Na czym polega terapia Tomatisa i w czym może być pomocna?

Co to jest terapia Tomatisa?

Terapia Tomatisa opiera się na założeniu, że o ile sama zdolność słyszenia ma charakter bierny, słuchanie to czynność, która wymaga zaangażowania świadomości i woli. Z tego względu nawet osoba obdarzona perfekcyjnym słuchem może mieć problem z przetwarzaniem zasłyszanych dźwięków czy informacji. Usprawnienie uwagi słuchowej metodą Tomatisa ma zwiększyć percepcję bodźców i zdolność ich przetwarzania.

Narzędziem terapii metodą Tomatisa jest urządzenie, które w czasie specyficznych „seansów dźwiękowych” (słuchania dźwięków o różnych częstotliwościach, od muzyki Mozarta po ludzką mowę) stymuluje mięśnie ucha środkowego i ośrodki słuchowe w mózgu. Zwiększa to zdolność analizy dźwięku i jej precyzję, a pośrednio przyczynia się do aktywizacji całego organizmu, przede wszystkim układu nerwowego.

Dla kogo przeznaczona jest terapia Tomatisa?

Twoje dziecko jest nadpobudliwe i nie potrafi skoncentrować się na nauce? Z trudem radzisz sobie ze stresem, a nadwrażliwość na dźwięki przyprawia cię w takich chwilach o ból głowy? To tylko jedne z wielu powodów, dla których możesz się zainteresować terapią Tomatisa. Opracowana przez francuskiego lekarza Alfreda Tomatisa metoda skierowana jest zarówno do dzieci, jak i osób dorosłych. Wykazała skuteczność w obliczu bardzo zróżnicowanych problemów.

Z metody Tomatisa skorzystać mogą przede wszystkim osoby z zaburzeniami uwagi słuchowej, których najczęstszymi objawami są:

• problemy z utrzymaniem koncentracji,

• niewyraźne pismo, trudności z czytaniem, ubogie słownictwo,

• niemuzykalność (np. problem z odtwarzaniem dźwięków),

• błędna interpretacja pytań, niezrozumienie poleceń,

• brak pewności siebie, wycofywanie się w sytuacjach publicznych,

• nadwrażliwość, skłonności depresyjne, zaburzenia lękowe.

Z terapii Tomatisa najczęściej korzystają dzieci z takimi typowymi objawami zaburzeń uwagi słuchowej jak dysleksja, dysgrafia, jąkanie się. Kształcenie uwagi słuchowej jest jednak pomocne także w przypadku leczenia autyzmu, choroby Aspergera, ADHD czy dziecięcego porażenia mózgowego. Choć nie zostało to naukowo potwierdzone, zaobserwowano, że terapia Tomatisa zwiększa u chorych zainteresowanie otoczeniem, chęć do komunikacji i interakcji z ludźmi.

Z treningu słuchowego mogą też korzystać osoby zdrowe. Zwolennicy metody Tomatisa twierdzą, że wspomaga ona naukę języków obcych, podnosi zdolności poznawcze, ułatwia radzenie sobie ze stresem i panowanie nad emocjami, a nawet pozwala na skrócenie czasu porodu i przeżycie okresu okołoporodowego w lepszym samopoczuciu.

Jak wygląda terapia metoda Tomatisa?

Dokładny przebieg terapii Tomatisa uzależniony jest od zgłoszonego problemu. Seanse słuchowe odbywają się w specjalnych słuchawkach, które przesyłają impulsy zarówno drogą powietrzną (czyli przez ucho), jak i drogą przewodnictwa kostnego. Odsłuchiwany materiał składa się z sekwencji dźwięków o różnych częstotliwościach, dobranych odpowiednio do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Terapia metodą Tomatisa może obejmować także seanse aktywne, które polegają na głośnym czytaniu lub powtarzaniu określonych dźwięków. To pozwala z jednej strony na trenowanie dykcji i pracę nad emisją głosu, a z drugiej – podobnie jak ćwiczenia słuchowe – stymuluje układ nerwowy, poprawia umiejętności komunikacyjne, poznawcze, zwiększa kreatywność. Konsekwencją takich ćwiczeń jest także wzrost pewności siebie i samooceny.

To, ile trwa terapia metodą Tomatisa, zależy od wielu czynników – wieku pacjenta, trudności, z którymi się zmaga, zdolności koncentracji na zajęciach. Poszczególne seanse trwają 60–120 minut. Odbywają się one w kilku cyklach, z których każdy obejmuje 15 sesji. Terapeuta proponuje zazwyczaj 3–4 takie cykle.

Skuteczność metody Tomatisa

Terapia Tomatisa stosowana jest o połowy lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Od tego czasu ulegała ona różnym modyfikacjom, ale jej ogólna koncepcja i narzędzia pracy zostały zachowane. Metodę opatentowano, a szkolenia w jej zakresie, sprzęt do prowadzenia zajęć i same działania terapeutyczne są licencjonowane przez jedną firmę (należącą do rodziny Alfreda Tomatisa). To z jednej strony pozwala na ujednolicenie standardów pracy, a z drugiej – utrudnia weryfikację skuteczności metody i jej doskonalenie.

Choć metoda Tomatisa jest obecnie szeroko stosowana, jej efektywność nie została potwierdzona naukowo, a oceny wyników terapii nie są jednoznaczne. Trening percepcji słuchowej niewątpliwie służy aktywizacji pacjenta, ale pod tym względem nie różni się np. Od muzykoterapii. Mimo braku dowodów na skuteczność terapii Tomatisa pacjenci często subiektywnie odczuwają po niej poprawę w obszarze zgłaszanych problemów. Dlatego niewątpliwie jest to metoda warta wypróbowania.

1. A. Tomatis, The Ear and the Voice, Scarecrow Press, Lanham 2004.
2. Z. Kurkowski, Stymulacja audio-psycho-lingwistyczna – Metoda Tomatisa [w:] „Audiofonologia” 2001, t. XIX, s. 197–202.