie cyklu. Wiele kobiet obserwuje u siebie wahania wagi w zakresie +/- 2 kg, które nie mają związku ze zmianą trybu życia czy sposobu odżywiania;

• uderzenia gorąca – mimo że kojarzą się przede wszystkim z menopauzą, mogą pojawić się także przed miesiączką.

Miesiączka ma indywidualny przebieg u każdej kobiety. Niektóre panie mają skąpy okres, a inne zmagają się z długim i bolesnym krwawieniem. Bez względu na objawy każda kobieta znosi miesiączkowe dolegliwości od około 12.–14. roku życia, kiedy to występuje pierwszy okres (zwany też menarche), aż do menopauzy pojawiającej się między 45. a 55. rokiem życia.

Etapy cyklu miesiączkowego – ile trwają?

Cykl miesiączkowy dzieli się na kilka następujących po sobie i powtarzających się faz. Czas ich trwania zależy między innymi od długości cyklu, czyli czasu między pierwszym dniem miesiączki a dniem, który poprzedza kolejne krwawienie. Prawidłowy cykl powinien trwać między 21 a 35 dni, więc norma ta prezentuje się dość elastycznie. Przyjmuje się jednak, że średnio trwa on 28–30 dni. Jeśli przyjmiemy, że Twój cykl trwa 28 dni, można podzielić go na następujące etapy:

1. Okres (1.–5. dzień cyklu) – pierwszy dzień krwawienia rozpoczyna cykl. Jest to czas, gdy organizm się oczyszcza, ryzyko zajścia w ciążę jest wtedy bardzo małe.

2. Faza folikularna (6.–13. dzień cyklu) – to tak zwane dni płodne, kiedy prawdopodobieństwo zajścia w ciążę wzrasta.

3. Owulacja (14. dzień cyklu) – komórka jajowa zostaje uwolniona i szansa na zapłodnienie jest największa. W tym dniu temperatura ciała jest nieco wyższa niż zazwyczaj.

4. Faza lutealna (15.–28. dzień cyklu) – to dni, kiedy zajście w ciążę jest już mało prawdopodobne. W organizmie spada poziom estrogenów i może pojawić się PMS, który zwiastuje zbliżający się okres.

Jeśli korzystasz z aplikacji, które pomagają Ci kontrolować cykl menstruacyjny, pamiętaj, że termin dni płodnych i niepłodnych będzie wyliczany na podstawie uśrednionych danych z kilku przykładowych cyklów. Jeśli miesiączkujesz nieregularnie i planujesz zajście w ciążę lub chcesz go uniknąć, skorzystaj z testów owulacyjnych i zapoznaj się z metodą kontrolowania płodności, która polega na obserwacji śluzu.

Ile trwa okres? Jakie są normy?

Krwawienie miesiączkowe to początek cyklu miesiączkowego, który trwa średnio 28–30 dni. Oznacza to, że w normie są też krótsze (np. 21 dni) i dłuższe (np. 35 dni) cykle. Długość samego krwawienia również jest sprawą indywidualną i zależy od czynników, takich jak wiek czy stan zdrowia, jednak za normę uważa się od 3 do 7 dni. Podczas prawidłowo przebiegającego okresu kobieta traci około 30–80 ml krwi. 

Ile trwa pierwsza miesiączka i jak wygląda?

Pierwsza miesiączka (menarche) pojawia się zazwyczaj u dziewczynek między 12. a 14. rokiem życia. Wcześniej mogą spodziewać się jej dziewczyny z nadwagą lub te, których mamy zaczęły miesiączkować wcześnie. Okres pojawia się zazwyczaj 2 lata od początku rozwoju piersi, a rok przed nim dochodzi do gwałtownego przyspieszenia wzrostu. Charakterystycznym symptomem będzie także wodnista wydzielina z pochwy, której obecność jest zjawiskiem fizjologicznym. Pierwsze miesiączki zazwyczaj mieszczą się w przedziale 3–7 dni, ale są krótsze i przypominają raczej plamienie niż krwawienie. Początkowo pojawiają się w nieregularnych odstępach. Jednak w ciągu 2 lat od pierwszego krwawienia cykle powinny być na tyle ustabilizowane, aby dorastająca kobieta mogła prowadzić już swój kalendarz miesiączkowy.

Ile trwa okres po porodzie?

Wiele świeżo upieczonych mam zastanawia się, kiedy należy spodziewać się pierwszej miesiączki po porodzie. U kobiet, które karmią piersią, okres może wrócić nawet rok po rozwiązaniu, ale zdarza się też tak, że pierwsze tampony czy podpaski stają się potrzebne dopiero po zakończeniu okresu karmienia piersią. A ten może trwać nawet ponad 2 lata. U mam, które karmią niemowlęta mlekiem modyfikowanym, okres wraca wcześniej, najczęściej około 3 miesięcy po porodzie.

Długość i intensywność pierwszego krwawienia po przerwie może różnić się od ogólnie przyjętych norm. Nic dziwnego, gospodarka hormonalna potrzebuje przecież czasu, aby wrócić do normalnego trybu po długim czasie ciąży, porodu i karmienia piersią. Krwawienie może być skąpe i nieregularne, jednak stopniowo powinno zacząć się stabilizować. Jako młoda mama nie powinnaś ignorować żadnych dolegliwości bólowych związanych z menstruacją, ponieważ mogą one świadczyć o zmianach w obrębie macicy i jajników, takich jak torbiele czy mięśniaki macicy.

Ile trwa okres u 40-latki?

Ostatniej miesiączki należy spodziewać się między 45. a 55. rokiem życia. W czasie menopauzy krwawienie menstruacyjne również staje się coraz bardziej nieregularne, aby w końcu zupełnie zniknąć. Zanim ustanie, kobiety muszą zmierzyć się z dolegliwościami charakterystycznymi dla okresu przekwitania. Mowa tu m.in. o: uderzeniach gorąca, rozdrażnieniu, zaburzeniach snu, zawrotach głowy, kołataniu serca czy bólach stawowo-mięśniowych. Kobiety w wieku 40 lat nie widzą zazwyczaj znaczących zmian w wyglądzie lub w czasie trwania krwawienia miesięcznego. Rezerwa jajnikowa w tym wieku jest już niewielka, jednak wciąż istnieje szansa – wynosząca około 7% – na zajście w ciążę. Przypadki późnego macierzyństwa nie należą do rzadkości, jednak ciąża po przekroczeniu 40. roku życia może wiązać się z różnymi komplikacjami i nierzadko niesie zwiększone ryzyko wystąpienia wad genetycznych.

Kiedy okres jest za długi, a kiedy za krótki?

Powodem do niepokoju powinien być zarówno zbyt krótki, jak i za długi cykl menstruacyjny. O tym pierwszym można mówić wtedy, gdy trwa mniej niż 21 dni, a o zbyt długim wówczas, gdy odstęp między kolejnymi miesiączkami wynosi więcej niż 35 dni. Długość samego krwawienia również może wskazywać na różnego rodzaju problemy. Jeśli okres trwa 1–2 dni, nie ma pewności, czy rzeczywiście była to miesiączka, czy tylko plamienie. Krwawienie dłuższe niż 7 dni powinno być tematem do rozmowy z lekarzem, ponieważ długotrwała utrata krwi prowadzi m.in. do niedoboru żelaza i anemii, której znakiem rozpoznawczym jest np. ogólne osłabienie organizmu czy wypadanie włosów. 

Brak okresu – jakie mogą być przyczyny?

Brak okresu to sytuacja, która nie powinna zdarzyć się zdrowej, niebędącej w ciąży kobiecie w wieku 12–55 lat. Jeśli comiesięczne krwawienie ustało, może to oznaczać m.in.:

• zaburzenia hormonalne;

• zaburzenia odżywiania;

• stosowanie drakońskich diet;

• zbyt małą masę ciała w stosunku do wzrostu (nieprawidłowy wskaźnik BMI);

• anemię, czyli niedobór żelaza w organizmie;

• przewlekły stres;

• chroniczne zmęczenie, a wręcz wyczerpanie fizyczne.

Pierwszym powodem braku miesiączki, który należy wykluczyć, jest ciąża. Jeśli podejrzewasz, że mogło dojść do zapłodnienia, zrób test ciążowy nie wcześniej niż w dniu spodziewanej miesiączki.

Kiedy udać się do lekarza?

Przebieg okresu u każdej kobiety jest inny, jednak są symptomy, których nie powinno się ignorować. Wiele osób błędnie uważa, że bolesna miesiączka to naturalna przypadłość. Jeśli krwawienie trwa długo i jest bardzo bolesne, należy udać się do lekarza. Takie dolegliwości mogą świadczyć o endometriozie, w której ból spowodowany jest obecnością błony śluzowej macicy poza jamą macicy. Jest to choroba, którą można leczyć operacyjnie.

Wizyta w gabinecie lekarskim pomoże szybko zdiagnozować zaburzenia hormonalne i rozpocząć ich leczenie. Jeśli planujesz ciążę, a Twoje cykle są nieregularne, konsultacja z lekarzem pomoże Ci monitorować cykl, wskazać najlepszy moment na zajście w ciążę i – w razie potrzeby – zacząć leczenie niepłodności. Zbyt obfite miesiączki, krwawienia trwające dłużej niż 7 dni, nieregularne cykle czy brak okresu niezwiązany z ciążą – to wystarczające powody, aby odwiedzić gabinet ginekologiczny i skonsultować problem ze specjalistą.

1. A. Salvia i in., Miesiączka, chcę wiedzieć!, Wydawnictwo Debit, Katowice 2021.
2. C. Henry, Tak, mam okres, a co?, Wydawnictwo Buchmann, Warszawa 2018.