Zabieg usunięcia migdałków – wskazania, przebieg i powikłania

Migdałki podniebienne – czym są i jakie mają funkcje? 

Jedną z części budowy gardła jest pierścień Waldeyera, czyli skupisko tkanek chłonnych. Tworzą je migdałki podniebienne, migdałek gardłowy, migdałki trąbkowe, migdałek językowy, pasma boczne i grudki chłonne na tylnej ścianie gardła. Największą tkanką są migdałki podniebienne. Ich zalążki tworzą się w 4. miesiącu życia płodowego, a ostateczny kształt zyskują w 9. miesiącu. Migdałki podniebienne są zaliczane do narządów limfatycznych, będących barierą immunologiczną organizmu. Ich podstawową funkcją jest zatrzymywanie i niszczenie chorobotwórczych patogenów i drobnoustrojów. U niektórych osób dochodzi jednak do patologicznych zmian w obrębie migdałków, które przestają pełnić funkcję obronną. Zaburzając pracę układu immunologicznego, sprzyjają rozwojowi wielu poważnych chorób, m.in. zapalenia kłębuszkowego nerek, zapalenia wsierdzia i chorób reumatycznych. 

W przypadku nawracających zapaleń migdałków, gardła, uszu, zatok, czy w przypadku obecności ropnia okołomigdałkowego laryngolog może zadecydować o konieczności wykonania zabiegu tonsillektomii, czyli usunięcia migdałków. To procedura praktykowana od czasów starożytności. Współczesny zabieg został natomiast opracowany w 1909 roku przez angielskiego lekarza Tomasa Waugha. Opisana przez niego metoda z uwzględnieniem niewielkich modyfikacji jest praktykowana współcześnie. 

Wskazania do usunięcia migdałków 

Zabieg usunięcia migdałków powinien być skonsultowany ze specjalistami laryngologii, pediatrii, kardiologii, reumatologii. Wynika to z wpływu migdałków na funkcjonowanie całego układu immunologicznego. Ze względu na ryzyko powikłań i rolę migdałków w ochronie organizmu przed drobnoustrojami zabieg nie jest przeprowadzany u dzieci poniżej 4. roku życia. Kwalifikacja do zabiegu tonsillektomii opiera się na częstotliwości ostrych infekcji bakteryjnych. Wskazania do usunięcia migdałków przez specjalistów są podzielone na względne i bezwzględne. 

Wskazania bezwzględne:

• powikłania po anginie w postaci ropnia okołomigdałkowego; 

• jedno- lub obustronny przerost migdałków powodujący bezdech senny (spowodowany czynnikami dziedzicznymi lub nawracającymi infekcjami bakteryjnymi); 

• przewlekłe krwotoczne zapalenia migdałków;

• niedające się zatamować krwawienia z migdałków; 

• zalegające w jamie migdałków i niemożliwe do usunięcia ciało obce; 

• podejrzenie nowotworu złośliwego migdałków. 

Wskazania względne:

• nawracające zapalenia migdałków (anginy), przynajmniej 7 razy w roku; 

• przewlekłe zapalenie migdałków (utrzymujące się minimum 3 miesiące); 

• zapalenie węzłów chłonnych w przebiegu zapalenia migdałków; 

• powikłania ogólnoustrojowe; 

• powikłania anginy;

• problemy z przełykaniem śliny i pokarmu. 

Operacja usunięcia migdałków jest poważna, dlatego nawet nawracające zapalenie gardła u dzieci lub u dorosłych nie jest jednoznacznym powodem do przeprowadzenia tonsillektomii. W pierwszej kolejności lekarz musi znaleźć przyczynę nawracających infekcji. Niekiedy jest ona prozaiczna i wynika np. z przewlekłego niedoboru witaminy D. 

Na czym polega zabieg usunięcia migdałków?

Zabieg tonsillektomii jest operacją przeprowadzoną w znieczuleniu ogólnym. Lekarz usuwa migdałki przez usta, a następnie przypala ich podstawy w celu zatamowania krwawienia. Całkowity czas operacji trwa do 60 minut. 

Rekonwalescencja i możliwe powikłania 

Zabieg tonsillektomii jest obarczony ryzykiem powikłań. Do najczęściej występujących należą nudności i wymioty (efekt leków stosowanych celem znieczulenia). Często występujące powikłania to krwawienie, obrzęk łuków podniebiennych i języczka, miejscowe stany zapalne, przerost innych tkanek pierścienia Waldeyera, bliznowacenie lub skrócenie podniebienia miękkiego, przewlekła suchość i nieżyt gardła. Rzadko występujące powikłania po zabiegu tonsillektomii to: posocznica, odma opłucnowa, odma podskórna, porażenie nerwu językowego. 

Rekonwalescencja po zabiegu tonsillektomii powinna trwać około dwóch tygodni. Po operacji lekarz może zdecydować o zatrzymaniu pacjenta w szpitalu w celu obserwacji. Podczas rekonwalescencji chory powinien odpoczywać i pozostać w łóżku. W okresie gojenia się rany zalecana jest lekkostrawna i zimna dieta. Posiłki powinny mieć kremową konsystencję ułatwiającą połykanie. Należy pamiętać o nawadnianiu organizmu poprzez picie chłodnej wody. Nie można spożywać produktów drażniących (owoców cytrusowych) i ostrych przypraw. Zalecane jest spanie z lekko uniesioną głową, na kilku poduszkach. Po mniej więcej dwóch tygodniach pacjent odczuwa poprawę, jednak całkowity czas gojenia wynosi około 6 tygodni. 

Po zabiegu pacjent może odczuwać ból ucha i niedrożność nosa. Objawy te nie powinny wzbudzać niepokoju. W miejscu migdałków mogą pojawić się również strupy w kolorze białym. Nie należy ich próbować samodzielnie usunąć. W procesie odpadania strupów może dojść do niewielkiego krwawienia. W przypadku niepokojących objawów należy skonsultować się z lekarzem i stosować do zaleceń specjalisty.

1. A. Syryło, Zapalenie migdałków podniebiennych, „Alergoprofil”, 2009, 5(1), s. 11–15.
2. K. Mrówka-Kata i in., Wskazania do usunięcia migdałków podniebiennych, „Forum Medycyny Rodzinnej”, 2009, 3(2), s. 124–128.