Badania płuc – krótka charakterystyka najważniejszych spośród nich

Czym są choroby płuc, jak im zapobiegać?

Choroby płuc stanowią poważny problem zdrowotny. Są szeroko rozpowszechnione w polskim społeczeństwie. Niekiedy znacznie ograniczają codzienne funkcjonowanie, w tym też aktywność zawodową, dlatego ważne jest, abyś wiedział, jak dbać o układ oddechowy. Bardzo duże znaczenie ma zwalczanie palenia tytoniu i narażenia na działanie jego dymu. Poza tym istotny wydaje się zakaz produkcji wyrobów z azbestu i usuwanie takowych ze środowiska. Nieodzowną rolę odgrywają aktywność fizyczna, prawidłowe odżywianie i okresowe badania płuc, w tym zwłaszcza RTG. Fachowych informacji o dbaniu o układ oddechowy udzieli Ci pulmonolog. To lekarz zajmujący się profilaktyką, diagnostyką i leczeniem chorób płuc.

Polecamy

---

Telemedycyna

Kiedy udać się do pulmonologa? Jakie choroby leczy ten specjalista?

Pulmonologia kojarzy się z dziedziną medycyny zajmującą się wyłącznie ciężkimi chorobami układu oddechowego. Nic w tym dziwnego – większość infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych nie wymaga wizyty u tego specjalisty – leczy je lekarz rodzinny. Kiedy w takim razie należy udać się do pulmonologa?

Redakcja31.08.2021

Jakie są najczęstsze choroby płuc?

Choroby płuc są bardzo zróżnicowane, jeśli chodzi o podłoże wystąpienia. Do ich powstania predysponować mogą m.in. czynniki środowiskowe, patogeny (np. wirusy, bakterie, grzyby, pasożyty), uwarunkowania genetyczne. Wśród bardziej znanych chorób płuc wymienia się:

• gruźlicę płuc – najczęściej występującą postać gruźlicy, czyli choroby zakaźnej, która wywoływana jest przez bakterię o nazwie prątek gruźlicy. Nie zawsze w przypadku zarażenia dochodzi do rozwinięcia pełnoobjawowej gruźlicy. Może mieć ona charakter bezobjawowy czy pozostawać w uśpieniu;

• POCHP, czyli przewlekła obturacyjna choroba płuc – składają się na nią rozedma płuc (nieprawidłowe powiększenie przestrzeni powietrznych) i przewlekłe zapalenie oskrzeli. Wśród wielu potencjalnych czynników ryzyka wystąpienia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc najczęściej wymieniane jest palenie tytoniu;

• zapalenie płuc – stan zapalny, który atakuje pęcherzyki płucne. Za jego powstanie odpowiadają zazwyczaj infekcje wirusowe lub bakteryjne. Czynnikami ryzyka choroby są zwłaszcza: palenie tytoniu, alkoholizm, przewlekła choroba nerek, niedobór odporności, przewlekła obturacyjna choroba płuc;

• pylice płuc – zaliczane do chorób zawodowych, stanowią konsekwencję długotrwałego wdychania pyłów. W ich przebiegu dochodzi do przewlekłego zapalenia oskrzeli i postępowej rozedmy płuc. W zależności od zmian, jakie powstają w płucach, pylice dzielą się na kolagenowe i niekolagenowe. Pierwsze charakteryzują się trwałym uszkodzeniem lub zniszczeniem pęcherzyków płucnych. Odpowiadają za nie m.in. azbest, krzemionka, talk. Drugie nie powodują zmian w strukturze pęcherzyków płucnych. Wywołane są m.in. przez pył żelaza, cyny, siarczanu baru;

• nowotwory płuc – należą do najczęstszych pod względem zachorowalności i umieralności chorób nowotworowych. Najbardziej znanym czynnikiem ryzyka zachorowania jest palenie tytoniu.

Czujesz, że z twoim zdrowiem coś jest nie tak? Potrzebujesz skierowania na badania? Możesz skorzystać z telewizyty - obejrzyj wideo i poznaj zalety teleporad

Spirometria – powszechne badanie płuc

Na czym polega spirometria?

Spirometria to badanie układu oddechowego, które polega na mierzeniu objętości i pojemności płuc. Dodatkowo ocenia przepływy powietrza w płucach i oskrzelach podczas różnych faz cyklu oddechowego. Spirometrię wykonuje się przy użyciu aparatu nazywanego spirometrem. Badanie polega na zrobieniu kilku głębokich wdechów i pełnych wydechów podczas trzymania w ustach końcówki spirometru, przy jednoczesnym założeniu na nos klipsa. Badanie przeprowadza się w pozycji siedzącej, z wyprostowanymi plecami.

Jak przygotować się do spirometrii?

Na badanie powinieneś się wygodnie ubrać, aby odzież nie krępowała ruchów czy nie utrudniała głębokiego oddychania. O ile to możliwe, przed badaniem nie przyjmuj leków, które mogłyby wpłynąć na wynik. Dodatkowo co najmniej 4 godziny wcześniej nie powinieneś pić alkoholu. Zachowaj 2 godziny przerwy od palenia tytoniu i spożywania obfitych posiłków. Minimum pół godziny przed badaniem nie wykonuj intensywnego wysiłku fizycznego.

Kiedy spirometria jest zalecana?

Spirometria zlecana jest zwłaszcza przy chorobach obturacyjnych, które powodują zwężenie dróg oddechowych, takich jak przewlekła obturacyjna choroba płuc i astma oskrzelowa. Nie wolno jej wykonywać m.in. krótko po przebytym zawale serca i udarze mózgu, świeżo przebytych operacjach w obrębie klatki piersiowej i jamy brzusznej, przy niekontrolowanym nadciśnieniu tętniczym, uporczywym kaszlu, niestabilnej dławicy piersiowej.

Rezonans magnetyczny płuc

Rezonans magnetyczny – co to za badanie? Na czym polega?

Rezonans magnetyczny to kolejne badanie wykonywane po to, aby skontrolować stan płuc. Metoda ta pozwala na uzyskanie obrazu ich wnętrza. Opiera się na wykorzystaniu silnego pola magnetycznego, które pobudza protony wodoru (a ten stanowi podstawowy pierwiastek organizmu ludzkiego). Cząsteczki wodoru zaczynają emitować fale, które odbiera aparat do rezonansu i przetwarza na energię elektryczną. W ten sposób możliwe staje się odwzorowanie badanych struktur. Rezonans magnetyczny płuc wykonywanych jest zwłaszcza przy chorobach nowotworowych. To kluczowe badanie, jeśli podejrzenia padają na raka płuc, zwłaszcza kiedy może on naciekać okoliczne tkanki. Rezonans pozwala dobrze ocenić uszkodzenie sąsiednich struktur, przerzuty, rozległość czy stopień zaawansowania guza.

Jak przebiega rezonans magnetyczny?

Rezonans magnetyczny wykonywany jest w urządzeniu przypominającym kształtem tubę. Podczas badania pacjent leży na specjalnym stole, który wjeżdża do środka aparatu. Bardzo ważne jest, abyś się nie poruszał w czasie obrazowania. W niektórych przypadkach wymagane jest podanie dożylnego środka cieniującego, aby lepiej uwidocznić zmiany. To tzw. badanie płuc z kontrastem. Wymaga bycia na czczo, dlatego na wszelki wypadek nie jedz nic przed badaniem. Przy rezonansie magnetycznym nie powinieneś nakładać na twarz makijażu, a na włosy – lakieru. Kosmetyki mogą bowiem zawierać cząsteczki metalu fałszujące obraz. Pamiętaj, aby usunąć wszelkie metalowe elementy z ciała. Wykonanie rezonansu magnetycznego nie jest możliwe u każdej osoby. Do badania dyskwalifikuje m.in. posiadanie protez ortopedycznych z metalu, rozrusznika serca, metalowej zastawki serca, wkładki domacicznej, neurostymulatora, pompy insulinowej, metalowych protez dentystycznych.

Badanie USG i RTG płuc

Co wykrywa USG płuc i u kogo wykonuje się to badanie?

Ultrasonografia wykorzystuje zjawisko odbicia fal dźwiękowych do uwidocznienia narządów wewnętrznych. To metoda diagnostyczna, która pozwala szybko, bezpiecznie i pewnie rozpoznawać choroby płuc. USG cieszy się dużą popularnością z uwagi na nieinwazyjność, brak przeciwwskazań i ryzyka powikłań. Przeprowadzane jest u dorosłych, kobiet ciężarnych czy dzieci. Badanie pozwala rozpoznawać m.in.: krwawienie do jamy opłucnej, odmę opłucnową, obrzęk płuc, stłuczenie płuca, zatorowość płucną czy zmiany zapalne.

Jak przygotować się do badania USG płuc?

USG płuc nie wymaga specjalnych przygotowań. Wykonywane jest w pozycji siedzącej z przodu i z tyłu klatki piersiowej. Podczas badania odsłaniasz klatkę piersiową. Lekarz nakłada na obszar poddawany badaniu specjalny żel. Jego zadaniem jest poprawa rozchodzenia ultradźwięków. Później przykłada głowicę USG i przesuwa nią po powierzchni skóry. W ten sposób ogląda i ocenia na monitorze poszczególne struktury.

Prześwietlenie, czyli badanie RTG – po co i u kogo się je wykonuje?

USG płuc mimo olbrzymich zalet nie zastąpi badania RTG klatki piersiowej, które w przeciwieństwie do niego daje możliwość oceny patologii położonych w głębokich partiach płuc. USG może w tym wypadku uzupełniać lub weryfikować badanie RTG, które jest jednym z najważniejszych obrazowań w przypadku podejrzenia schorzeń płuc, ale i w celach profilaktycznych. Pozwala m.in. zdiagnozować zapalenie płuc, guza płuc, gruźlicę, rozedmę płucną i ocenić wydolność układu krążenia. Podczas badania wykorzystywane są promienie rentgenowskie. Nie zaleca się wykonywania RTG u kobiet w ciąży, osób poniżej 18. roku życia i często się mu poddających (w ciągu roku można wykonać do dwóch prześwietleń).

Przygotowanie do RTG płuc

Do badania RTG nie musisz się szczególnie przygotowywać. Załóż luźne ubranie, by łatwo zdjąć bluzkę, i usuń wszelkie elementy metalowe. Badanie przeprowadzane jest w pozycji stojącej, a jeśli nie ma takiej możliwości, to leżącej. Podczas wykonywania zdjęć klatka piersiowa musi przylegać do aparatu. Przed wykonaniem zdjęcia trzeba wziąć głęboki oddech i zatrzymać powietrze aż do końca jego trwania.

Badanie PET – co to takiego?

PET, czyli pozytonowa tomografia emisyjna, to badanie z zakresu medycyny nuklearnej. Badanie PET wykrywa choroby nowotworowe płuc. Pozwala określić charakter zmiany – to, czy jest łagodna, czy złośliwa – oraz ocenić jej rozległość, a dzięki temu dokładnie zaplanować skuteczne leczenie. Badanie umożliwia wykrycie ewentualnych przerzutów nowotworowych i ocenę postępów leczenia. Chociaż pozytonowa tomografia emisyjna jest nieinwazyjna, nie powinna być wykonywana u kobiet w ciąży i karmiących piersią. Przed badaniem podany zostaje dożylnie radioizotop, a po pewnym czasie, gdy rozejdzie się po organizmie, wykonuje się obrazowanie specjalnym skanerem. Na mniej więcej 4–6 godzin przed badaniem nie powinieneś jeść i pić nic poza wodą. Około 24 godzin wcześniej ogranicz do minimum wszelką aktywność fizyczną.