Samoakceptacja – wpływ na funkcjonowanie człowieka

Samoakceptacja – co to takiego?

Samoakceptacja to zgeneralizowany pozytywny stosunek człowieka do samego siebie. Warto zwrócić uwagę na fakt, że nie chodzi tu o bezkrytyczną miłość własną, lecz o uznanie zarówno swoich mocnych, jak i słabych stron. Miarą samoakceptacji jest zwykle rozbieżność występująca między „Ja realnym” a „Ja idealnym”. Pierwszą z wymienionych wyżej struktur tworzą przekonania, jakie jednostka ma na swój temat, na drugą składają się natomiast wszystkie cechy psychiczne, które dana osoba chciałaby mieć.

Samoakceptacja i samoocena a poczucie własnej wartości

Samoocena, samoakceptacja i poczucie własnej wartości – te trzy określenia są ze sobą nierozerwalnie związane. Nie znaczy to jednak, że między przywołanymi pojęciami można postawić znak równości. Co zatem je różni? Przede wszystkim zakres znaczeniowy. Ostatni z wymienionych terminów „zawiera w sobie” dwa pozostałe. Samoocena stanowi poznawczy komponent poczucia własnej wartości, natomiast samoakceptacja odnosi się do aspektu emocjonalnego.

Dlaczego samoakceptacja jest tak ważna?

Samoakceptacja jest mechanizmem regulacyjnym. Wywiera znaczący wpływ na funkcjonowanie człowieka w wielu różnych aspektach. Może pobudzać lub zniechęcać do podejmowania jakichkolwiek działań. Co więcej, przeprowadzone badania dowiodły, że istnieje istotna zależność między stosunkiem do samego siebie a postawą przyjmowaną wobec innych ludzi (rodziny, przyjaciół, najbliższego otoczenia). Erich Fromm, niemiecki filozof i psycholog, zauważył, że miłość własna warunkuje miłość do bliźnich.

Innymi słowy, człowiek, który nie jest w stanie polubić i pokochać samego siebie, nie nawiąże ciepłych, pozytywnych i serdecznych relacji z otoczeniem. Zdaniem J. Kozieleckiego można też mówić o występowaniu zależności zwrotnej, kiedy to antypatia bądź sympatia okazywana innym ludziom wpływa na poziom samoakceptacji. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że zachowanie jednostki jest determinowane nie tylko przez stosunek do samego siebie, ale również przez wiele innych czynników, np.: tradycje kulturowe, nauczanie, charakter, relacje z rodziną czy przyjęte zasady moralne.

Jak kształtuje się samoakceptacja?

Samoakceptacja kształtuje się przez całe życie człowieka, poczynając od wczesnego dzieciństwa. Bardzo duży wpływ na ten proces ma środowisko, w jakim dana jednostka dorasta, a przede wszystkim rodzina, grupa rówieśnicza, szkoła i środki społecznego przekazu (telewizja, Internet itp.). Warto zwrócić uwagę na fakt, że samoakceptacja nie jest czymś stałym i może się zmieniać wraz z upływem czasu. Szczególnie narażeni na wahania samooceny są młodzi ludzie w okresie adolescencji. To wyjątkowy etap w życiu. Właśnie wtedy nastolatek poszukuje swojej tożsamości, kwestionuje zastany porządek i uczy się nowych ról społecznych. Poznaje i sprawdza swoje granice. Często miewa nadmierną lub zaniżoną pewność siebie, a jego autoszacunek jest zwykle uzależniony od wpływów zewnętrznych.

Ćwiczenia samoakceptacji

Pozostaje pytanie: co zrobić, gdy poziom samoakceptacji jest niski? Czy istnieje sposób, by go podnieść? Jak najbardziej. W psychologii można znaleźć wiele różnych ćwiczeń, których wykonywanie pozwala na zmianę stosunku do samego siebie. Przedstawiamy kilka sprawdzonych propozycji. 

Autoportret

Zadanie polega na stworzeniu samego siebie przy użyciu modeliny, masy solnej lub innego plastycznego materiału. Figurka może zawierać również różne symbole ważne dla danej jednostki. Podczas lepienia można uwolnić swoją kreatywność i rozładować nagromadzone napięcie. Wszelkie działania powinny być podejmowane spontanicznie. Należy jednak zachować odpowiedni poziom motywacji oraz autentyczności. Tego typu aktywności są realizowane indywidualnie lub w niewielkich kilkuosobowych grupach. 

Jakie korzyści niesie wykonywanie tego typu ćwiczeń? Przede wszystkim są one doskonałą okazją do tego, by dokonać introspekcji (wejrzeć w głąb siebie), zwizualizować swoje mocne i słabsze strony, a także ewentualne kompleksy i spojrzeć na wszystko z dystansu. Praca nad figurką pozwala również skonfrontować się ze swoimi lękami i emocjami. 

„Jaki jestem?”

Ćwiczenie nie wymaga specjalnych przygotować. Można je wykonać praktycznie w każdym miejscu (w szkole, w pracy, a także w domu). Wystarczy napisać na kartce swoje imię. Należy zrobić to w taki sposób, by jego poszczególne litery układały się w pionowy rząd (kolumnę). Następnie każdej z nich trzeba przypisać jakiś pozytywnie nacechowany przymiotnik, który mógłby służyć do stworzenia samopisu, na przykład:

A – Atrakcyjny

N – Nieustraszony

T – Tolerancyjny

O – Opiekuńczy

N – Niezłomny

I – Inteligentny

Po wykonaniu ćwiczenia należy przeczytać listę na głos. Można podzielić się poczynionymi spostrzeżeniami z bliską osobą. Warto też zastanowić się, w jakich sytuacjach dana cecha dała o sobie znać. Kiedy byłam/byłem nieustraszona/nieustraszony? Trzeba przy tym zwrócić uwagę na jedną ważną kwestię – często jedna cecha może być uznawana zarówno za zaletę, jak i za wadę. Wiele zależy od kontekstu.