Jak dbać o uszy, aby spełniały swoje funkcje?

Czy uszy odpowiadają tylko za słuch?

Ucho składa się z trzech części:

• ucha zewnętrznego – zbiera fale dźwiękowe, wzmacnia je i przekierowuje do głębi przewodu słuchowego,

• ucha środkowego – znajdują się z w nim połączone: młoteczek, kowadełko i strzemiączko, które przenoszą drgania od błony bębenkowej do ucha wewnętrznego,

• ucha wewnętrznego, gdzie fale dźwiękowe zamieniane są w fale elektryczne, przesyłane dalej do interpretacji w mózgu.

Wszystkie wymienione funkcje części ucha zdają się więc potwierdzać, że zadaniem tego narządu jest odbieranie dźwięków. A jednak nie tylko! W uchu wewnętrznym znajduje się błędnik, który składa się ze ślimaka (części słuchowej) oraz przedsionka i kanałów półkolistych (części statycznej). Ta druga część jest ważna dla zachowania równowagi oraz przesyłania sygnałów o zmianie ułożenia głowy. 

Czy sygnalizowanie o zmianie ułożenia głowy ma aż tak duże znaczenie? Otóż tak! Małżowiny uszne (część ucha zewnętrznego) lepiej odbierają dźwięki z przodu, a nieco gorzej z tyłu i dobiegające z boku. Zmiana ułożenia głowy może więc wpłynąć na jakość odbieranych i przesyłanych fal akustycznych.

Jaka jest rola woskowiny?

Woskowina nie jest brudem zalegającym w uchu. Jest to wydzielina gruczołów woszczynowych, ulokowanych w skórze zewnętrznej części przewodu słuchowego. Składa się z białka, soli mineralnych oraz kwasów tłuszczowych. Odpowiada za:

• oczyszczanie przewodu słuchowego z ciał obcych i złuszczonego naskórka,

• nawilżanie skóry przewodu słuchowego, 

• zabezpieczanie skóry przed maceracją (uszkodzeniem wierzchniej warstwy skóry poprzez długotrwałe zawilgocenie),

• zapobieganie rozwojowi bakterii i grzybów (ma pH 4–5 niesprzyjające patogenom).

Wypływanie woskowiny z przewodu słuchowego na zewnątrz jest więc zjawiskiem pożądanym. Niestety niekiedy wydzielina zamiast luźnej konsystencji tworzy twarde czopy. Jest to problem, z którym zmaga się 10% populacji. Doprowadza to wówczas do niedrożności ucha, często wymagającej interwencji medycznej.

Możesz wspomóc proces sprawnego usuwania woskowiny z przewodu słuchowego. Pod żadnym pozorem nie stosuj jednak do jej usuwania patyczków. W ten sposób tylko ubijesz wydzielinę. Ponadto ryzykujesz uszkodzeniem błony bębenkowej! Co zamiast tego? Stosuj preparaty upłynniające woskowinę. Mają one postać oleistego sprayu lub kropli na bazie m.in. oleju migdałowego, oleju jojoba, oliwy z oliwek, ciekłej parafiny. Niektórzy sięgają też po wykorzystywaną w kuchni oliwę z oliwek i aplikują ją po jednej kropli do każdego przewodu słuchowego, aby rozrzedzić woskowinę i wspomóc jej usuwanie. Lekarze zalecają jednak korzystanie ze specjalnie przeznaczonych do tego preparatów, które zostały odpowiednio przebadane.

Dlaczego uszy się zatykają i jak temu zaradzić?

Wrażenie rozpierania, dyskomfort, ból – tak pacjenci opisują laryngologom dolegliwości towarzyszące zatkanym uszom. Przyczyn tego może być wiele. Często jest to powikłanie zatkania ucha czopem woskowinowym przez niewłaściwą higienę (przede wszystkim stosowanie patyczków). Jeśli nie udaje się go rozpuścić preparatami aptecznymi do higieny uszu, udaj się do specjalisty. Być może konieczne będzie płukanie ucha. Zabieg wykonywany jest specjalną strzykawką Jeannete (zwaną żanetą). Specjalista wpuszcza za jej pomocą wodę do przewodu słuchowego w taki sposób, aby wypłukać zalegającą wydzielinę, a jednocześnie nie uszkodzić błony bębenkowej.

Jeśli do zatkania ucha doszło w czasie kąpieli, najpewniej jest to wynik zalania przewodu słuchowego wodą. Często wystarczy dokładnie osuszyć ucho rąbkiem ręcznika albo… chwilę poskakać, aby woda wypłynęła na zewnątrz. Jeśli mimo to problem nie mija, skonsultuj się z laryngologiem.

Do zatkania uszu doprowadza spanie w zatyczkach. Woskowina nie ma bowiem możliwości swobodnego wypływania na zewnątrz. W efekcie zalega w uchu, tworząc czop woszczynowy.

Do zatkania uszu dochodzi też na skutek rozwoju zapalenia ucha. Jest to przede wszystkim problem dzieci – choruje nawet 80% maluchów do 4. roku życia. Ponadto schorzenie może rozwinąć się u pływaków, a także u osób przebywających w klimatyzowanych pomieszczeniach. Jeśli poza zatkanymi uszami towarzyszą Ci ból, zaburzony słuch, stan podgorączkowy lub gorączka, zgłoś się pilnie do laryngologa.

Uszy zatykają się również niekiedy podczas infekcji górnych dróg oddechowych. Obrzmienie śluzówki nosa w czasie kataru może przenieść się na trąbkę Eustachiusza (łączy się z gardłem) przez spływającą do gardła wydzielinę.