Problemy z przełykaniem śliny – możliwe przyczyny

Dysfagia – przyczyny problemu z przełykaniem

Dysfagia jest zaburzeniem mogącym dotyczyć przełykania śliny, płynów i pokarmów. Do rozwoju dysfunkcji prowadzą zaburzenia czynnościowe lub anatomiczne układu pokarmowego, powstałe na skutek chorób i dysfunkcji organizmu.

Czynniki miejscowe zaburzające pracę gardła i prowadzące do rozwoju dysfagii:

• stany zapalne w obrębie gardła i jamy ustnej – zapalenie migdałków, ostre wirusowe lub grzybicze infekcje gardła, obrzęk i zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, grzybica gardła, ropnie okołomigdałkowe,

• zalegające w gardle ciało obce,

• stany po zabiegach chirurgicznych krtani, gardła, zębów,

• powiększenie węzłów chłonnych,

• powiększenie gruczołu tarczycy.

Zaburzenia nerwowo-mięśniowe:

• zaburzenia i choroby układu nerwowego – stany zwyrodnieniowe, pląsawica Huntingtona, choroba Parkinsona, uszkodzenie nerwów twarzy,

• porażenie lub choroby mózgu,

• stwardnienie zanikowe boczne lub rozsiane,

• dystrofia mięśniowa,

• mimowolne skurcze mięśni przełyku.

Choroby ogólnoustrojowe:

• nieustabilizowana cukrzyca typu 2,

• refluks żołądkowo-przełykowy,

• zespół Guillaina i Barrego,

• sarkoidoza,

• miastenia,

• błonica.

U niemowląt i małych dzieci dysfagia najczęściej wynika z niedojrzałości układu pokarmowego i braku umiejętności połykania pokarmu i płynów. Jeśli dysfunkcja przebiega wraz z obrzękiem gardła i białym nalotem na jego ścianie, najpewniej jest objawem anginy. Dysfagia u dzieci może pojawić się również po zabiegu wycinania migdałków jako skutek przejściowego obrzęku gardła.

Objawy dysfagii

Osoba cierpiąca na dysfagię odczuwa przeszkodę w gardle, uniemożliwiającą przełknięcie płynów, śliny lub pokarmu. Podczas próby połknięcia mogą pojawić się kaszel, krztuszenie się i kichanie. Próba spożycia płynu często powoduje wylewanie się treści przez nos. Dodatkowo chory odczuwa pieczenie gardła.

Diagnostyka i leczenie dysfagii

Pojawienie się objawów dysfagii wymaga pilnej konsultacji z lekarzem w celu wykluczenia poważnych chorób i ich powikłań. W większości przypadków nie stanowi zagrożenia życia i jest objawem infekcji gardła. Podjęcie leczenia choroby powodującej dysfunkcję umożliwia jej ustąpienie. Nieleczona dysfagia prowadzi do wielu powikłań i konsekwencji zdrowotnych, m.in.: niedożywienia, odwodnienia, zachłystowego zapalenia płuc. Dysfunkcja uniemożliwia ponadto skuteczne leczenie innych chorób z powodu niemożności przeprowadzenia farmakoterapii. U pacjentów z chorobą Parkinsona często prowadzi do zgonu.

Rozpoznanie choroby o podłożu zaburzeń pracy układu nerwowego jest trudne ze względu na złożoność przyczyn. Jednak przeprowadzenie pełnej diagnostyki i podjęcie leczenia czynników powodujących dysfagię skutecznie eliminuje dysfunkcję. Terapia jest złożona i polega na wprowadzeniu zmian w stylu życia pacjenta. Konieczne jest wdrożenie rehabilitacji, a w początkowym okresie leczenia również modyfikacja diety ułatwiająca połykanie pokarmów.

Rozpoznanie dysfagii przebiega na podstawie wywiadu z pacjentem, zgłaszanych dolegliwości, a także obserwacji objawów, takich jak: osłabienie ruchomości języka i podniebienia, krztuszenie się, trudności w swobodnym kaszlu, zaburzenia ruchów podniebiennych, niedożywienie, odwodnienie. Badaniem diagnostycznym ułatwiającym lekarzowi ocenę odruchu połykania jest RTG z kontrastem i endoskopia przełyku. Innym krokiem w diagnostyce dysfagii jest badanie za pomocą nasofaryngoskopu. Urządzenie pozwala na ocenę pracy górnych dróg oddechowych i górnego odcinka przewodu pokarmowego. Otrzymane wyniki ułatwiają dobór najlepszych metod rehabilitacji pacjenta, a nawet przeprowadzenie efektywnej modyfikacji diety. Rokowania dysfagii zależą od nasilenia zaburzenia, a także czynników sprawczych. Lekka postać dysfunkcji umożliwia powrót pacjenta do diety doustnej i całkowite wyzdrowienie. Ciężka postać zaburzenia wymusza przejście chorego na żywienie dojelitowe.

1. E. Gowin, W. Horst-Sikorska, Leczenie zapalenia gardła bez antybiotyku – czy to możliwe?, „Farmacja Współczesna”, 2012, 5, s. 83–89.
2. B. Kalicki i in., Ból gardła – kiedy leczenie objawowe jest niewystarczające, „Pediatria Medycyna Rodzinna”, 2012, 8(2), s. 107–110.
3. N. Madetko i in., Dysfagia ustno-gardłowa w zaburzeniach ruchowych, „Polski Przegląd Neurologiczny”, 2018, 14(2), s. 105–111.