Motywacja wewnętrzna – co to takiego i jak się przejawia?

Motywacja wewnętrzna – co to takiego ?

Motywacja to powszechnie znane i często używane słowo. Pochodzi ono od łacińskiego przymiotnika motivus, który można przetłumaczyć jako „ruchomy”. Można więc powiedzieć, że istotą motywacji jest ruch w kierunku zmiany. Współczesna psychologia określa ją jako stan gotowości do podejmowania określonego działania oraz zespół procesów psychicznych i fizjologicznych, które są niezbędne do dokonania zmian w życiu. 

O motywacji wewnętrznej, zwanej także automotywacją, można mówić wtedy, gdy u podstaw wysiłku człowieka stoją jego pragnienia, marzenia i cele. Nadrzędną rolę odgrywa tutaj ciekawość, a głównym celem jest satysfakcja wynikająca np. z osiągnięć w nauce czy rezultatów w sporcie. Człowiek zmotywowany wewnętrznie będzie niezwykle skuteczny w swoich dążeniach, ponieważ wynikają one z głębokich, osobistych przekonań. W takiej sytuacji zmienia się także postrzeganie wysiłku – obiektywnie może być on duży, jednak nie ma już tak dużego znaczenia, jeśli w grę wchodzi ogromna radość i satysfakcja z osiągniętego celu. 

Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna – czym się różnią?

W psychologii wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje motywacji: wewnętrzną i zewnętrzną. 

Motywacja zewnętrzna – w przeciwieństwie do wewnętrznej – zakłada gotowość do podejmowania działań pod pewnym przymusem zewnętrznym, którym mogą być np. wymagania pracodawcy. U podstaw tego rodzaju motywacji stoi wyraźnie określony system kar i nagród, w tym także gratyfikacji finansowych. Istotnym czynnikiem jest kontrola z zewnątrz, np. konieczność sporządzenia raportu ze swojej pracy.

Motywacja zewnętrzna ma na pewno mniejszą wartość niż jej wewnętrzny odpowiednik. Niektórzy psychologowie twierdzą nawet, że działa ona deprymująco i źle wpływa na jakość podejmowanych działań. Człowiek motywowany w taki sposób bardziej odczuwa wysiłek związany z pracą, nie czerpie z niej wystarczającej satysfakcji i często nie ma wystarczającego szacunku dla swojej pracy, jeśli nie jest ona nagradzana przez przełożonych.

Motywacja wewnętrzna – przykłady

Motywacja wewnętrzna może pojawiać się w różnych dziedzinach życia, takich jak: praca, sport czy szkoła. Jej mechanizmy wyraźnie widać na prostych przykładach z życia codziennego.

Motywacja wewnętrzna w pracy

Praca zawodowa kojarzy się przede wszystkim z motywacją zewnętrzną, czyli oczekiwaniami ze strony przełożonego, kontrolą i systemem oceniania pracowników. Nie oznacza to jednak, że pracownik nie może być zmotywowany wewnętrznie. Wyobraźmy sobie fotografa, który prowadzi własną działalność. Bez wątpienia motywuje go konieczność utrzymania się, jednak czynniki finansowe nie są jedynym motorem jego działania. Przede wszystkim uwielbia on swoją pracę i cieszy się z jej efektów, jakimi są piękne zdjęcia. Z chęcią bierze udział w dodatkowych szkoleniach, a sesje plenerowe sprawiają mu ogromną frajdę. Wysyła swoje zdjęcia na ogólnopolskie konkursy i otrzymuje różne wyróżnienia. Lubi mówić o swojej pracy i nie odczuwa związanego z nią wysiłku. Jako człowiek zmotywowany wewnętrznie nie potrzebuje kontroli z zewnątrz, aby efektywnie wykonywać swoje zadania.

Motywacja wewnętrzna u dzieci

Wypracowanie motywacji wewnętrznej u dzieci ułatwia proces uczenia się na wszystkich etapach. Motywacją dziecka w wieku szkolnym często są oceny na świadectwie lub chęć, aby dostać się do dobrego liceum, a następnie na wymarzone studia. Widmo złej oceny nie sprawi jednak, że młody człowiek będzie uczył się z chęcią. Natomiast przyjemność i satysfakcja z wykonywanych działań sprawią, że proces edukacji będzie znacznie łatwiejszy. Widać to na przykładzie dziewczynki, której pasją jest pisanie opowiadań. Chętnie pisze wypracowania z języka polskiego, a także rozwija swoje umiejętności w ramach szkolnych warsztatów dziennikarskich. Tworzy reportaże i wysyła je na różne konkursy. Pisanie sprawia jej radość, dlatego nie odczuwa wysiłku, jaki się z tym wiąże. Dobre oceny mają dla niej drugorzędne znaczenie, ponieważ do działania motywuje ją marzenie o napisaniu i wydaniu własnej książki.

Motywacja wewnętrzna w sporcie

Bez motywacji wewnętrznej sukcesy sportowe są praktycznie niemożliwe. Biegacz, który kieruje się wyłącznie oceną trenera i nie czerpie przyjemności z podejmowanego wysiłku, ma niewielkie szanse na sukces. Sportowiec zmotywowany wewnętrznie czerpie radość z każdego treningu, który przybliża go do osiągnięcia wyznaczonego celu – udziału w imprezie mistrzowskiej czy osiągnięcia życiowego wyniku. Jego nadrzędnym celem nie są pieniądze, jakie może otrzymać za zdobycie pierwszego miejsca, ale satysfakcja ze zwycięstwa oraz świadomość, że osiągnął coś wyjątkowego. Taka postawa sprawia, że działania są bardziej efektywne, a trud staje się mniej odczuwalny.