Kserostomia – co należy wiedzieć o leczeniu suchości w ustach?
Kserostomia to po prostu suchość w jamie ustnej. Może ona pojawić się w dwóch formach – jako kserostomia prawdziwa i rzekoma. Pierwsza forma jest zależna od małej aktywności wydzielniczej gruczołów ślinowych. Druga natomiast jest związana z subiektywnym odczuwaniem suchości w jamie ustnej bez zmniejszenia produkcji śliny. Czytaj dalej i dowiedz się, jak sobie z nią radzić i czy kserostomię można leczyć.
Czym jest kserostomia?
Uczucie suchości w jamie ustnej i gardle ma swoją fachową, medyczną nazwę – kserostomia. Kserostomia daje objawy, które są spowodowane brakiem wydzielania śliny lub jego zmniejszeniem. Ślina jest bardzo ważna. Dzięki niej żucie i połykanie pokarmów staje się dużo łatwiejsze. Jest nam łatwiej odczuwać smak, ślina neutralizuje kwasy, a także pomaga w zapobieganiu próchnicy zębów. Ślina wspomaga trawienie pokarmów i chroni jamę ustną przed powstawaniem urazów mechanicznych, np. podczas noszenia protez. Suchość w ustach może wywołać nieprzyjemne następstwa, w tym m.in. problemy z przełykaniem śliny (której jest zbyt mało) i w następstwie brak odpowiedniego nawilżenia śluzówki gardła. Kserostomia może być samodzielną chorobą lub objawem, który wynika z innego procesu chorobowego, jaki ma miejsce w organizmie. W związku z tym można wyróżnić dwa typy kserostomii: prawdziwą i rzekomą.
Kserostomia prawdziwa
Kserostomia prawdziwa jest związana z zaburzeniem funkcjonowania gruczołów ślinowych. Może wynikać z urazów mechanicznych, a także zaburzeń autonomicznego układu nerwowego, który pobudza lub hamuje produkcję śliny w śliniankach. W przypadku kserostomii prawdziwej może dojść do zmniejszenia ilości produkowanej śliny, a także do spadku jej jakości. Kserostomię prawdziwą dzielimy na dwa typy: pierwszy z prawidłową błoną śluzową i drugi z towarzyszącym zanikiem błony śluzowej.
Kserostomia rzekoma
Kserostomia rzekoma objawia się odczuwaniem suchości i pieczeniem jamy ustnej, które jest odczuwane przez pacjenta, jednak ślina jest wydzielana prawid łowo i praca ślinianek nie jest zaburzona. Mówi się tutaj o tzw. subiektywnym odczuwaniu suchości. W tej sytuacji ślinianki działają prawidłowo, ale niestety ślina chorego jest gęsta, pieni się i nie ma zdolności przylegania do zębów i błony śluzowej. W związku z tym błona śluzowa staje się dużo wrażliwsza, lepka i sucha.
Jakie są przyczyny kserostomii?
Kserostomia może być spowodowana dysfunkcją ślinianek, a także innymi schorzeniami, które pojawiają się w organizmie. Jeśli odczuwasz suchość w ustach, to może to być spowodowane u Ciebie m.in.:
niedoborem witamin z grupy B,
przyjmowaniem leków, np. moczopędnych, obniżających ciśnienie krwi czy przeciwdepresyjnych,
cukrzycą,
nadczynnością tarczycy,
AIDS,
stanami lękowymi i depresją,
grzybicą jamy ustnej,
zmianami w jamie ustnej,
chorobami tkanki łącznej,
niedoborem żelaza i anemią,
alergiami,
odwodnieniem,
guzami układu nerwowego,
radioterapią okolicy głowy i szyi,
paleniem tytoniu,
noszeniem protez zębowych,
oddychaniem przez usta w wyniku zatkanego nosa.
Jakie są objawy kserostomii?
Kserostomia to nie tylko suchość w jamie ustnej. Schorzenie to objawia się również innymi nieprzyjemnymi symptomami. Możesz zmagać się z kserostomią, jeśli pojawia się u Ciebie:
chrapanie,
uczucie swędzenia w jamie ustnej,
popękany język,
swędzenie i pieczenie warg,
nieprzyjemny zapach z ust, który się utrzymuje,
blade błony śluzowe,
grzybicze infekcje jamy ustnej, głównie kandydozy,
zaburzenia w odczuwaniu smaków.
Występowanie poszczególnych objawów jest mocno powiązane z tym, jak bardzo nasilona jest kserostomia. Przy zaawansowanej kserostomii prawdziwej typu I możesz zmagać się z przewlekłą kandydozą, a w obrębie tkanek jamy ustnej mogą pojawić się owrzodzenia. Jeżeli nie podejmiesz leczenia, może dojść do zaniku brodawek na powierzchni języka.
W przypadku II typu kserostomii prawdziwej, gdzie występuje zapalenie błony śluzowej, może dojść do poważnych następstw. Są to m.in.: zapalenie zanikowe języka i kącików ust, wypadanie zębów, niedokrwistość.
Nie należy lekceważyć kserostomii. Objawy, które utrzymują się przez długi czas, mogą prowadzić do problemów z przyjmowaniem pokarmów, a w konsekwencji do utraty masy ciała i niedożywienia.
Nie zwlekaj z wizytą u lekarza pierwszego kontaktu, jeśli zmagasz się z kserostomią. Przeprowadzi on niezbędny wywiad, wdroży leczenie lub pokieruje Cię do odpowiedniego specjalisty.
Jak leczyć kserostomię?
Najważniejsze w leczeniu kserostomii jest ustalenie jej przyczyny i określenie tego, jak bardzo zaawansowana jest to choroba. Jeśli zmagasz się z kserostomią, to powinieneś wybrać się do lekarza pierwszego kontaktu lub stomatologa. Lekarz dokładnie Cię zbada i przeprowadzi wywiad dotyczący innych chorób współistniejących. Zapyta także o to, jakie leki przyjmujesz.
Leczenie kserostomii jest zależne od jej przyczyny. W miarę możliwości dąży się do leczenia przyczyny występowania suchości w jamie ustnej, np. antybiotykoterapii w przypadku zakażeń grzybiczych i bakteryjnych jamy ustnej. Bywa, iż w celu złagodzenia dyskomfortu w jamie ustnej trzeba zastosować sztuczną ślinę, która dostępna jest w postaci aerozolu.
Domowe sposoby na kserostomię
Domowe sposoby na kserostomię nie zastąpią wizyty u lekarza. Mogą jednak pomóc Ci w złagodzeniu nieprzyjemnych doznań, wynikających z tej przypadłości. Należą do nich: żucie gumy bez cukru, płukanie ust siemieniem lnianym, malwą i prawoślazem, ssanie kostek lodu i twardych cukierków bez cukru, gryzienie twardych warzyw, np. marchewki, czy picie niegazowanej wody małymi łyczkami.
- Ł. Guzik, Kserostomia – obraz kliniczny i terapia, Forum Medycyny Rodzinnej, t. 3, 2009.
- M. Pochwalski, A. Wojtowicz, Suchość jamy ustnej – kserostomia – przyczyny, objawy, metody leczenia – przegląd piśmiennictwa, Nowa Stomatologia (4), 2003.
- U. Kaczmarek, Suchość jamy ustnej – etiologia, częstość występowania i rozpoznanie na podstawie piśmiennictwa, Czasopismo Stomatologiczne, nr 1, 2007.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.